Οι άνθρωποι που αγαπούν με κάθε τρόπο τα καλά νέα σε όλο τον κόσμο ψάχνοντας να βρουν άτομα με προβατοειδή καρδιά για να γνωρίσουνε την αλήθεια… Τέτοιες εικόνες δεν είναι καθόλου άγνωστες σε όσους έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην υπηρεσία του Ιεχωβά… Εδώ πρόκειται για τη Νικαράγουα, αλλά το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στη χώρα μας…


Συχνά τέτοιες εικόνες με νεανικά πρόσωπα θα τις συναντήσετε να κάνουν έργο δρόμου… Πρόκειται για ανθρώπους που αγαπούν το Λόγο του Θεού, ζουν με τις αρχές του και προσπαθούν να βοηθήσουν κι άλλους να γνωρίσουν την αλήθεια. Στις ημέρες του τέλους αυτού του συστήματος πραγμάτων, αυτό το έργο έχει ενταθεί, ακόμα περισσότερο…

«Πέρασε στη Μακεδονία και Βοήθησέ Μας»

Οι Χριστιανοί σε ολόκληρο τον κόσμο γνωρίζουν καλά το επείγον κάλεσμα που απευθύνθηκε στον απόστολο Παύλο μέσω του πνεύματος του Θεού, υποκινώντας τον να κηρύξει στην περιοχή της Μακεδονίας: «Πέρασε στη Μακεδονία και βοήθησέ μας». (Πράξ. 16:9) Ενώ τα ταξίδια του Παύλου τον οδήγησαν πρώτα στη Μακεδονία, τα καλά νέα σε αυτόν τον αιώνα έφτασαν στη Μακεδονία λίγο αργότερα από ό,τι στις νότιες και κεντρικές περιοχές της Ελλάδας.

Μια δημόσια ομιλία στην ίδια πόλη που ήταν η πρώτη στην οποία πήγε ο Παύλος όταν έφτασε στην Ευρώπη—δηλαδή στην Καβάλα, την αρχαία Νεάπολη—σήμανε την έναρξη του έργου κηρύγματος στην περιοχή εκείνη. Ο Νικόλαος Κουζούνης αφηγήθηκε τα εξής σχετικά με αυτή την ομιλία στην οποία παρευρέθηκε το 1922: «Αισθανόμουν προβληματισμένος από πνευματική άποψη. Εκείνη περίπου την περίοδο, η εφημερίδα «Σημαία» διαφήμιζε τη δημόσια διάλεξη ‘Εκατομμύρια Ζώντων Ήδη Ουδέποτε θα Αποθάνωσιν’, που επρόκειτο να εκφωνηθεί σε ένα καφενείο. Μετά την ομιλία, πήρα το βιβλιάριο «Μπορούν οι Ζωντανοί να Μιλούν με τους Νεκρούς;» Βαθιά συγκινημένος από τα όσα έμαθε, ο αδελφός Κουζούνης, μαζί με ένα σύντροφό του, άρχισε σύντομα να αφιερώνει μήνες ολόκληρους για ταξίδια με το αυτοκίνητο, πηγαίνοντας να κηρύξει μέχρι τα χωριά και τις κωμοπόλεις στα τουρκικά σύνορα. Τα καλά νέα εξαπλώθηκαν μέχρι την Αλεξανδρούπολη στα βορειοανατολικά, καθώς και μέχρι τη Νέα Ορεστιάδα, το Σάκκο και το νομό Χαλκιδικής.

Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη σε μέγεθος πόλη της Ελλάδας. Πρόκειται για αρχαία πόλη, που είναι στενά συνδεδεμένη με τη διακονία του αποστόλου Παύλου και των συντρόφων του. Ήδη από το 1926, ο Σπύρος Ζαχαρόπουλος, ένας πρώην στρατιωτικός, και ο Θανάσης Τσιμπεράς, ένας εκπαιδευτικός, κήρυτταν στην περιοχή εκείνη. Ο Διογένης Κονταξόπουλος έφερε τα καλά νέα στα χωριά του νομού Σερρών από το 1928 ως το 1933. Η ανατολική Μακεδονία και η δυτική Θράκη γνώρισαν το άγγελμα της Βασιλείας από το κήρυγμα που έκανε με πίστη ο Γιαννάκος Ζαχαριάδης.

Πώς έφτασαν τα καλά νέα σε εκείνες τις απόμακρες περιοχές; Σε μερικούς αδελφούς, στους οποίους είχε επιβληθεί εξορία ως τιμωρία για το αμείωτο έργο κηρύγματος που έκαναν, επιτράπηκε να διαλέξουν τον τόπο εξορίας τους. Ο αδελφός Κουζούνης από την Καβάλα εξορίστηκε στο νομό Χαλκιδικής το 1938. Αφού ζήτησε καθοδήγηση από τον Ιεχωβά, διάλεξε το χωριό των Νέων Σημάντρων. Όταν τον ρωτούσαν οι χωρικοί εκεί γιατί είχε εξοριστεί, εκείνος τους έλεγε επειδή ήταν Χριστιανός. Αυτή η απάντηση τούς έβαζε σε σκέψη και οδηγούσε σε πολλές συζητήσεις—ο αδελφός, μάλιστα, ήταν πολύ ικανός στη χρήση εδαφίων. Με τον καιρό, ιδρύθηκε μια εκκλησία στα Νέα Σήμαντρα. Από εκεί, τα καλά νέα διαδόθηκαν στη Γαλάτιστα, όπου σχηματίστηκε μια άλλη εκκλησία. Στα Νέα Μουδανιά, μια ομάδα γυναικών έγιναν πιστές αδελφές—επρόκειτο για την αδελφή Μαστοράκη, την αδελφή Σταμπουλή και την αδελφή Ντενίκη. Αυτές δίδαξαν άλλους στα Φλογητά, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να σχηματιστεί και εκεί μια εκκλησία. Η αλήθεια διαδόθηκε κατόπιν στην Κασσάνδρα.

Τα Πρώτα Χρόνια στη Θεσσαλία

Στη Θεσσαλία, τα καλά νέα σημείωσαν νωρίς πρόοδο, ιδιαίτερα σε δυο μικρά χωριά, στο Καλαμάκι της Λάρισας και στο Ελευθεροχώρι των Τρικάλων. Το Νοέμβριο του 1922, ο Γιώργος Κουκουτιανός, ένας δάσκαλος που είχε απολυθεί επειδή ήταν Σπουδαστής της Γραφής, βρισκόταν σε ταξίδι όταν ο άσχημος καιρός που επικρατούσε τον έκανε να διανυκτερεύσει στο Καλαμάκι, στο σπίτι του Δημήτρη Παρδαλού. Έδωσε μαρτυρία στο φιλόξενο οικοδεσπότη του. Το αποτέλεσμα; Ο Δημήτρης και άλλοι δυο συγχωριανοί του, ο Θεόδωρος Παρδαλός και ο Απόστολος Βλαχάβας, γνώρισαν τον Ιεχωβά.

Αυτοί οι τρεις άρχισαν να κηρύττουν από σπίτι σε σπίτι στα γύρω χωριά. Αφιέρωναν επίσης δυο ή τρεις μήνες κάθε χρόνο για να κηρύττουν στους απομακρυσμένους τομείς, επιστρέφοντας στα χωριά τους για να ανακτήσουν πάλι δυνάμεις και να εξοικονομήσουν αρκετά χρήματα για μελλοντικές εκστρατείες κηρύγματος. Ταξίδευαν με τα πόδια, κουβαλώντας μαζί τους τα έντυπα και τα γεωργικά προϊόντα που έπαιρναν σε αντάλλαγμα για έντυπα.

