Η φωτογραφία αυτή πρέπει να έχει παρθεί μια Κυριακή από τις βόλτες μας στο όρος του Αιγάλεω. Δείτε, παιδί ακόμα, με μακρύ μαλλί και φαβορίτες, κασκόλ, και καμπάνα παντελόνι. Δεκαετία του εβδομήντα. Αυτά ήταν στη μόδα τότε, όπως και το στρατιωτικό μπουφάν...

Η βουτιά στο παρελθόν έχει το χάζι της... Λειτουργεί σαν αγχολυτικό μερικές φορές. Και υπάρχουν στιγμές που το έχουμε τόσο ανάγκη... Θυμάμαι με τι όνειρα, με τι ελπίδες, με τι κουράγια και δύναμη έκανα αυτό το ταξίδι από το μικρό επαρχιακό χωριό στο χάος της μεγαλούπολης...

Εκεί ήμουν μια μονάδα, δακτυλοδεικτούμενη, εδώ χαμένος μέσα στην ανωνυμία της πολύβουης Αθήνας... Άσε που υπήρχε πάντα η δυνατότητα να το παλέψω, να γίνω κάποιος και να ξεφύγω από τη μετριότητα και τη μιζέρια... Έτσι νομίζαμε τότε... Και ήμουν μόλις 15 χρονών... Και θαρρούσα πως ήμουν σε θέση να παίρνω αποφάσεις για το μέλλον μου.

Όταν αντιλήφθηκα το λάθος ήταν αδύνατον να κάνω πίσω. Για τα δεδομένα της εποχής, η μόνη επιστροφή που θα δικαιολογούνταν ήταν η επιτυχημένη επιστροφή...

Το πάλεψα όσο μπορούσα... Μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Χωρίς καν να γνωρίζω τη γλώσσα. Ξεκίνησα απ' αυτό. Να μάθω ελληνικά. Και σωστά ελληνικά. Όχι γιατί είχα κανένα κόμπλεξ σε σχέση με τη μητρική μου γλώσσα, τα κρητικά, αλλά η ανάγκη επιβίωσης επέβαλε τα... ελληνικά.

Τα πρώτα χρόνια έμεινα στο οικοτροφείο του ΟΑΕΔ στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Δύσκολα χρόνια... Ήταν η κοινή συμβίωση με παιδιά από όλη την Ελλάδα που γνώριζα για πρώτη φορά. Δώδεκα άτομα σε ένα θάλαμο, φαγητό, δουλειά, μελέτη. Και η ανάγκη να προσθέσω γνώσεις. Το ένοιωθα ότι τις χρειαζόμουν...

Ο πρώτος χρόνος πήγε στην προσαρμογή, στη γνωριμία με τα παιδιά εκεί. Ακόμα θυμάμαι πολλά από τα ονόματά τους... Δεν θα ξεχάσω μια χειρόγραφη αθλητική εφημερίδα που έβγαλα εκεί, μου τη θύμισε ο Παναγιώτης που βρήκε στο χωριό και έφερε, μερικά αντίγραφά της... Κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα και αναρτούνταν στον πίνακα ανακοινώσεων από όπου και τη διάβαζαν οι ενδιαφερόμενοι.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις βόλτες μου, τις Κυριακές στο όρος του Αιγάλεω (απ' όπου και η φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενο...) στο Αιγάλεω, στο Παγκράτι, στην Αθήνα... Μικρά οδοιπορικά που καταγράφονταν... Συχνά μου άρεσε να είμαι μόνος και με συντροφιά χαρτί και μολύβι να γράφω. Γράμματα που έστελνα στους γονείς μου, πρωτόλεια κομμάτια, ότι μπορούσε να φανταστεί κανείς... Πολύ προχωρημένα πράγματα για την εποχή.

Ύστερα διαπίστωσα πως δεν αρκούσε μόνο η όρεξη. Χρειάζονταν και κάποια τυπικά εφόδια. Κι έτσι αποφάσισα να γραφτώ στο νυχτερινό γυμνάσιο, να βγάλω την τάξη που είχα χάσει στο Καστέλλι. Το έκανα. Με μεγάλη δυσκολία, αλλά το έκανα... Το πρωί στα ναυπηγεία, το απόγευμα σχολή και το βράδυ γυμνάσιο στο κέντρο της Αθήνας...

