Ένας από τους λαχνούς που πήραμε στη Γιορτή του Καπρικού...

Ο Έλληνας το ΄χει αυτό το προνόμιο. Ψάχνει και δημιουργεί στιγμές ευχάριστες για τον εαυτό του με γλέντι και καλή συντροφιά για την παρέα του. Έτσι ακριβώς γίνεται κι εδώ, στο Γαλατά, ένα μικρό χωριουδάκι που κατοικούν 30 με 40 ψυχές όλες κι όλες.

Τόπος συνάντησης η αυλή του παλιού δημοτικού σχολείου που αν και κλειστό, ελλείψει παιδιών, το χρησιμοποιεί ο πολιτιστικός σύλλογος ως κουζίνα για τα φαγητά του, σε όσους έκαναν την τιμή να πάνε στη γιορτή του Καπρικού. Και δεν είναι λίγοι. Στις 10.30 που πήγαμε εμείς οι 1.100 περίπου καρέκλες που είχαν βάλει στα τραπέζια, είχαν καλυφθεί γύρω στο 90%.

Έπαιζε ακόμα απαλή μουσική, κρητική βέβαια εννοείται, ενώ λίγο αργότερα, κατά τις 11 ξεκίνησαν οι οργανοπαίκτες, αφού πρώτα ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Γαλατά που ήταν και ο διοργανωτής έκανε ένα μικρό χαιρετισμό υπενθυμίζοντας πως η φετινή είναι η 13η χρονιά που κάνουν αυτή τη γιορτή.

Το παιδιά του Πολιτιστικού φορούν πράσινες ομοιόμορφες κοντομάνικες φανέλες με τυπωμένα λευκά γράμματα στην πλάτη τους που αναφέρουν το όνομα του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού τους. Κορίτσια κι αγόρια τις ίδιες φανέλες, έτσι ήξερες που έπρεπε να απευθυνθείς όταν χρειαζόσουν κάτι.

Μας καλωσορίζουν, βρίσκουν τραπέζι να καθίσουμε μαζί με άλλους, παίρνουν παραγγελία για φαγητό και ποτά. Καπρικό βέβαια. Χοιρινό αρσενικό, του επιβήτορα, ψημένο σε ξυλόφουρνο, να συνοδεύεται με πατάτες φούρνου, σαλάτα χωριάτικη με... γλιστρίδα και κρασί χύμα ή μπύρες ΜΥΘΟΣ σε τσίγκινο κουτάκι.

Οι τιμές ανθρώπινες για γλέντι. Και οι μουσικοί απίθανοι. Δεν είναι τέρμα τα ηχεία, μπορείς δηλαδή να κουβεντιάσεις χωρίς να ξεκουφαίνεσαι. Και τα τραγούδια τους προσεγμένα, χορευτικά όταν χρειάζεται να σηκωθούν οι παρέες και με ξεχωριστό στοίχο όπου έκριναν πως ήταν αναγκαίο για να διατηρήσουν το κέφι και να ξεκουραστούν λίγο με μαντινάδες.

Μια ώρα μετά δεν πέφτει καρφίτσα. Ούτε και υπάρχουν ελεύθερες καρέκλες στα τραπέζια. Μα, πού βρίσκονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι που δεν επηρεάζονται από την κρίση; Είναι από τα γύρω χωριά και είναι της γνώμης πως η φτώχεια θέλει καλοπέραση.

Καλά κάνουν. Είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Αισιόδοξη γροθιά σε όσα μίζερα μας ετοιμάζουν.

Σε λίγο θα περάσουν από τα τραπέζια κορίτσια που φωτογραφίζουν, όπως στα κέντρα για να πουλήσουν μετά τις φωτογραφίες καθώς και νεαρά άτομα που πωλούν λαχνούς για τη λαχειοφόρο αγορά τους. Δύο ευρώ έχει ο λαχνός. Πήραμε πέντε και ευτυχώς δεν κερδίσαμε τίποτα. Γλάστρες πήλινες ήταν τα περισσότερα δώρα τους κι εμείς στο Θραψανό έχουμε την πηγή στις πήλινες γλάστρες.