Η ζωή τους, ωστόσο, είχε και τις εύθυμες πλευρές της. Ένας από αυτούς αφηγήθηκε: «Κάποτε, χρειάστηκε να διασχίσουμε με τα πόδια ένα ποτάμι. Ήταν χειμώνας και το νερό ήταν παγωμένο. Εφόσον εγώ ήμουν ο πιο ψηλός από τους δυο, πρότεινα στο σύντροφό μου να τον μεταφέρω στην πλάτη μου. Προκειμένου να μην ξαναγυρίσω στην άλλη όχθη για να πάρω τα πράγματα, κρατούσα στο ένα χέρι τις τσάντες με τα έντυπα και στο άλλο τα παπούτσια και τις κάλτσες μας. Παράλληλα, κρατούσα με τα δόντια ένα καλάθι γεμάτο αβγά. Όταν, όμως, φτάσαμε στα μέσα του ποταμιού, έκανα το λάθος να ρωτήσω το σύντροφό μου που είχα στην πλάτη μου αν κρατιόταν καλά. Φυσικά, μου έπεσε αμέσως το καλάθι με τα αβγά. Έπειτα, καθώς προσπαθούσα να το πιάσω, μου έπεσαν τα παπούτσια, οι κάλτσες και τα έντυπα. Στη συνέχεια, καθώς πάσχιζα να γλιτώσω και εκείνα, ο αδελφός γλίστρησε από την πλάτη μου και έπεσε στο ποτάμι!» Η ανάμνηση αυτής της αξέχαστης διάβασης τούς διασκέδαζε επί χρόνια.

Το έργο στις αγροτικές περιοχές αποτελούσε πρόκληση. Ενώ οι Μάρτυρες διένεμαν το φυλλάδιο «Εκκλησιαστικοί Καταγγελλόμενοι», κατέληγαν πολλές φορές στο κρατητήριο των αστυνομικών τμημάτων και στη συνέχεια περνούσαν από δίκη. Ωστόσο, ο διωγμός ενίσχυε την πίστη και το ζήλο τους για τη Βασιλεία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξάνει σταθερά σε αριθμό η εκκλησία του Καλαμακίου, από το 1930 και μετά.

Εναντίωση από Μέσα

Το 1931, ο λαός του Θεού υιοθέτησε το όνομα Μάρτυρες του Ιεχωβά. Εντούτοις, δεν το αποδέχτηκαν όλοι. Ο Κώστας Οικονόμου από τη Λάρισα αφηγήθηκε: «Μόλις έμαθα για το καινούριο όνομα, έτρεξα να φέρω τα χαρμόσυνα νέα στους αδελφούς της περιοχής μας. Παραδόξως, όμως, αυτοί οι αδελφοί έλεγαν: ‘Δεν μπορούμε να αλλάζουμε ονόματα συχνά’. Δεν ήθελαν να λέγονται Μάρτυρες του Ιεχωβά.

»Στην επόμενη συνάθροισή μας, τους έλεγξα για τη στάση τους. Πώς ανταποκρίθηκαν; Και οι δέκα αδελφοί που βρίσκονταν εκεί σηκώθηκαν και με πέταξαν έξω από τη συνάθροιση! Την επόμενη ημέρα, όμως, άρχισα να κηρύττω με την πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα μου χάριζε νέα εκκλησία. Ο αρχικός όμιλος αδελφών σταμάτησε να συναθροίζεται και σταδιακά διαλύθηκε. Μόνο ένας-δυο αδελφοί στη Λάρισα έμειναν πιστοί».

Εμφανίστηκαν και άλλοι μέσα στην οργάνωση του Ιεχωβά που δεν ανταποκρίνονταν με προθυμία στις κατευθύνσεις της οργάνωσης. Το έργο κηρύγματος αποτελούσε δοκιμασία για μερικούς. Το 1928, στην Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού, 168 άτομα πήραν από τα εμβλήματα. Ωστόσο το ίδιο εκείνο έτος, υπήρχαν μόνο 97 ευαγγελιζόμενοι των καλών νέων στην Ελλάδα! Καθώς το έργο κηρύγματος άρχιζε να οργανώνεται περισσότερο, απομακρύνθηκαν σταδιακά εκείνοι που αρνούνταν να συμμετέχουν στο κήρυγμα.

Αύξηση Παρά την Εναντίωση στο Ελευθεροχώρι

Το 1923, οι πρώτες εκλάμψεις αλήθειας φώτισαν το χωριό Ελευθεροχώρι στην περιοχή των Τρικάλων. Ένας αδελφός που ονομαζόταν Γιάννης Κωσταρέλος επέστρεψε από την Αμερική στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το χωριό Εξάλοφος, και άρχισε να κηρύττει από σπίτι σε σπίτι. Ο αδελφός του Δημήτρης ανταποκρίθηκε, και οι δυο τους κήρυτταν τακτικά στο κοντινό Ελευθεροχώρι. Το 1924, συνάντησαν τον Γιώργο Παπαγεωργίου, ο οποίος αργότερα αφηγήθηκε τα εξής: «Αρχικά, ήμουν εναντιούμενος. Τους είπα: ‘Δεν μου λέτε, παρακαλώ. Μήπως εσείς οι αγράμματοι κατσικοκλέφτες από τον Εξάλοφο θα μας πείτε το ευαγγέλιο; Εμείς έχουμε παπάδες και δεσποτάδες, μορφωμένους ανθρώπους! Άντε πηγαίνετε στη δουλειά σας!’ Έφυγαν, αλλά επέστρεψαν αργότερα. Τους πλησίασα για να ακούσω τι είχαν να μας πουν. Και τι άκουσα; Αυτό ‘είναι γραμμένο’ σε ετούτο ή σε εκείνο το βιβλίο της Αγίας Γραφής. Αυτό με έβαλε σε σκέψη». Το άτομο αυτό ενώθηκε σύντομα μαζί τους στο έργο κηρύγματος.

Το 1925, και οι τρεις αυτοί αδελφοί ταξίδεψαν στην Αθήνα και βαφτίστηκαν. Μαζί, συνέχισαν το έργο κηρύγματος, και το 1928, ο ανιψιός του Γιώργου Παπαγεωργίου καθώς και ο γαμπρός του από το κοντινό χωριό Βαλτινό δέχτηκαν την αλήθεια.

Όταν ο Νίκος Καραθανάσης δέχτηκε την αλήθεια, οι συγγενείς του τού είπαν να φύγει από το Βαλτινό. Τα ξαδέλφια του, μάλιστα, τον άρπαξαν από τα μαλλιά και σκόπευαν να τον ρίξουν στο έδαφος όταν μεσολάβησε ο πατέρας του. Ο αδελφός του, ο Γιώργος, άρχισε επίσης να υπηρετεί τον Ιεχωβά, και ακολούθησε περισσότερος διωγμός. Φανατικοί συγγενείς κατάφεραν ακόμα να πείσουν τη σύζυγο του Γιώργου να τον σκοτώσει ενώ κοιμόταν. Ωστόσο, ο Γιώργος ξύπνησε καθώς η σύζυγός του με το τσεκούρι στο χέρι ήταν έτοιμη να χτυπήσει. Εκείνος της μίλησε τόσο ευγενικά, ώστε αυτή κατέβασε το τσεκούρι, βλέποντας τη διαφορά ανάμεσα στη διαγωγή του συζύγου της και σε εκείνη των ανθρώπων που τον κατηγορούσαν. Η γυναίκα αυτή σημείωσε πρόοδο στην αλήθεια και το ίδιο και άλλοι συγγενείς—έτσι, ολόκληρες οικογένειες άρχισαν να υπηρετούν τον Ιεχωβά. Ένας από τους γιους του Γιώργου, ο Κώστας Καραθανάσης, αποφοίτησε το 1975 από τη Βιβλική Σχολή Γαλαάδ της «Σκοπιάς». Αυτός και η σύζυγός του Μαρία υπηρετούν ως ιεραπόστολοι στην Κύπρο.

Ο Βασίλης Αυγερινός ήταν δάσκαλος στο Ελευθεροχώρι όταν πρωτογνώρισε τους Σπουδαστές της Γραφής το Σεπτέμβριο του 1927. «Μόλις έφτασα», θυμήθηκε, «μου είπαν ότι στο χωριό ένας ‘μασόνος’ ονόματι Γιώργος Παπαγεωργίου αναστάτωνε την κοινότητα με τις πλανερές διδασκαλίες του. Και έπρεπε εγώ που ήμουν δάσκαλος να ‘τον βάλω στη θέση του’». Ο αδελφός Παπαγεωργίου αφηγήθηκε: «Είχα μια συζήτηση με αυτόν το δάσκαλο και οι χωρικοί εντυπωσιάστηκαν από τη ρητορικότητα με την οποία μου απαντούσε. Γέλασαν και είπαν: ‘Εμείς οι χωριάτες δεν ξέρουμε πολλά και εσύ μας παριστάνεις τον πολυμαθή. Βγάλ’ τα τώρα πέρα με το δάσκαλο!’» Αλλά λίγες μόνο μέρες αργότερα, ο ίδιος ο δάσκαλος ζήτησε από τον αδελφό Παπαγεωργίου τον πρώτο τόμο των Γραφικών Μελετών· έπειτα από λίγο ήθελε ολόκληρη τη σειρά. Πώς ανταποκρίθηκε; Ο ίδιος αφηγήθηκε: «Επιτέλους, είχα βρει την ΑΛΗΘΕΙΑ!» Τόσο αυτός όσο και η σύζυγός του άρχισαν να συμμετέχουν στο έργο κηρύγματος.