Τελειώναμε, θυμάμαι, γύρω στις 10 το βράδυ από το σχολείο στην πλατεία Βάθη και μέχρι να γυρίσω πίσω στο οικοτροφείο, με τη συγκοινωνία της εποχής, πήγαινε 11.30. Γκρίνια και απειλές από τους αρμόδιους που... αργούσα. Έπρεπε να είμαι εκεί από τις 10 που ήταν το σιωπητήριο...

Άφησα πίσω μου τη σχολή, δεν πήρα ποτέ το χαρτί της κι ας “έμαθα” όλες τις ειδικότητες και πήρα το χαρτί από το γυμνάσιο. Αυτό ήθελα, αυτό ήταν η επιλογή μου.

Στο μεταξύ άρχισε να ξεκαθαρίζει μέσα μου τι θέλω να κάνω επαγγελματικά στη ζωή μου και πάλεψα με ξεχωριστή υπομονή και επιμονή. Το πέτυχα, όχι με δυσκολίες, αλλά τα κατάφερα... Μπήκα σε ένα επαγγελματικό χώρο, ξένο σε μένα αλλά αγαπημένο, για να δουλέψω 30 χρόνια και να αρχίσω να βλέπω, αν δεν με προλάβει η συντέλεια του κόσμου με όσα ζούμε γύρω μας, φως στο τούνελ της συνταξιοδότησής μου.

Τα... τσούλησα γρήγορα, γιατί ο χώρος είναι μικρός και τα γεγονότα πολλά, αλλά ώρες – ώρες σκέφτομαι πως ένα βιβλίο με τη ζωή μου θα βοηθούσε πολλά νέα παιδιά να αποφύγουν σκοπέλους. Μπορεί και να το κάνω κάποια στιγμή...

Εδώ σε μια σπάνια φωτογραφία στην εξωτερική αυλή του σπιτιού μας στο χωριό. Αν κρίνω από τα ρούχα που φοράμε θα πρέπει να είναι καλοκαίρι. Από τα καλοκαίρια που συνήθιζα και μ' αρέσει, ακόμα και σήμερα να κατεβαίνω στο Θραψανό...

Δεν τους έζησα πολύ και μου λείπουν... Έφυγα νωρίς από το χωριό, στην ηλικία των 15 χρονών για να έρθω στην Αθήνα, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Μας φούσκωσε τα μυαλά και ένας χωριανός, λέγοντάς μας ότι θα βρίσκαμε τον παράδεισο εκεί, το τολμήσαμε.

Η αλήθεια είναι ότι δεν μου έφεραν ποτέ αντίρρηση στις επιλογές μου. Ακόμα κι όταν αυτές εμπεριείχαν στοιχεία λάθους.

Έφυγα λοιπόν νωρίς από το χωριό, αλλά επέστρεφα πάντα. Ο τόπος που γεννήθηκα με έχει σημαδέψει. Γι' αυτό και ονειρεύομαι την επιστροφή, κάποια στιγμή, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν κι αφού καταφέρω να ολοκληρώσω τις δουλειές που άνοιξα στο πατρικό μου.

Τα καλοκαίρια, πάντως, ακόμα και σήμερα, φροντίζω να είμαι τουλάχιστον ένα μήνα κάτω. Ηρεμώ, χαλαρώνω. Είμαι σε ένα τόπο άκρως ενεργειακό, ανάμεσα σε φίλους και γνώριμα μέρη. Με το γιο μου παρέα. Να γνωρίσει ανθρώπους, να του μιλήσω για τις δικές μου εμπειρίες, να τον αγαπήσει κι αυτός, αν γίνεται...