Κατά τις δύο νύσταξε ο Λάμπρος, για φαντάσου, νύσταξε πριν από μένα και φύγαμε. Κρατήσαμε ακριβά φυλαγμένη στην καρδιά μας την ομορφιά της νύχτας. Ο τόπος, οι άνθρωποι, όλα συνωμοτούσαν για να περάσουμε καλά, μοναδικά.

Όμορφη Κρήτη, ψάχνεις αφορμή για γλέντι...

Εξαιρετική η έκθεση στο περιθώριο της Γιορτής του Θραψανιώτη Αγγειοπλάστη. Θαυμάσαμε μερικά περίπτερα το απόγευμα πριν ακόμα ξεκινήσει το γλέντι της πρώτης βραδιάς με τον Μπικάκη.

Δείτε με τι αρμονία έχει γίνει αυτή σύνθεση... Τι ομορφιά που έχουν τα μικρά πήλινα αγγεία έτσι όπως τα έχουν τοποθετήσει οι τεχνήτες – δημιουργοί. Σε ποιον μπορεί να μην αρέσει αυτή η εικόνα;

Άλλη μια υπέροχη σύνθεση από την έκθεση που έχουν στήσει, με ευθύνη του Πολιτιστικού Συλλόγου Θραψανού, οι αγγειοπλάστες του χωριού μου. Μου άρεσε και την... κράτησα.

Ο πάγκος με τις μινιατούρες. Φωτιστικά τα περισσότερα. Απλά με ρεσώ. Σκέφτομαι τι όμορφα που θα είναι σε κάποιο κήπο ή στη βεράντα του σπιτιού...

Μεγαλύτερα πήλινα, υπέροχα διακοσμητικά, αλά και χρήσιμα κεραμικά για το σπίτι. Μπορούσες να αγοράσεις από την έκθεση, αλλά και να πάρειςτην κάρτα του καλλιτέχνη – δημιουργού για μαι άλλη φορά.

Κλασικό πιθάρι. Οι μεγάλες κατασκευές που κάποτε λειτουργούσαν και ως αποθηκευτικοί χώροι για τους καρπούς της γης (κριθάρι – σιτάρι – ταγή) ή για το λάδι και το κρασί. Τυχεροί όσοι έχουν τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιούν ακόμα...

Οι πάγκοι των μικροπωλητών σε πρώτο πλάνο, θυμίζουν πολύ τις λαϊκές αγορές στις γειτονιές της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων. Με πλούσια τα ελέη του Θεού προκαλούν τους αγοραστές να συγκρίνουν τιμές και ποιότητα.

Οι ντομάτες έχουν την τιμητική τους. Είναι οι πρώτες υπαίθριες βιολογικές, “μόνο με κοπριά”, όπως γράφουν σε ειδικό καρτελάκι για να ενημερωθούν οι καταναλωτές.

Άλλη μια πλευρά του Αρκαλοχωρίου, το Σάββατο. Ευτυχώς, μόλις που το πρόλαβα ανοιχτό. Μετά τις 12 το μεσημέρι οι άνθρωποι μαζεύουν την πραμάτεια τους.

Από όσο θυμάμαι το παζάρι του Αρκαλοχωρίου το Σάββατο, ήταν μια πολύ σοβαρή υπόθεση για τους χωριανούς μου και τα γύρω χωριά. Παλιά, πηγαίναμε τις Τετάρτες και στο Καστέλλι, αλλά από ένα σημείο και μετά το “σκήπτρα” πήρε το Αρκαλοχώρι.

Ήταν ίσως το γεγονός ότι έπεφτε καλά και η μέρα. Σάββατο μια μέρα πριν την αργία της Κυριακής σαν αργία κι η ίδια, οπότε βόλευε καλύτερα. Στο παζάρι του Αρκαλοχωρίου μπορούσες να βρεις τα πάντα. Να αγοράσεις, να πουλήσεις, να κάνεις τη βόλτα σου, να “τσιμπήσεις” κάτι σαν άνθρωπος στις ταβέρνες του χωριού ή ένα γλυκό στα ζαχαροπλαστεία του, νο βρεις το ΓΕΡΜΑΝΟ, τον ΟΤΕ, τη ΔΕΗ, τις τράπεζες. Ήταν μια μικρή πόλη που διέθετε τα πάντα σε αφθονία.