Υπήρχαν τώρα εφτά ευαγγελιζόμενοι στην περιοχή εκείνη. Ο διωγμός ερχόταν από όλες τις πλευρές. Ο αδελφός Αυγερινός αφηγήθηκε: «Μας διέσυραν δημόσια, μας έβριζαν στους δρόμους, μας κατήγγελλαν στην αστυνομία και στο Υπουργείο Παιδείας, μας έσερναν στα δικαστήρια και μας φέρονταν υποτιμητικά. Αλλά προς μεγάλη μας χαρά, μερικοί από αυτούς τους χλευαστές και κατηγόρους μας έγιναν αργότερα αδελφοί μας και ενώθηκαν μαζί μας στο έργο κηρύγματος».

(Συνεχίζεται)

Έργο σταντ στην Κομοτηνή… Ένας επιπλέον τρόπος που έχει διευθετήσει η Οργάνωση του ιεχωβά  για το έργο δρόμου… Θα το δείτε σε όλο τον κόσμο. Με τον ίδιο, ακριβώς τρόπο. Επειδή ο λόγος είναι ίδιος: Να δοθεί η ευκαιρία στους ανθρώπους να γνωρίσουν την αλήθεια…


Όμως το έργο από πόρτα σε πόρτα στο τομέα αποτελεί πάντα την κορυφή στο έργο της διακήρυξης των καλών νέων… Με θάρρος, με παρρησία, με υπομονή και με πολύ αγάπη το έργο γίνεται με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα… Η συνεχής αύξηση, το αποδεικνύει…

Ο Αδελφός Ρώσσελ Επισκέπτεται την Ελλάδα

Στη διάρκεια της παγκόσμιας περιοδείας του, ο αδελφός Ρώσσελ επισκέφτηκε την Αθήνα και την Κόρινθο, το 1912. Υπήρχαν μόνο περίπου 12 ευαγγελιζόμενοι στην Ελλάδα τότε. Εκφώνησε μια ομιλία στην Αίθουσα του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων στην Αθήνα, στην ίδια πόλη στην οποία, πριν από περίπου 19 αιώνες, είχε εκνευριστεί ο Παύλος εξαιτίας της ειδωλολατρίας που οργίαζε εκεί. (Πράξ. 17:16) Τόσο πολλοί άνθρωποι ήρθαν για να ακούσουν την ομιλία ώστε χρειάστηκε να εκφωνηθεί και δεύτερη φορά. Ωστόσο, την επόμενη φορά παρευρέθηκαν και πολλοί Ελληνορθόδοξοι ιερείς· διέκοψαν την ομιλία και δημιούργησαν μεγάλη αναστάτωση. Αργότερα, ο αδελφός Ρώσσελ απάντησε σε πολλές Γραφικές ερωτήσεις, ενώ καθόταν δίπλα στο κρεβάτι του αδελφού Οικονόμου.

Ο αδελφός Ρώσσελ πήγε στην Κόρινθο σιδηροδρομικώς. Προς μεγάλη του έκπληξη, είχαν γίνει διευθετήσεις να μιλήσει στον Ελληνορθόδοξο Ναό του Αγίου Παύλου! Παρών ήταν ο δήμαρχος της πόλης, καθώς και αρκετοί ιερείς και αξιωματικοί του στρατού. Το θέμα της ομιλίας του ήταν «Πού Είναι οι Νεκροί;» Η ανταπόκριση στην ομιλία ήταν καλή και του ζητήθηκε να την εκφωνήσει ξανά. Κατόπιν ο δήμαρχος τον ξενάγησε στην ίδια αρχαία πόλη όπου ο Παύλος είχε μείνει κάποτε επί ενάμιση χρόνο, εποικοδομώντας την εκκλησία των χρισμένων Χριστιανών.—Πράξ. 18:11.

Η Επίσκεψη του Αδελφού Ρόδερφορντ

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1920, η σιδηροδρομική αμαξοστοιχία Σεμπλόν-Οριάν-Εξπρές μπήκε στο σταθμό της Αθήνας και ένας από τους επιβάτες της ήταν ο δεύτερος πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, ο Ι. Φ. Ρόδερφορντ. Η εφημερίδα «Αθήναι» ανήγγειλε την ομιλία του με θέμα «Εκατομμύρια Ζώντων Ήδη Ουδέποτε θα Αποθάνωσιν». Αυτός μίλησε επίσης στον Άρειο Πάγο, όπου ο Παύλος είχε δώσει τόσο αποτελεσματική μαρτυρία γύρω στο 50 Κ.Χ. (Πράξ. 17:22-34) Αργότερα, ο αδελφός Ρόδερφορντ έγραψε την εξής εύστοχη παρατήρηση: «Η Ελλάδα είναι μια παπαδοκρατούμενη χώρα, ωστόσο πιστεύουμε ότι ο λαός αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι έχει εξαπατηθεί και παροδηγηθεί από τους τυφλούς οδηγούς του. Πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλος αγρός για επίδοση μαρτυρίας υπέρ της αλήθειας εκεί».

Ο αδελφός Ρόδερφορντ είδε επίσης την ανάγκη που υπήρχε για καλύτερη διοργάνωση του έργου στην Ελλάδα. Πριν από το 1922, δεν υπήρχε καμιά επίσημη οργάνωση. Το 1922, ιδρύθηκε ένα τμήμα της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά στην οδό Λομβάρδου στην Αθήνα, με τον Αθανάσιο Καρανάσιο ως εκπρόσωπο του τμήματος. Καθώς το έργο άρχιζε να διοργανώνεται, περιοδεύοντες ομιλητές στάλθηκαν στις κύριες πόλεις· άλλοι στάλθηκαν σε μικρότερες κωμοπόλεις και χωριά. Σε γενικές γραμμές, υπήρχαν περίπου 20 ακούραστοι εργάτες τότε στον αγρό.

Τα Καλά Νέα Διαδίδονται με Δημόσιες Ομιλίες

Οι δημόσιες ομιλίες έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στη διάδοση των καλών νέων εκείνα τα πρώτα χρόνια. Όταν επρόκειτο να εκφωνηθεί η ομιλία «Όλα τα Έθνη Βαδίζουν προς τον Αρμαγεδδώνα, αλλά Εκατομμύρια Ζώντων Ήδη Ουδέποτε Θα Αποθάνωσιν», η μικρή εκκλησία στην Αθήνα ανέλαβε δράση. Το Δημοτικό Συμβούλιο επέτρεψε τη δωρεάν χρήση του Δημοτικού Θεάτρου Αθηνών. Η εφημερίδα «Αθήναι» διαφήμιζε με εντυπωσιακό τίτλο την ομιλία. Ο αδελφός Καρανάσιος έκανε την ομιλία μπροστά σε ένα συνωστισμένο ακροατήριο, και αυτή εκφωνήθηκε και δεύτερη φορά στην Αίθουσα του Ωδείου στην οδό Φειδίου. Πολλοί έλαβαν το βιβλιάριο «Εκατομμύρια Ζώντων Ήδη Ουδέποτε θα Αποθάνωσιν».

Ο Γεώργιος Δούρας, γνωστός ποιητής και φοιτητής της νομικής, διάβασε ένα φυλλάδιο το 1920 και γνώρισε την αλήθεια. Υπηρέτησε ως πίλγκριμ, δηλαδή ως περιοδεύων διάκονος, από το 1922 μέχρι το 1925. Το Νοέμβριο του 1923, εκφώνησε μια δημόσια ομιλία σε έναν κινηματογράφο στην Πάτρα. Ο Παύλος Γρηγοριάδης, ένας άνθρωπος με καλή μόρφωση που έγινε αργότερα Σπουδαστής της Γραφής, ήταν επίσης παρών. Ο νεότερος αδελφός του, ο Γρηγόρης, γνώρισε επίσης την αλήθεια και είναι ακόμα συνταυτισμένος με την οικογένεια Μπέθελ στην Ελλάδα.