Ψάχνοντας τις φωτογραφίες που βρήκε ο Παναγιώτης πριν λίγες μέρες στο χωριό, είδα κι αυτή που υποστηρίζει το σημερινό δημοσίευμα. Είμαι ανάμεσα τους, στην εξωτερική αυλή του σπιτιού μας. Δεν ξέρω ποιος τράβηξε τη φωτογραφία, είναι από τις πρώτες χρωματιστές γι' αυτό και τα χρώματα της το έχουν το προβληματάκι τους, αλλά σίγουρα είναι από τη μεριά του σπιτιού. Ανάποδα δηλαδή σε σχέση με τη φωτογραφία του σπιτιού, όπως της βλέπετε πιο κάτω.

Ήταν και οι δύο αξιαγάπητοι. Εκείνος δούλεψε, μια ζωή μάστορας και καλός μάστορας στα πιθάρια γυρίζοντας τα καλοκαίρια όλη την Κρήτη, αλλά και ως αγρότης για να τα βγάλει με αξιοπρέπεια πέρα, σε πραγματικά δύσκολους καιρούς. Κι εκείνη, ηρωική μορφή, γέννησε και μεγάλωσε μόνη της, άντρας και γυναίκα στο σπίτι, πέντε παιδιά με τον καλύτερο τρόπο που ήξερε και μπορούσε.

Ο σεβασμός μου και για τους δυο υπήρξε απεριόριστος. Κάτι πουβ φρόντιζα να τους δείξω όσο ήταν δίπλα μου, ζωντανοί και καταλάβαιναν... Πρόλαβα κι έφτιαξα ένα βίντεο σε κασέτα, που αργότερα το μετέτρεψα σε DVD όπου οι ίδιοι μιλάνε για τον εαυτό τους, τα παιδιά τους, τις ζωές τους. Και μιλάνε περπατώντας σε μέρη που αγάπησαν. Σ' αυτό το βίντεο μιλάμε κι όλα τα παιδιά. Σαν αληθινή οικογένεια. Αυτό τουλάχιστον ήταν το πρώτο που μας έμαθαν...

Έτσι ήταν το σπίτι μας όταν γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε εμείς... Στην πορεία των χρόνων είχε υποστεί φθορές και έπρεπε κάτι να γίνει, για να σταθεί ξανά στα πόδια του πολλά χρόνια ακόμα και να μπορέσω να το χαρώ, ως συνταξιούχος, τουλάχιστον...

Το πατρικό μου στο χωριό. Το μισό που πήρα εγώ. Το άλλο μισό το πήρε η αδερφή μου η Μαλάμω και ήδη έχει βάλει μπροστά ο γιος της Παναγιώτης να το φτιάξει για να κατεβαίνουν με τον αδερφό του, Λευτέρη κάποιες φορές... Και πολύ το χαίρομαι που θα είμαστε συγκάτοικοι...

Η τελευταία τους κατοικία... Μια μαρμαρόπλακα στο νεκροταφείο του χωριού μαρτυρά το πέρασμά τους από τούτο τον κόσμο. Στην καρδιά μας όμως και οι δυο θα μείνουν για πάντα ζωντανοί να μας καθοδηγούν στις πράξεις μας... Δεν υπάρχει περίπτωση να κατέβω στο χωριό και να μην πάω μια βόλτα από κει...

Είμαστε τα παιδιά της πρώτης τάξης του δημοτικού σχολείου θραψανού, πριν 45 τόσα χρόνια. Πρωτάκια. Με δασκάλα της Καλλιόπη Μαυραντωνάκη... Χρονιά; Δεν θυμάμαι ή μάλλον γύρω στα 1965... Αν το δει κανένας συγχωριανός συμμαθητής και έχει καλύτερη μνήμη ευπρόσδεκτη κάθε πληροφορία. Να είναι σίγουρος ότι θα τη δημοσιεύσω. Στο κόκκινο πλαίσιο είμαι εγώ, σκυμμένος, κάτι διαβάζω...

Μνήμες... Είναι σαν να ανοίγει ένα ντουλαπάκι και να βγάζεις από μέσα ξεχασμένους θησαυρούς. Συνέβη τώρα που πήγε ο Παναγιώτης. ο γιος της αδερφής μου της Μαλάμως κάτω στο χωριό για να βάλει μπροστά να φτιάξει το δικό του σπίτι, καθώς μετακινούσε τα πράγματα βρήκε το θησαυρό.