Έτσι το γνώρισα εγώ σαν παιδί σαν παιδί, έτσι ακόμα πιο εξελιγμένο το βρίσκω και σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί βρίσκεται η έδρα του καλλικρατικού δήμου ΜΙΝΩΑ Πεδιάδος, που δημιουργήθηκε ύστερα από τη συνένωση με τους πρώην δήμους Θραψανού και Καστελλίου.

Και οι άνθρωποι του έχουν μια διαφορετική κουλτούρα. Με τις ανάλογες εξαιρέσεις που δίνουν αξία στον κανόνα και που βεβαίως έχει κάθε τόπος. Είπα λοιπόν να πάω μια βόλτα αυτό το Σάββατο. Να δω πιο προσεκτικά αυτό το φαινόμενο, να προσπαθήσω να αποτυπώσω εικόνες...

Βρήκα αλλού το παζάρι από κει που ήξερα. Μιλώντας με ανθρώπους μου είπαν που τους έχουν αλλάξει τρεις διαφορετικές θέσεις. Η πρώτη εικόνα, είναι η εικόνα της λαϊκής αγοράς στην Αθήνα, αυτή που ξέρουμε να γίνεται μια φορά την εβδομάδα σε κάθε γειτονιά. Οι πάγκοι του είχαν φρούτα εποχής, λαχανικά, πατάτες, τυριά, φυτά και φυσικά ρούχα σε τιμές πολύ ελκυστικές, αλλά αμφιβόλου ποιότητος.

Έφτασα γύρω στις 12 το μεσημέρι, πολύ αργά για τις συνήθειες των ντόπιων. Κάποιοι έμποροι “σηκώνουν” την πραμάτεια τους να φύγουν και είναι φανερό πως έχουν τα τελευταία κομμάτια στους πάγκους τους, έχουν ρίξει τις τιμές τους, θέλουν να... ξεπουλήσουν για να φύγουν...

Με τα κέφια τους, τα καλαμπούρια τους. “Τελειώσαμε σήμερα, αύριο πάλι” λέει ένας κύριος και φυσικά δεν το εννοεί. Αύριο είναι Κυριακή και το παζάρι εδώ θα ξαναγίνει το ερχόμενο Σάββατο.

Οι ντόπιοι σχεδιάζουν την κάθοδό τους στο Αρκαλοχώρι με άλλα μικροψώνια απαραίτητα για το σπίτι. Στα σούπερ μάρκετ του θα βρουν τις ευκαιρίες που ψάχνουν για καλύτερες τιμές...

Σάββατο, το παζάρι του Αρκαλοχωρίου αντιστέκεται πεισματικά στο χρόνο. Αλλάζει, προσαρμόζεται στις ανάγκες των καιρών,αλλά διατηρεί την αίγλη του σε πείσμα όσων νομίζουν πως μερικά πράγματα μπορούμε να τα αφήσουμε πίσω μας χωρίς επιστροφή.

Απόψε είναι η μεγάλη μέρα για το Θραψανό. Το βράδυ ξεκινά η τριήμερη γιορτή του Αγγειοπλάστη. Στον προαύλιο χώρο του δημοτικού σχολείου, όλα είναι έτοιμα από χθες το βράδυ. Τα τραπέζια στημένα στη θέση τους, ενώ στα εκθεσιακά περίπτερα βάζουν τις τελευταίες πινελιές...

Το φορτηγάκι είναι εδώ από τις πρωινές ώρες της Παρασκευής και ξεφορτώνει πιθάρια και άλλα κεραμικά, ενώ τα κορίτσια επιμελούνται τα του εκθεσιακού περιπτέρου. Όλα πρέπει να είναι έτοιμα το βράδυ που θα 'ρθουν οι καλεσμένοι για τη Γιορτή του Θραψανιώτη Αγγειοπλάστη.