Το ίδιο έτος, ο αδελφός Δούρας εκφώνησε μια δημόσια ομιλία στην Καλαμάτα. Ο Δημήτρης Λογιώτατος αφηγήθηκε: «Ολόκληρη η κοινότητα ξαφνιάστηκε όταν είδε τις διαφημίσεις για την ομιλία «Εκατομμύρια Ζώντων Ήδη Ουδέποτε θα Αποθάνωσιν». Αποφάσισα να πάω και εγώ να την ακούσω. Όταν έφτασα, η αίθουσα ήταν κατάμεστη. Κάθισα πίσω από τον κ. Τρεμπέλα, ένα θεολόγο και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, γνωστό ως το ‘αηδόνι της Ορθοδοξίας’. Δεν μου διέφυγε καμιά λεπτομέρεια εκείνης της πνευματικής μάχης που διεξάχτηκε ανάμεσα στους Σπουδαστές της Γραφής και σε εκείνον το διακεκριμένο θεολόγο. Ήταν ένας θρίαμβος της ΑΛΗΘΕΙΑΣ! Κατόπιν, πήρα αρκετά βιβλιάρια που είχαν τον ίδιο τίτλο με την ομιλία. Διάβασα ένα από αυτά μέσα σε μια νύχτα. Καταχαρούμενος, έσπευσα να διαθέσω αυτά τα θαυμάσια βιβλιάρια σε φίλους και συγγενείς μου».

(Συνεχίζεται)

Ακούω, χαλάει ο καιρός και βλέπω τα συνεχή δελτία της ΕΜΥ. Αλλά εδώ, στην Αθήνα, τίποτα από αυτά δεν τα βλέπουμε, καθώς ο Αύγουστος του 2015 παίρνει την κατιούσα του. Συνεχίζουμε να ζούμε σε μια ζεστή πόλη που μερικά βράδια είναι ανυπόφορα…


Κι όμως, αυτές εδώ οι φωτογραφίες του φίλου μου Γιάννη Τάγκα από την Αγία Άννα της Βόρειας Εύβοιας, δείχνουν κάτι διαφορετικό. Πράγματι, εκεί ο καιρός έχει αλλάξει… Αφρισμένη θάλασσα, τα κύματα της και μόνο είναι υπέροχα να τα ακούς, να χτυπούν με ρυθμό τα βότσαλα…


Όμορφο τοπίο… Θα μπορούσα να κάθομαι με τις ώρες να αγναντεύω  το πέλαγος… Εντάξει, δεν είναι για να κάνεις μπάνιο αυτή η θάλασσα… Αλλά μήπως μόνο αυτό είναι; Άμα είσαι καλά μέσα σου, όλα γύρω σου, νιώθεις ότι είναι καλά. Δεν είναι έτσι;

Στις 25 Μαΐου 1993, έληξε τελικά ένας μεγάλος νομικός αγώνας. Ο αγώνας αυτός ξεκίνησε πριν από εφτά και πλέον χρόνια σε ένα ηλιόλουστο νησί της Μεσογείου και έφτασε στο αποκορύφωμά του στο πιο σεβαστό δικαστήριο της Ευρώπης. Το Μάρτιο του 1986, στο νησί της Κρήτης, ένας ηλικιωμένος κύριος ονόματι Κοκκινάκης και η σύζυγός του πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, διεξάγοντας Γραφικές συζητήσεις με διάφορους γείτονές τους. Μίλησαν σε μια γυναίκα της οποίας ο σύζυγος ήταν ψάλτης της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Επειδή αυτή η επίσκεψη των Μαρτύρων του Ιεχωβά δεν άρεσε καθόλου στο σύζυγο, αυτός κάλεσε την αστυνομία. Το αντρόγυνο συνελήφθη.

Ο Μίνως Κοκκινάκης έδωσε μάχη ενάντια στην καταδίκη, στην ποινή φυλάκισης και στο πρόστιμο που του επιβλήθηκαν στη συνέχεια, φτάνοντας μέχρι το Αναιρετικό Δικαστήριο, τον Άρειο Πάγο, το οποίο απέρριψε την προσφυγή του. Έτσι, το 1988, ο Κοκκινάκης προσέφυγε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτή η Επιτροπή, που αποτελείται από νομικούς οι οποίοι εκπροσωπούν τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, αποφάνθηκε ότι η υπόθεση θα έπρεπε να εκδικαστεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτό και έγινε το φθινόπωρο του 1992. Στις 25 Μαΐου 1993, με ψήφους έξι έναντι τριών, το Δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του: η Ελλάδα είχε όντως παραβιάσει ένα ανθρώπινο δικαίωμα—και συγκεκριμένα, το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας.

Αλλά, τι οδήγησε σε αυτόν τον τιτάνιο αγώνα υπέρ των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου; Γιατί εμπλέκονται οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σε τέτοιους αγώνες σε μια χώρα η οποία ανέκαθεν φημιζόταν για την προσήλωσή της σε υψηλά ιδεώδη; Τι είδους χώρα είναι η Ελλάδα;

Κύματα Αλλαγής στο Διάβα της Ιστορίας

Οι ακτές της Ελλάδας δέρνονται από κύματα εδώ και αιώνες. Η χώρα βρίσκεται στο άκρο μιας πλατιάς χερσονήσου, η οποία απλώνεται προς τα νότια στη Μεσόγειο Θάλασσα και περιστοιχίζεται από τα πολυάριθμα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους. Έτσι, οι χιλιάδες παραλίες της έχουν ανθέξει σε περισσότερα παλιρροϊκά κύματα και θύελλες από ό,τι θα μπορούσε να απαριθμήσει άνθρωπος. Από τότε που υποχώρησαν τα νερά του Κατακλυσμού του Νώε, η Ελλάδα κλυδωνίστηκε από άλλου είδους κύματα: από διακυμάνσεις στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας. Μερικοί, μάλιστα, λένε ότι ο Δυτικός πολιτισμός γεννήθηκε σε αυτή τη χώρα.

Η οικογένεια του εγγονού του Νώε, του Ιαυάν, σχημάτισε ένα κύμα λαού που ξεχύθηκε από την Ανατολή· η Ελλάδα ήλκυσε πολλούς από αυτούς τους εποίκους. Αυτοί έφεραν προφανώς μαζί τους διάφορες ιστορίες για το μεγάλο Κατακλυσμό και για τον κόσμο που καταποντίστηκε παλιά στις ημέρες του Νώε. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι μερικοί από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους δεν ήταν παρά διαστρεβλωμένες και παραποιημένες εκδοχές πραγματικών γεγονότων που καταγράφονται στην Αγία Γραφή.

Η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας είναι στην πραγματικότητα αλληλένδετη με τη Βιβλική ιστορία. Ο Εβραίος προφήτης Δανιήλ προείπε τον έκτο αιώνα Π.Κ.Χ. ότι οι δυνάμεις που υποκινούν τα διάφορα κύματα αλλαγής στο διάβα της ιστορίας θα οδηγούσαν την Ελλάδα στο απόγειο της παγκόσμιας εξουσίας. Τα λόγια του Δανιήλ ταίριαζαν με τέτοια ακρίβεια στις καταπληκτικές κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στον ξαφνικό θάνατο και στο διαμερισμό της αυτοκρατορίας του σε τέσσερα μικρότερα μέρη, ώστε μερικοί λόγιοι επιχείρησαν—χωρίς επιτυχία—να αποδείξουν ότι αυτά τα εδάφια γράφτηκαν αφότου είχαν λάβει χώρα αυτά τα γεγονότα.—Δαν. 7:2· 8:5-8, 20-22.

Μολονότι η Αγία Γραφή δεν περιγράφει λεπτομερώς την περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα εξουσίαζε τον Ισραήλ, στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές φαίνονται καθαρά τα ανεξίτηλα ίχνη που άφησε εκείνη η εποχή. Πολλοί από τους ακολούθους του Ιησού που έζησαν τον πρώτο αιώνα μιλούσαν και έγραφαν στην ελληνική, την κοινή γλώσσα του πολιτισμένου κόσμου την εποχή εκείνη. Οι αντιλήψεις Ελλήνων φιλοσόφων, όπως ήταν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, ήταν διαδεδομένες μεταξύ των Ιουδαίων της εποχής του Ιησού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο απόστολος Παύλος είχε τέτοιους ανώτερους διανοουμένους υπόψη του όταν έγραψε στην εκκλησία της Κορίνθου ότι ο λόγος του Θεού θα μπορούσε να ‘ανατρέψει ισχυρά οχυρωμένους διαλογισμούς’.—2 Κορ. 10:4, 5.