Ήταν μια πλαστική τσάντα γεμάτη φωτογραφίες, άλλες σε άλμπουμ ταχτοποιημένες κι άλλες, οι περισσότερες ασπρόμαυρες, ιδιαίτερα παλιές, σχεδόν ιστορικές...

Την Κυριακή το μεσημέρι μετά τη ζεστή σούπα που μας έφτιαξε η Μαλάμω με την κότα της Στασούλας, καθίσαμε στον καναπές και τις είδαμε μια - μια με πολύ ενδιαφέρον και προσοχή...

Έτσι είναι οι παλιές φωτογραφίες... Τις κοιτάς από δω κι από κει και... βάζεις μπροστά το... εργοστάσιο της θύμισης.
Διάλεξα τρεις να προβάλω από αυτό το Site. Με αποτυπώνουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Θα γράψω γι' αυτές ότι θυμάμαι. Γιατί έχουν περάσει και τόσα χρόνια και το μυαλό είναι κουρκούτι...

Η κα Καλλιόπη, η δασκάλα μας, δεν ζει πια. Έφυγε νωρίς χτυπημένη από την κακιά αρρώστια. Την αγαπούσαμε. Είχε πολύ υπομονή για να ασχοληθεί μαζί μας. Δεν ήμασταν και τα πιο ήσυχα παιδιά...

Πρέπει να την ξαναείχαμε στην Δ' τάξη και θυμάμαι χαρακτηριστικά πως είχε ανεβάσει ένα θεατρικό έργο. Κάτι για τους ηρωικούς Σουλιώτες ήταν κι εγώ έπαιζα το ρόλο ενός παππού στα μετόπισθεν που προσπαθούσε να δώσει κουράγιο στις γυναίκες και τις ενθαρρύνει. Θυμάμαι ήταν (θεατρικά) γυναίκα μου η Παγώνα κι εγώ, ανάπηρος με το ένα πόδι έλεγα χτυπώντας τους γοφούς μου «όχι γυναίκα, ο Κίτσος μας δεν πέθανε». Κουράγια που το είχαμε τότε...

Το έργο είχε παιχτεί τότε σε σκηνή που είχαν φτιάξει στον κινηματογράφο του Γραμματικού, στο κέντρο του χωριού, εκεί που είναι τώρα το σούπερ μάρκετ της Πόπης.

Αχ, θύμισες που μου έβγαλε στην επιφάνεια μια απλή ασπρόμαυρη φωτογραφία του δημοτικού στα σκαλιά της κεντρικής εισόδου του σχολείου που και σήμερα λειτουργεί ως τέτοιο και είναι ένα κόσμημα για το Θραψανό. Δείτε ντύσιμο των παιδιών, αγοριών και κοριτσιών στη δεκαετία του 60, στα μέσα περίπου. Γαλότσα και παλτουδάκι ή μπουφάν, όπως εγώ.

Με τα περισσότερα παιδιά στο πέρασμα των χρόνων χαθήκαμε... Καμιά φορά, βρισκόμαστε τα καλοκαίρια στο χωριό, ασπρομάλληδες, όσοι έχουμε μαλλιά, με κοιλίτσα, παππούδες και γιαγιάδες. Με μνήμες και θύμισες πολλές στο προσκεφάλι μας.

Στα χρόνια της αθωότητας...

Εδώ πάει γάντι το τραγούδι του Κώστα Χατζή "Θυμάμαι". Πάντα μου άρεσε η ευαισθησία του. Ελάτε να το μοιραστούμαι μαζί αυτό το κρύο πρωινό του Γενάρη...

Περπατώντας μέσα στην κατασκήνωση που μένει η Μαριγούλα με τα παιδιά της. Λίγο πριν πέσει ο ήλιος, οι άντρες απολαύσαμε έναν περίπατο στη φύση.