Το περίπτερο αφορά κεραμικά στη μελισσοκομία. Το βλέπετε και στο πανό που έχουν κρεμάσει επάνω αριστερά. Και δίπλα, πήλινες κατασκευές που παραπέμπουν ευθέως στα μινωικά χρόνια. Έτσι είναι. Η παράδοση συνεχίζεται κι αυτή είναι σπουδαία κληρονομιά...

Άλλο ένα έτοιμο περίπτερο. Την ώρα που ήμουν εκεί και είδα, λίγο πριν τις 11 το πρωί, δεν είχε καμιά επιπλέον διευκρίνιση. Ποιος, ας πούμε, είναι ο κατασκευαστής αυτών των θαυμάσιων δημιουργιών; Το απόγευμα θα τα μάθουμε όλα αυτά, αφού τα πάντα αναμένεται να είναι στη θέση τους...

Μια βόλτα στα χωράφια, στις ελιές μου, με τα τζιτζίκια να 'χουν στήσει τρελό τραγούδι. Τι θέλει άνθρωπος για να νοιώσει καλά; Λίγα πράγματα, αλλά σε καλή ποιότητα... Το φετινό καλοκαίρι στην Κρήτη ήταν από τα πιο όμορφα...

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ 16/07/2011

Η είδηση που διάβασα προχθές στις εφημερίδες με συγκλόνισε. Στην Ελλάδα και την Ιρλανδία, δυο χώρες που πλήττονται άγρια από τη λιτότητα που έχουν επιβάλει οι κοινοί δανειστές του ΔΝΤ αυξάνονται οι αυτοκτονίες ανθρώπων. Η κρίση σκοτώνει; Μάλλον, έτσι φαίνεται… Κι αυτό είναι το τραγικό της ιστορίας.

Δεν ξέρω για τους Ιρλανδούς, αλλά οι Έλληνες ήταν πάντα, φύσει αισιόδοξος λαός. Πόσο πολύ πρέπει να σφίξει ο κλοιός της οικονομικής καχεξίας για να φτάσει κανείς σ’ αυτό το σημείο, χωρίς επιστροφή;

Κοντά τέσσερις εβδομάδες τώρα στην Κρήτη είναι σα να ζω σε έναν άλλο πλανήτη… Βιώνουν κι εδώ οι άνθρωποι τις παρενέργειες της κρίσης, αλλά σίγουρα έχουν έναν δικό τους τρόπο για να τις ξεπερνούν. Χαμογελούν, λένε αστεία, κλείνουν την τηλεόραση που τρομοκρατεί, πίνουν τις ρακές τους και το κρασί τους, κρατούν τις παρέες τους, γλεντούν σε κάθε ευκαιρία και πάντως δεν είναι διατεθειμένοι να το βάλουν εύκολα κάτω, να σκύψουν μοιρολατρικά το κεφάλι, να αποδεχτούν το… ριζικό τους.

Γι’ αυτό τους χαίρομαι, μ’ αρέσει να τους παρακολουθώ σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους, να κουβεντιάζω μαζί τους, να ζητώ να ακούσω τη γνώμη τους και να τη φιλτράρω για να επωφεληθώ. Κάτι τέτοιες ώρες αξιοποιώ τη δημοσιογραφική μου διαίσθηση, καλλιεργημένη χρόνια τώρα, που με βοηθά να αντιλαμβάνομαι καλύτερα τα πράγματα και να ερμηνεύω σωστά ή όσο γίνεται καλύτερα τα γεγονότα.

Παρακολουθώ τα γλέντια τους… Είναι όλοι εκεί, παρόντες… Ψάχνουν να βρουν ευκαιρίες, δεν κλείνονται στον εαυτό τους, γελούν, πίνουν τραγουδούν, χορεύουν… Τύφλα να ‘χει ο καλύτερος ψυχοθεραπευτής. Οι άνθρωποι κάνουν μόνοι τους ψυχοθεραπεία με εκπληκτικά αποτελέσματα. Δεν είναι κατσούφηδες , συνεχίζουν να είναι κοινωνικά όντα, δεν μπαίνουν στο περιθώριο, αξιοποιούν τις στιγμές προς όφελός τους.