Η Χριστιανοσύνη Ακμάζει και Σβήνει

Η Ελλάδα υπήρξε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα την οποία επισκέφτηκε ένας απόστολος του Ιησού Χριστού. Ο Παύλος αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νεάπολης και επισκέφτηκε διάφορες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της πόλης των Φιλίππων, της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας στο βορρά, και της Αθήνας και της Κορίνθου στο νότο. Ως αποτέλεσμα της ενεργητικότητας που διέκρινε την πρώτη Χριστιανοσύνη, σύντομα άρχισαν να ακμάζουν εκκλησίες σε αυτές τις πόλεις. Οι επιστολές του Παύλου προς τους Χριστιανούς των Φιλίππων, της Κορίνθου και της Θεσσαλονίκης, καθώς και οι επιστολές του προς Χριστιανούς που ζούσαν αλλού, τις οποίες έγραψε ενώ βρισκόταν στην Ελλάδα, έχουν ενισχύσει έκτοτε την πίστη εκατομμυρίων Χριστιανών.

Είναι, ωστόσο, λυπηρό το γεγονός ότι λίγο μετά το θάνατο του τελευταίου αποστόλου, του Ιωάννη—ο οποίος κατέγραψε την αξιοσημείωτη αποκάλυψη που του δόθηκε ενώ ήταν εξόριστος στην Πάτμο—ένα ακόμη κύμα κατέκλυσε ολόκληρη την Ελλάδα. Ένα σκοτεινό κύμα αποστασίας σάρωσε τη Χριστιανική εκκλησία και μόλυνε την πίστη των περισσοτέρων. Οι εκκλησίες υιοθέτησαν αντιγραφικές διδασκαλίες, όπως είναι η αθανασία της ψυχής, τα βάσανα στην πύρινη κόλαση, η Τριάδα και ο διαχωρισμός κληρικών και λαϊκών.

Επακολούθησαν αιώνες πνευματικού σκοταδιού. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, εδραιώθηκε στο Χριστιανικό κόσμο το πρωτείο του πάπα της Ρώμης. Εντούτοις, ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης ήταν επικεφαλής της εκκλησίας της Ελλάδας και των χωρών της ανατολής. Το 1054, ύστερα από χρόνια έντασης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μια διένεξη γύρω από ένα συγκεχυμένο θεολογικό σημείο κατέληξε στο Μεγάλο Σχίσμα και στο διαχωρισμό της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Ελλάδα παρέμεινε πιστή στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Μέχρι τις μέρες μας, μάλιστα, το 98 τοις εκατό του πληθυσμού των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων της Ελλάδας ανήκει στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία που είναι αυτοκέφαλο μέλος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία διακρίνεται από μακρά ιστορία ανάμειξης στην πολιτική. Στο διάστημα που η Μωαμεθανική Οθωμανική Αυτοκρατορία εξουσίαζε όλες τις Ορθόδοξες χώρες της Ευρώπης εκτός από τη Ρωσία, από το 15ο αιώνα μέχρι και το 19ο αιώνα, οι κατακτητές είχαν καταστήσει τον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης κοσμικό ηγέτη όλων των Ορθόδοξων «Χριστιανών» της αυτοκρατορίας.

Στη δεκαετία του 1820, όταν η Ελλάδα επαναστάτησε κατά της Οθωμανικής εξουσίας, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προώθηση του ελληνικού πατριωτισμού και της ανεξαρτησίας. Ο κλήρος υπήρξε έκτοτε κυρίαρχη δύναμη στην ελληνική πολιτική, και μάλιστα οι μισθοί του πληρώνονται από το κράτος. Εξαιτίας της τεράστιας επιρροής που ασκεί ο κλήρος σε αυτή τη χώρα, η σύγχρονη ιστορία του λαού του Ιεχωβά υπήρξε ως επί το πλείστον ιστορία διωγμού.

Η Χώρα και ο Λαός της Σήμερα

Λίγο μετά τις αρχές αυτού του αιώνα, ένα κύμα αληθινής Χριστιανοσύνης άρχισε πάλι να διαδίδεται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτοί που ήταν κήρυκες στις αρχές του 20ού αιώνα διαπίστωσαν ότι, από πολλές απόψεις, η χώρα και ο λαός της είχαν παραμείνει βασικά έτσι όπως ήταν την εποχή που τους επισκέφτηκε ο Παύλος, πριν από περίπου 19 αιώνες.

Χάρη στις ανάγλυφες, δαντελωτές ακτές και στα πολυάριθμα νησιά της—τα οποία απαρτίζουν το 20 τοις εκατό της χώρας—κανένα μέρος της Ελλάδας δεν απέχει πολύ από τη θάλασσα. Γι’ αυτό και το ψάρεμα και η ναυτιλία εξακολουθούν να είναι δημοφιλή επαγγέλματα. Η χώρα είναι βραχώδης και ορεινή, με λίγες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, μολονότι υπάρχουν εύφορες κοιλάδες και πεδιάδες σε μερικές παραλιακές και κεντρικές περιοχές. Το κλίμα, με τα ζεστά και άνυδρα καλοκαίρια του, είναι ιδεώδες για την καλλιέργεια ελαιόδεντρων και αμπελιών.

Τι μπορεί να ειπωθεί για το λαό; Οι Έλληνες είναι γνωστοί σε όλο τον κόσμο ως λαός ζωηρός με γραφικό χαρακτήρα και έντονα συναισθήματα, γεμάτος κέφι για τη ζωή και γενναιόδωρος. Έχουν συνήθως ισχυρές απόψεις και δεν διστάζουν να τις κάνουν γνωστές. Όταν ο Παύλος πρωτοπήγε στην Αθήνα, διαπίστωσε ότι «όλοι οι Αθηναίοι και οι ξένοι που ήταν παρεπίδημοι εκεί περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους αποκλειστικά και μόνο λέγοντας κάτι ή ακούγοντας κάτι καινούριο». (Πράξ. 17:21) Ακόμη και σήμερα, αγαπημένη απασχόληση των Ελλήνων είναι να κάθονται στην αγορά ή στα παζάρια και να συζητούν επί ώρες για την πολιτική, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία. Είναι επίσης άτομα με τρομερή αφοσίωση—μια ιδιότητα την οποία εκμεταλλεύτηκε κατά καιρούς ο Ορθόδοξος κλήρος.

Αρχές του 20ού Αιώνα

Τα νερά της αλήθειας επέστρεψαν στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης. Πολλοί Έλληνες εγκαταστάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, ήρθαν σε επαφή με τους Σπουδαστές της Γραφής, όπως ήταν τότε γνωστοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, και άρχισαν να αναπτύσσουν αγάπη για την αλήθεια της Αγίας Γραφής. Σύντομα, ένιωσαν μεγάλη λαχτάρα να μεταδώσουν τα πράγματα που μάθαιναν στους συγγενείς που άφησαν πίσω στην πατρίδα. Οι επιστολές και τα φυλλάδια που έστελναν ήταν σαν σπόρος που έπεφτε συχνά σε καλό έδαφος. Εντούτοις, πολλοί αντιλήφτηκαν ότι το να στέλνουν απλώς φυλλάδια στο σπίτι τους δεν ήταν αρκετό· μερικοί ταξίδεψαν στην Ελλάδα για να επισκεφτούν τους δικούς τους, ενώ άλλοι επέστρεψαν πάλι στην πατρίδα τους για να εγκατασταθούν εκεί.