Το λέγαμε από καιρό αλλά τελικά μια ερχόταν τα πράγματα έτσι, μια αλλιώς και δεν τα καταφέρναμε να πάμε στην κατασκήνωση της Νέας Μάκρης να δούμε τη Μαριγούλα. Μένει εκεί με τα πέντε παιδιά της, τρία αγόρια και δύο κορίτσια. Ο πρώτος, ο Παναγιώτης κοντά στα 20, σπουδάζει στα ΤΕΙ αφού ολοκλήρωσε και τη στρατιωτική του θητεία, ακολουθεί ο Σάκης, μαθητής της Γ' λυκείου, ο Αλέξανδρος μαθητής Β' λυκείου, η Σταματίνα μαθήτρια της Ε' δημοτικού και η Όλγα του νηπιαγωγείου...

Ο πατέρας έκανε τις επιλογές του και άφησε μόνη τη μάνα να τραβά αγόγγυστα και με αξιοπρέπεια το κουπί... Δικαίωμά του θα πεις... Ασφαλώς, σε ό,τι αφορά τη σχέση του με την πρώην γυναίκα του. Όχι όμως και τα παιδιά. Αλλά εμείς δεν είμαστε κριτές για να αποδώσουμε δικαιοσύνη.

Εμείς πήγαμε να δούμε τη Μαριγούλα και τα παιδιά της λίγο πριν το 2011 μας αποχαιρετίσει οριστικά, μια κρύα χειμωνιάτικη μέρα του Δεκέμβρη...

Βρήκαμε χαμογελαστά πρόσωπα, γεμάτα αισιοδοξία, όνειρα και ελπίδες για τη ζωή. Την ίδια τη ζωή για την οποία κάποιοι καλοβολεμένοι σαν και μας, παραπονιόμαστε πως δυσκόλεψε και προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα με αξιοπρέπεια...

Καθίσαμε κοντά 5 ώρες μαζί τους. Φάγαμε από την πίτσα που είχε ετοιμάσει ο Διονύσης με πρωτότυπα υλικά, κουβεντιάσαμε, ακούσαμε τη μουσική των αγοριών από το ιδιότυπο στούντιο που έχουν τα όργανά τους και περπάτησα με τα αγόρια στην κλειστή κατασκήνωση που ζουν τα τελευταία δέκα χρόνια...

Ήταν από τις πιο όμορφες στιγμές που έχω ζήσει τα τελευταία χρόνια... Μοιράστηκα πράγματα με καθαρούς ανθρώπους και φύγαμε αργά πια το βράδυ, γύρω στις 9. Η πρόσβαση και η αναχώρηση είναι εύκολη μέσω της Αττικής Οδού. Ιδιαίτερα η επιστροφή μου φάνηκε σαν αέρας...

Κάτι τέτοια βλέπω, γροθιά στο στομάχι, μακάρι να μπορούσα να είχα την οικονομική επιφάνεια που θα μου επέτρεπε να βοηθήσω πιο ουσιαστικά. Αλλά έστω κι έτσι η παρουσία μας εκεί ήταν ένα μάθημα ζωής: μπορούμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια, με το κεφάλι ψηλά, χωρίς συμβιβασμούς και πισωγυρίσματα.

Α ρε Μαριγούλα!.. Χρονιάρες μέρες με πολλή ανθρωπιά. Από αυτήν που χρειαζόμαστε...

Από την τοίχο της Χαρούλας Βερίγου στο Facebook. Μια όμορφη ιστορία. Δείτε τη μέσα από αυτή τη μικρή ταινία κινουμένων σχεδίων ή διαβάστε την πιο κάτω αναλυτικά...

Χρειαζόμαστε πάντα ένα άνθρωπο...

Η ιστορία μιλά για τη μοναξιά και την ανάγκη να ανήκεις. Την ανάγκη να βρεις αυτό που σε συμπληρώνει, ώστε να "κυλήσεις" στη ζωή μαζί του. Μιλά για την εναγώνια αναζήτηση αυτού του άλλου, που θα έρθει ως «από μηχανής θεός», να κλείσει το μέσα μας κενό, να δώσει νόημα στη ζωή μας. Αυτό το άλλο, που πιστεύουμε, ότι θα μας αναγνωρίσει και θα το αναγνωρίσουμε "μαγικά".