Τώρα εσείς, διαβάζοντας αυτές τις γραμμές θα λέτε από μέσα σας πως δεν έχουν καμιά επιστημονική βάση. Έχετε δίκιο. Σίγουρα δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση. Αποτελούν όμως διαπιστώσεις ενός ανθρώπου που έχει μάθει να «βλέπει» και να «ακούει». Να αφουγκράζεται τη λαϊκή σοφία και να αποκωδικοποιεί όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Κι αυτό, διαψεύστε με, δεν το έχουν όλοι. Οι περισσότεροι «μιλούν» και δεν ακούν ο ένας τον άλλον, «ζουν» στο ίδιο τόπο αλλά δεν επικοινωνούν, δεν «μοιράζονται», αλλά έχουν τον εαυτός τους ως το κέντρο της γης.

Παρ’ όλα αυτά δεν αναζητώ λύσεις εδώ. Υποτίθεται πως άλλοι, σπουδαγμένοι με μάστερ και ντοκτορά στις οικονομικές θεωρίες θα τις βρουν. Αν το θέλουν. Συμβούλους έχουν, μπορούν να απευθυνθούν και να τους ζητήσουν τη γνώμη τους.

Χρέος τους είναι να το κάνουν, αν πιστεύουν, έστω και το ελάχιστο από αυτά που λένε.

Εγώ θα μείνω σ’ αυτές τις τονωτικές ενέσεις αισιοδοξίας. Σε καιρούς μαύρης καταχνιάς, όπου η απαισιοδοξία, η έλλειψη ονείρων και στόχων κυριαρχούν, μια χαραμάδα αισιοδοξίας κάνει καλό μέσα μας . θα μπει λίγο φως και θα φωτίσει την καρδιά μας.

Ναι, έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε πως οι μέρες που θα ξημερώσουν για τα παιδιά μας δεν θα είναι τόσο μαύρες και άραχνες, πως θα ξεφύγουμε από την εθνική κατάθλιψη και θα ξανακάνουμε όνειρα σ’ αυτό το σύντομο πέρασμά μας από τη ζωή. Για όλα αυτά και για πολλά άλλα, που δεν είναι εύκολο να καταγραφούν στα στενά περιθώρια ενός άρθρου «ευχαριστώ» τους ανθρώπους αυτούς που μου άνοιξαν την ψυχή τους και μου πρόσφεραν από το περίσσευμά τους…

• Το κείμενο αυτό θα δημοσιευθεί αύριο στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΡΕΘΕΜΝΟΣ στην τακτική στήλη μου ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

Οι φετινές καλοκαιρινές διακοπές μου πλησιάζουν στο τέλος τους. Κουβαλώ ακόμα όμορφες εικόνες που έζησα όλες αυτές τις εβδομάδες στην Κρήτη. Μια τέτοια εικόνα, θαλασσινή σας χαρίζω. Πρόκειται για ένα καΐκι στον κόλπο του Μεραμπέλου φωτογραφημένο πάνω από τη Σπιναλόγκα.

Στα χέρια ενός αδαή καθετί είναι επικίνδυνο… Μήπως είσαι υπερβολικός θα μου πει κανείς… Κι όμως…είχα υποσχεθεί στον κ. Νίκο να του κάνω δώρο μια πένα… Ούτε καν την ονομασία δεν την ήξερα όταν πήγα να τη ζητήσω στα βιβλιοπωλεία. Όλοι και με το δίκιο τους οι άνθρωποι μου έδειχναν αυτές τις σύγχρονες του εμπορίου.

Κονδυλοφόρο ψάχνεις μου πε ένα γεροντάκι που στάθηκε δίπλα μου τυχαία… Δεν το άκουσα όμως. Πήρα χαρτί, πένα… κονδυλοφόρο... μελάνι.

-Τι μελάνι με ρώτησε εύλογα ο καταστηματάρχης;

- Μπλε, μαύρο, κόκκινο είπα με βουλιμία… Αν είχε και πράσινο θα το ‘παιρνα..