Ο Γεώργιος Κόσσυφας, ένας Έλληνας που γνώρισε την αλήθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1900, στάλθηκε στην Ελλάδα από τον Κάρολο Τέηζ Ρώσσελ, τον πρόεδρο της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά, το 1905. Πήρε μαζί του τους τόμους των Γραφικών Μελετών. Ο Ιωάννης Μποσδογιάννης, κήρυκας και καθηγητής της αγγλικής στο νησί της Κρήτης, μετέφρασε τους τόμους στην ελληνική. Αυτοί τυπώθηκαν και διανεμήθηκαν σε διάφορα βιβλιοπωλεία στην Αθήνα και στον Πειραιά—ακόμη και στην Εστία, το γνωστό αθηναϊκό βιβλιοπωλείο στην οδό Σταδίου. Ο αδελφός Κόσσυφας έκανε επίσης «έργο δρόμου», τοποθετώντας τους τόμους πάνω στο χαμηλό τοίχο γύρω από το μέγαρο της ελληνικής Βουλής και απαντώντας στις ερωτήσεις των πεζών.

Στην Κρήτη, ο Ιωάννης Μποσδογιάννης βρήκε έναν πρόθυμο μαθητή—ένα φωτογράφο που ονομαζόταν Αθανάσιος Καρανάσιος, ο οποίος ασπάστηκε την αλήθεια το 1910. Αυτός μάλιστα μελετούσε την αρχαία εβραϊκή και την κοινή ελληνική, καθώς και την αγγλική γλώσσα.

Στην Αθήνα, ένας από τους πρώτους που έδειξαν ενδιαφέρον ήταν κάποιος παράλυτος ονόματι Οικονόμου που ζούσε στα Εξάρχεια. Γύρω στο 1910, δέχτηκε και αυτός πρόθυμα την αλήθεια και τη μετέδιδε σε άλλους με ζήλο. Ήταν ωστόσο κατάκοιτος. Έτσι, έγραφε διάφορα Γραφικά εδάφια σε κομμάτια χαρτί και τα πετούσε έξω από το παράθυρό του, ελπίζοντας ότι κάποιος περαστικός θα τα έβρισκε. Επίσης, έστελνε φυλλάδια και έγραφε επιστολές σε ενδιαφερόμενα άτομα. Την εποχή εκείνη, ο Μιχάλης Τριανταφυλλόπουλος, ένας νεαρός που μόλις είχε γνωρίσει την αλήθεια, ταξίδευε σε πόλεις και σε χωριά, διανέμοντας περισσότερα φυλλάδια και βοηθώντας τα ενδιαφερόμενα άτομα να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους.

Οι πρώτες συναθροίσεις διεξάγονταν στο σπίτι του αδελφού Οικονόμου. Σύντομα οργανώθηκε ένας άλλος όμιλος στον Πειραιά, στο σπίτι του αδελφού Κόσσυφα. Τα άτομα αυτά χρησιμοποιούσαν για τις συζητήσεις τους τις Γραφικές Μελέτες και άλλα έντυπα που προμήθευε η τάξη του πιστού και φρόνιμου δούλου. (Ματθ. 24:45-47) Αναμφίβολα θα κατενθουσιάστηκαν όταν έμαθαν ότι ο αδελφός Ρώσσελ σχεδίαζε να επισκεφτεί την Ελλάδα.

(Συνεχίζεται)

Συμβαίνει εδώ στο διαδίκτυο, συχνά να γνωριζόμαστε όμορφα… Έτσι «γνώρισα» τη Βασιλική Κουβαρντά από τη Μυτιλήνη που έγινε αφορμή για τη σημερινή βιογραφία, καθώς την αδελφή Μακρή την είχε γνωρίσει προσωπικά, έτσι γνώρισα και την αδελφή Μαρία Δελή και το σύζυγό της, Σταμάτη. Εδώ τους βλέπουμε να κάνουν έργο σταντ στο ΜΕΤΡΟ της Ανθούπολης στο Περιστέρι… Υπέροχοι άνθρωποι…


Απλή και αυθόρμητη η Μαρία, είδε το χθεσινό δημοσίευμα μου εδώ, κατάλαβε την αγάπη μου για τα σύκα και μου τα πρόσφερε… Ένα εσωτερικό μήνυμα ήταν αρκετό: «Σύκα έχουμε μπόλικα». Πήγαμε το ίδιο απόγευμα. Μένουμε κοντά, άλλωστε… Και απολαύσαμε δυο ώρες όμορφης κοινωνικής συναναστροφής… Εδώ, στην τελευταία Συνέλευση Περιφερείας 2015 στη Μαλακάσα, με την κόρη τους…

ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΦΗΓΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ Η ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΜΑΚΡΗ

Η μητέρα μου με εκλιπαρούσε: «Άφησε τον άντρα σου· τα αδέλφια σου θα σου βρουν καλύτερο». Γιατί ήθελε η αγαπημένη μου μητέρα να διαλύσω το γάμο μου; Τι την είχε αναστατώσει τόσο πολύ;

Γεννήθηκα το 1897 στο μικρό χωριό Άμπελος της Σάμου. Τα μέλη της οικογένειάς μου ήταν αφοσιωμένα στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο πατέρας μου πέθανε λίγο προτού γεννηθώ, και η μητέρα μου, τα τρία αδέλφια μου και εγώ έπρεπε να εργαζόμαστε σκληρά για να επιβιώσουμε μέσα στην εξαθλιωτική φτώχεια εκείνης της εποχής.

Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε το 1914, και λίγο αργότερα τα δυο μεγαλύτερα αδέλφια μου κλήθηκαν να καταταγούν στο στρατό. Ωστόσο, για να αποφύγουν τη στράτευση, μετανάστευσαν στην Αμερική, αφήνοντας εμένα και τον άλλο μου αδελφό στο σπίτι με τη μητέρα. Έπειτα από μερικά χρόνια, το 1920, παντρεύτηκα τον Δημήτρη, ένα νεαρό δάσκαλο στο χωριό μας.

Μια Σημαντική Επίσκεψη

Λίγο καιρό μετά το γάμο μας, ήρθε ο αδελφός της μητέρας μου από την Αμερική για να μας επισκεφτεί. Είχε φέρει μαζί του έναν από τους τόμους των Γραφικών Μελετών, που τον είχε γράψει ο Κάρολος Τέηζ Ρώσσελ. Ήταν ένα έντυπο των Σπουδαστών της Γραφής, οι οποίοι είναι τώρα γνωστοί ως Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Όταν ο Δημήτρης άνοιξε το βιβλίο, πρόσεξε ένα θέμα για το οποίο διερωτιόταν από μικρό παιδί: «Τι συμβαίνει στον άνθρωπο όταν πεθαίνει;» Στο γυμνάσιο είχε ρωτήσει κάποιον θεολόγο για αυτό ακριβώς το θέμα αλλά δεν είχε λάβει ικανοποιητική απάντηση. Οι ξεκάθαρες και λογικές απαντήσεις που υπήρχαν σε αυτό το έντυπο ευχαρίστησαν τόσο πολύ τον Δημήτρη ώστε πήγε κατευθείαν στο καφενείο του χωριού. Εκεί τους μίλησε για τα πράγματα που είχε μάθει από την Αγία Γραφή.

Τασσόμαστε Υπέρ της Αλήθειας της Αγίας Γραφής

Εκείνη περίπου την εποχή—στις αρχές της δεκαετίας του 1920—η Ελλάδα βρισκόταν στο μέσο ενός ακόμα πολέμου. Ο Δημήτρης στρατολογήθηκε και στάλθηκε στην ηπειρωτική Τουρκία, στη Μικρά Ασία. Τραυματίστηκε και τον έστειλαν πίσω. Μετά την ανάρρωσή του, πήγα και εγώ μαζί του στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Όταν ο πόλεμος τελείωσε ξαφνικά το 1922, έπρεπε να φύγουμε επειγόντως. Μάλιστα, διαφύγαμε με δυσκολία μέσα σε ένα σαπιοκάραβο που πήγαινε στη Σάμο. Μόλις φτάσαμε σπίτι, γονατίσαμε και ευχαριστήσαμε τον Θεό—έναν Θεό τον οποίο ακόμα γνωρίζαμε ελάχιστα.

Σύντομα ο Δημήτρης διορίστηκε δάσκαλος σε ένα σχολείο στο Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού. Συνέχισε να διαβάζει τα έντυπα των Σπουδαστών της Γραφής και, μια βροχερή νύχτα, μας επισκέφτηκαν δύο από αυτούς οι οποίοι είχαν έρθει από τη Χίο. Είχαν επιστρέψει από την Αμερική για να υπηρετήσουν ως βιβλιοπώλες διάκονοι, όπως αποκαλούνταν οι ολοχρόνιοι ευαγγελιστές. Τους φιλοξενήσαμε τη νύχτα, και μας είπαν πολλά γύρω από τους σκοπούς του Θεού.