Στη διάρκεια αυτής της αναζήτησης θα κάνουμε πολλά: θα μασκαρευτούμε, θα τρομάξουμε, θα μπερδευτούμε, θα γελοιοποιηθούμε, θα ελπίσουμε... Και τελικά, κάποτε, θα βρούμε το ιδανικό μας άλλο, αυτό που μας χωρά και το χωράμε. Και ευτυχώς θα αρχίσουμε επιτέλους να «κυλάμε»... να ζούμε...Τι κρίμα μόνο, που κανείς δεν μας είπε και εμείς ποτέ δεν σκεφτήκαμε, ότι κυλώντας... αλλάζεις! Και έτσι αυτό που ξεκίνησε σαν απόλυτο ταίριασμα, στην πορεία αρχίζει να μας στενεύει και να το στενεύουμε...

Και μετά τι... Μετά πάλι από την αρχή: προσμονή και μοναξιά... Μέχρι τη στιγμή που θα εμφανιστεί κάτι, κάποιος, που τίποτα δεν ζητά και τίποτα δεν του λείπει, (ένα Μεγάλο, ολοστρόγγυλο, πλήρες Ο), για να μας κάνει την απλή ερώτηση:

"Γιατί δεν κυλάς μόνο σου;" "Μόνο μου; ένα Κομμάτι-που-λείπει (τριγωνικής μορφής) δεν μπορεί να κυλήσει μόνο του". "Αλήθεια, προσπάθησες ποτέ;" ρώτησε το Μεγάλο Ο. "Οι γωνίες μου είναι πολύ μυτερές" είπε το Κομμάτι-που-λείπει. "Δεν είμαι φτιαγμένο για να κυλάω μόνο μου!" "Οι γωνίες και τα σχήματα αλλάζουν" είπε το Μεγάλο Ο... "Αλλάζουν";

Σιωπή... Περισυλλογή... Απόπειρα... Προσπάθεια... Κίνηση...

Και επιτέλους αρχίζει το ταξίδι... η μεταμόρφωση... η ζωή... "Το Κομμάτι που λείπει συναντά το Mεγάλο Ο", μιλά απλά και αληθινά για αυτό που όλοι ξέρουμε, αλλά ελάχιστοι κατανοούμε και ακόμα ελαχιστότεροι κάνουμε πράξη στη ζωή μας: η ολοκλήρωση και ευτυχία μας, είναι πρωτίστως μια προσωπική υπόθεση. Κανείς δεν μπορεί να μας την επιβάλει ή ακόμα και να μας τη χαρίσει «έξωθεν». Και ίσως δεν γίνεται αλλιώς: για να συν-υπάρξουμε κάποτε με κάποιον ή κάτι, πρέπει πρώτα να υπάρξουμε σαν αυτοκαθοριζόμενες οντότητες.

Η συν-ύπαρξη χρειάζεται δυο... όχι δυο μισά, αλλά δυο ολόκληρα. Δυο Μεγάλα ολοστρόγγυλα Ο, που τίποτα δεν χρειάζονται και τίποτα δεν τους λείπει... Δύο ολόκληρα που συμπορεύονται από καθαρή αγάπη. Όχι από ανάγκη ούτε από συμφέρον. Δυο ολόκληρα που τα ενώνει η επιλογή. Όχι η ελπίδα, ούτε ο φόβος... Αν έτσι αντικρίσουμε τη ζωή μας, ίσως πάψουμε να μεμψιμοιρούμε, να τα βάζουμε με τους άλλους, να είμαστε απαθής ή μοιρολάτρες. Αν δεν περιμένουμε την ευτυχία να μας χτυπήσει την πόρτα, αλλά τραβήξουμε εμείς κατά κει, αν μη τι άλλο, σίγουρα στο τέλος, όποιο κι αν είναι, θα έχουμε κάνει ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι!

• Μουσική : Yiruma - Love Me