Ορεξάτος στρώθηκα να γράψω… σαν τον Κολόμβο και τους άλλοτε αγιορείτες καλλιγράφους που λες και κεντούσαν πάνω στο χαρτί αληθινά κομψοτεχνήματα, με ύφος και στυλ πέντε καρδιναλίων και βάλε ξεκίνησα….

Πρώτη βουτιά (μπουκιά) και κόκκαλο. Ο ξύλινος κονδυλοφόρος πλατσούρισε μέσα στο μπουκαλάκι κρυφογελώντας. Από κόκκινος έγινε μαύρος. Τα χρώματα άλλαξαν στο πρόσωπό μου και στα χέρια μου. Ήταν η εκδίκηση της πένας που δεν ήξερα ούτε καν το όνομά της.

Η χρήση ενός σεβάσμιου εργαλείου που βρέθηκε παραπεταμένο σε μια γωνιά σκονισμένη σε ένα παλαιοπωλείο ήταν αυτό που έψαχνα. Το κρατούσα στα χέρια μου ήταν ένα εργαλείο που πιθανόν να είχε διασώσει ιστορίες, θρύλους, αληθινές και ψεύτικες παραδόσεις, μυθοπλασίες κι άλλα πολύτιμα ποιος ξέρει τι άλλο…

Κόκκινος από ντροπή με μαυρισμένα τα χέρια ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης προσπάθειας. Το κείμενο πλέον το γράφω με μολύβι χωρίς καλοξυσμένη μύτη απομεινάρι από την πάλη με τα χέρια των δύο παιδιών μου της πρώτης τους σχολικής χρονιάς. Κοντό, μερικά εκατοστά ίσα-ίσα που το έπιαναν τα τρία δάκτυλά μου. Τουλάχιστον τώρα δεν έχω ανταύγειες στο πρόσωπό μου. Στα δάκτυλά μου δεν έχω σημάδια βίαιης και εγωιστικής συμπεριφοράς απέναντι στο άγνωστο.

Κατάλαβα ότι κάποια πράγματα, γεγονότα, δρώμενα, αντικείμενα, φωτογραφίες, και παλιά βιβλία δεν είναι παιχνίδι, θέλουν το δικό τους χρόνο για να σου ανοιχτούν και να σου αποκαλύψουν αυτά που κάποιοι μόχθησαν για να τα βρουν. όχι στο δρόμο αλλά με σκέψη, προσπάθεια και έρευνα.

Σεβόμενος τον ξύλινο κονδυλοφόρο μετά τις πρώτες συστάσεις, συμπέρανα από το απλό συμβάν-τυχαίο ή μη, πως όλα γύρω μας ακόμη και τα αντικείμενα απαιτούν και περιμένουν χάδι, χρόνο, και τον δέοντα σεβασμό για να ανοίξουν τα ροδοπέταλά τους.

Η αλόγιστη και βεβιασμένη χρήση, η μη ελεγχόμενη και άκαιρη παρέμβαση - επέμβαση σ’ όλο τον περίγυρο φέρνει ολέθρια αποτελέσματα επαναλαμβανόμενα στη ιστορία κάθε λαού και ανθρώπου θυμίζοντας εκκρεμές…

Μήπως ρωτώ μέσα από το χαρτί το ίδιο δεν κάνου(α)με με το περιβάλλον;

Μήπως το ίδιο δεν κάνουμε και στους γύρω μας;

Μήπως το ίδιο δεν κάνουμε και στον εαυτό μας;

Η απάντηση έρχεται αβίαστα σε μένα ετούτη τη στιγμή. Μια τελεία σε λάθη του παρελθόντος, ένα ερωτηματικό για την συμπεριφορά μας, ένα θαυμαστικό για την μυστική λειτουργία των πάντων.

Μην ξεχνάτε εξάλλου πως δεν έχουμε μήτε το καρπούζι μήτε το μαχαίρι. Έχουμε απλά την πένα… Και τη σβήστρα, αν γράφουμε με μολύβι.

Το «μελάνι» λάθη δεν συγχωρεί, αφήνει στίγματα… Πολλές φορές αδιόρθωτα ιδίως όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους…

Ο ανώνυμος παθών