Αργότερα ο Δημήτρης μού είπε: «Πηνελόπη, καταλαβαίνω ότι αυτή είναι η αλήθεια και πρέπει να την ακολουθήσω. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πάψω να ψέλνω στην εκκλησία και ότι δεν μπορώ να εκκλησιάζομαι με τα παιδιά του σχολείου». Μολονότι η γνώση μας για τον Ιεχωβά ήταν περιορισμένη, είχαμε ισχυρή επιθυμία να τον υπηρετήσουμε. Έτσι, απάντησα: «Εγώ δεν θα σου γίνω εμπόδιο. Προχώρα».

Στη συνέχεια μου είπε κάπως διστακτικά: «Ναι, αλλά αν εκδηλωθούμε, θα χάσω την εργασία μου».

«Δεν πειράζει», είπα, «μήπως όλοι οι άνθρωποι ζουν με το διδασκαλικό επάγγελμα; Είμαστε νέοι και δυνατοί και, με τη βοήθεια του Θεού, θα καταφέρουμε να βρούμε άλλη εργασία».

Εκείνον περίπου τον καιρό, μάθαμε ότι ένας άλλος Σπουδαστής της Γραφής—βιβλιοπώλης διάκονος και αυτός—είχε έρθει στη Σάμο. Όταν ακούσαμε ότι η αστυνομία δεν του έδωσε άδεια να εκφωνήσει μια δημόσια Γραφική ομιλία, πήγαμε να τον βρούμε. Τον είδαμε σε ένα κατάστημα να συζητάει με δυο θεολόγους. Ντροπιασμένοι εξαιτίας τού ότι δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν τις πεποιθήσεις τους από την Αγία Γραφή, οι θεολόγοι σε λίγο έφυγαν. Ο σύζυγός μου, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από τις γνώσεις του βιβλιοπώλη διακόνου, ρώτησε: «Πώς μπορείτε να χειρίζεστε την Αγία Γραφή με τόση ευχέρεια;»

«Εμείς μελετάμε την Αγία Γραφή με σύστημα», απάντησε εκείνος. Άνοιξε την τσάντα του, έβγαλε το βιβλίο μελέτης Η Κιθάρα του Θεού και μας έδειξε πώς να χρησιμοποιούμε αυτό το βιβλίο για να κάνουμε τέτοιου είδους μελέτη. Θέλαμε τόσο πολύ να μάθουμε, ώστε ο σύζυγός μου, εγώ, ο βιβλιοπώλης διάκονος και δυο άλλοι άντρες πήγαμε αμέσως μαζί με τον καταστηματάρχη στο σπίτι του. Ο βιβλιοπώλης έδωσε στον καθένα μας ένα αντίτυπο του βιβλίου Η Κιθάρα του Θεού και ευθύς αρχίσαμε να μελετάμε. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα και εμείς ακόμα μελετούσαμε, και κατόπιν, ενώ κόντευε να χαράξει, αρχίσαμε να μαθαίνουμε τους ύμνους που έψελναν οι Σπουδαστές της Γραφής.

Έκτοτε, άρχισα να μελετώ την Αγία Γραφή πολλές ώρες την ημέρα. Σπουδαστές της Γραφής από το εξωτερικό μάς έστελναν βοηθήματα μελέτης της Αγίας Γραφής. Τον Ιανουάριο του 1926, αφιερώθηκα στον Θεό με προσευχή, κάνοντας ευχή να εκτελώ το θέλημά του ανεπιφύλακτα. Αργότερα εκείνο το καλοκαίρι, ο σύζυγός μου και εγώ συμβολίσαμε την αφιέρωσή μας με το βάφτισμα. Είχαμε την ισχυρή επιθυμία να μιλάμε σε άλλους για τα πράγματα που μαθαίναμε, και έτσι αρχίσαμε να βγαίνουμε στο έργο από πόρτα σε πόρτα, προσφέροντας το φυλλάδιο Άγγελμα Ελπίδος.

Υπομένουμε Σφοδρή Εναντίωση

Μια ημέρα, κάποια νεαρή κυρία με προσκάλεσε να πάμε σε ένα εκκλησάκι για να παρακολουθήσουμε τη λειτουργία. «Εγώ έπαψα να λατρεύω τον Θεό με αυτόν τον τρόπο», της εξήγησα. «Τώρα τον λατρεύω με πνεύμα και αλήθεια, όπως διδάσκει η Γραφή». (Ιωάννης 4:23, 24) Έμεινε κατάπληκτη και διέδωσε παντού τα νέα, αναμειγνύοντας και το σύζυγό μου.

Σχεδόν όλοι άρχισαν να εναντιώνονται. Πουθενά δεν μπορούσαμε να βρούμε ησυχία—ούτε στο σπίτι μας ούτε στις συναθροίσεις που διεξήγαμε με τα λίγα ενδιαφερόμενα άτομα που υπήρχαν στο νησί. Με την υποκίνηση των Ορθόδοξων ιερέων, συγκεντρώνονταν όχλοι έξω από το μέρος όπου συναθροιζόμασταν, οι οποίοι πετούσαν πέτρες και εκστόμιζαν προσβλητικά λόγια.

Όταν διανέμαμε το φυλλάδιο Άγγελμα Ελπίδος, μαζεύονταν γύρω μας παιδιά και φώναζαν «Χιλιαστές» και άλλα δυσφημιστικά ονόματα. Οι συνάδελφοι του συζύγου μου άρχισαν και αυτοί να του δημιουργούν προβλήματα. Στα τέλη του 1926, παραπέμφθηκε σε δίκη, κατηγορήθηκε ως ακατάλληλος να υπηρετεί ως δάσκαλος σε δημόσιο σχολείο και καταδικάστηκε σε 15 ημέρες φυλάκιση.

Όταν το έμαθε αυτό η μητέρα μου, με συμβούλεψε να εγκαταλείψω το σύζυγό μου. «Άκουσε, αγαπημένη μου μητέρα», απάντησα, «εσύ ξέρεις, όπως και εγώ, πόσο σε αγαπώ και σε εκτιμώ. Αλλά δεν μπορώ να σε αφήσω να κλείσεις το δρόμο ώστε να μη λατρεύουμε τον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά». Έφυγε πικραμένη για το χωριό της.

Το 1927 έγινε στην Αθήνα μια συνέλευση των Σπουδαστών της Γραφής, και ο Ιεχωβά μάς άνοιξε το δρόμο για να παρευρεθούμε. Νιώσαμε συγκίνηση και ενισχυθήκαμε πνευματικά καθώς συγκεντρωθήκαμε με τόσο πολλούς ομοπίστους. Επιστρέφοντας στη Σάμο, διανείμαμε 5.000 αντίτυπα του φυλλαδίου Μια Μαρτυρία στους Κυβερνήτες του Κόσμου σε πόλεις και χωριά του νησιού μας.

Εκείνη περίπου την εποχή, έπαυσαν τον Δημήτρη από τη θέση του ως δασκάλου και, εξαιτίας της προκατάληψης που υπήρχε εναντίον μας, ήταν σχεδόν αδύνατον να βρει εργασία. Αλλά εφόσον ήξερα ράψιμο και ο Δημήτρης ήταν καλός ζωγράφος, καταφέρναμε να εξοικονομούμε τα απαραίτητα της ζωής. Το 1928, ο σύζυγός μου και οι τέσσερις άλλοι Χριστιανοί αδελφοί στη Σάμο καταδικάστηκαν σε δίμηνη φυλάκιση επειδή κήρυτταν τα καλά νέα. Εγώ ήμουν η μόνη από τους Σπουδαστές της Γραφής που απέμεινα ελεύθερη και έτσι μπορούσα να τους πηγαίνω φαγητό στη φυλακή.

Παλεύω με Σοβαρές Αρρώστιες

Κάποια εποχή αρρώστησα από φυματώδη σπονδυλίτιδα, μια χρόνια ασθένεια που τότε ήταν άγνωστη. Είχα ανορεξία και συνεχή, υψηλό πυρετό. Για να γίνω καλά, με έβαλαν σε γύψο από το λαιμό ως τους μηρούς. Προκειμένου να τα βγάλουμε πέρα, ο σύζυγός μου πούλησε ένα κτήμα ώστε να συνεχίσω τη θεραπεία. Καταθλιμμένη, προσευχόμουν καθημερινά στον Θεό να μου δίνει δύναμη.

Οι συγγενείς που με επισκέπτονταν έριχναν συνεχώς λάδι στη φωτιά της εναντίωσης. Η μητέρα μου έλεγε ότι όλες αυτές τις στενοχώριες τις περνούσαμε επειδή είχαμε αλλάξει τη θρησκεία μας. Μη μπορώντας να κινηθώ, μούσκευα το μαξιλάρι μου από τα δάκρυα καθώς ικέτευα τον ουράνιο Πατέρα μας να μου δίνει υπομονή και θάρρος για να αντέξω.

Στο κομοδίνο, είχα την Αγία Γραφή μου και μια ποσότητα βιβλιαρίων και φυλλαδίων για τους επισκέπτες. Οι συναθροίσεις της μικρής εκκλησίας μας διεξάγονταν στο σπίτι μας, και αυτό ήταν μια ευλογία· μπορούσα να λαβαίνω τακτικά πνευματική ενθάρρυνση. Αναγκαστήκαμε να πουλήσουμε άλλο ένα κτήμα ώστε να πληρώσουμε για τη θεραπεία που μας συνέστησε κάποιος γιατρός στην Αθήνα.

Λίγο αργότερα, μας επισκέφτηκε ο περιοδεύων επίσκοπος. Λυπήθηκε πολύ που είδε εμένα σε αυτή την κατάσταση και τον Δημήτρη άνεργο. Με καλοσύνη, μας βοήθησε να κάνουμε διευθετήσεις ώστε να εγκατασταθούμε στη Μυτιλήνη. Μετακομίσαμε εκεί το 1934, και ο Δημήτρης κατάφερε να βρει εργασία. Εκεί βρήκαμε επίσης θαυμάσιους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές που με περιποιήθηκαν στην αρρώστια μου. Με τον καιρό, έπειτα από πέντε χρόνια θεραπείας, έγινα τελείως καλά.

Εντούτοις, το 1946, λίγο μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, αρρώστησα ξανά σοβαρά, αυτή τη φορά από φυματώδη περιτονίτιδα. Ήμουν κατάκοιτη πέντε μήνες με υψηλό πυρετό και πολλούς πόνους. Αλλά, όπως και την πρώτη φορά, δεν έπαψα ποτέ να μιλώ για τον Ιεχωβά στους επισκέπτες μου. Σιγά σιγά, έγινα και πάλι καλά.

Σκαπανικό Παρά την Εναντίωση

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Ελλάδα δέχτηκαν σκληρή εναντίωση τα μεταπολεμικά χρόνια. Μας συνέλαβαν πολλές φορές ενώ βρισκόμασταν στη διακονία από σπίτι σε σπίτι. Ο σύζυγός μου πέρασε συνολικά στη φυλακή σχεδόν ένα χρόνο. Όταν ξεκινούσαμε για τη διακονία, συνήθως είχαμε υπόψη ότι θα μας συνελάμβαναν και ότι θα περνούσαμε τη νύχτα στο αστυνομικό τμήμα. Ωστόσο, ο Ιεχωβά ποτέ δεν μας εγκατέλειψε. Πάντοτε παρείχε το απαιτούμενο θάρρος και τη δύναμη για να υπομένουμε.

Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, διάβασα στον Πληροφορητή (τώρα Η Διακονία Μας της Βασιλείας) σχετικά με τη διευθέτηση για σκαπανικό διακοπών. Αποφάσισα να προσπαθήσω να συμμετάσχω σε αυτή τη μορφή υπηρεσίας, για την οποία απαιτούνταν να αφιερώσει κάποιος 75 ώρες το μήνα στη διακονία. Ως αποτέλεσμα, οι επανεπισκέψεις και οι Γραφικές μελέτες μου αυξήθηκαν—κάποια περίοδο, διεξήγα 17 μελέτες κάθε εβδομάδα. Επίσης, δημιούργησα ένα δρομολόγιο επίδοσης περιοδικών στον εμπορικό τομέα της Μυτιλήνης, όπου έδινα τακτικά περίπου 300 αντίτυπα της Σκοπιάς και του Ξύπνα! σε καταστήματα, γραφεία και τράπεζες.

Κάποιος περιοδεύων επίσκοπος, όταν υπηρετούσε την εκκλησία μας το 1964, είπε: «Αδελφή Πηνελόπη, είδα τα θαυμάσια αποτελέσματα του έργου σου στο αρχείο σου. Γιατί δεν υποβάλλεις αίτηση να κάνεις τακτικό σκαπανικό;» Θα είμαι πάντοτε ευγνώμων για την προτροπή του· η ολοχρόνια διακονία έχει αποτελέσει αιτία χαράς για εμένα επί τρεις και πλέον δεκαετίες.

Μια Ανταμειφτική Εμπειρία

Στη Μυτιλήνη, υπάρχει μια πυκνοκατοικημένη συνοικία που ονομάζεται Λαγκάδα, όπου έμεναν πρόσφυγες. Αποφεύγαμε να πηγαίνουμε από πόρτα σε πόρτα εκεί εξαιτίας του φανατισμού και της εναντίωσης που είχαμε αντιμετωπίσει. Ωστόσο, όταν ο σύζυγός μου ήταν στη φυλακή, έπρεπε να περνάω από εκείνη την περιοχή για να τον επισκέπτομαι. Μια βροχερή ημέρα, κάποια γυναίκα με προσκάλεσε στο σπίτι της για να ρωτήσει για ποιο λόγο ήταν ο σύζυγός μου στη φυλακή. Εξήγησα ότι είχε φυλακιστεί επειδή κήρυττε τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού και ότι υπέφερε όπως ακριβώς είχε υποφέρει ο Χριστός.

Αργότερα, μια άλλη γυναίκα με φώναξε στο σπίτι της. Όταν πήγα, είδα ότι είχε προσκαλέσει 12 γυναίκες συνολικά. Πίστευα ότι θα συναντούσα εναντίωση, και γι’ αυτό προσευχήθηκα στον Θεό να μου δώσει σοφία και θάρρος να αντιμετωπίσω οτιδήποτε συμβεί. Οι γυναίκες έκαναν πολλές ερωτήσεις και μερικές είχαν αντιρρήσεις, αλλά μπόρεσα να δώσω Γραφικές απαντήσεις. Όταν σηκώθηκα να φύγω, η οικοδέσποινα μου ζήτησε να ξαναπάω την επομένη. Δέχτηκα ευχαρίστως την πρόσκληση. Όταν πήγα μαζί με κάποια άλλη αδελφή την επόμενη ημέρα, βρήκαμε τις γυναίκες να μας περιμένουν.

Έκτοτε, οι Γραφικές μας συζητήσεις συνεχίστηκαν σε τακτική βάση, και άρχισαν πολλές Γραφικές μελέτες. Ορισμένες από αυτές τις γυναίκες, καθώς και οι οικογένειές τους, προόδευσαν σε ακριβή γνώση. Αυτή η ομάδα αποτέλεσε αργότερα τον πυρήνα μιας νέας εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Μυτιλήνη.

Ο Ιεχωβά Είναι Καλός Απέναντί Μου

Στο διάβα των ετών, ο Ιεχωβά αντάμειψε τις προσπάθειες που καταβάλλαμε ο σύζυγός μου και εγώ για να Τον υπηρετούμε. Οι ελάχιστοι Μάρτυρες που υπήρχαν στη Σάμο στη δεκαετία του 1920 αυξήθηκαν και έγιναν δύο εκκλησίες και ένας όμιλος, με σχεδόν 130 ευαγγελιζομένους. Στο νησί της Λέσβου, υπάρχουν τέσσερις εκκλησίες και πέντε όμιλοι που περιλαμβάνουν περίπου 430 διαγγελείς της Βασιλείας. Ο σύζυγός μου κήρυττε ενεργά για τη Βασιλεία του Θεού μέχρι το θάνατό του το 1977. Τι προνόμιο είναι να βλέπω εκείνους που βοηθήσαμε να συνεχίζουν να είναι ζηλωτές στη διακονία! Πράγματι, μαζί με τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους και τα δισέγγονά τους, αποτελούν ένα μεγάλο πλήθος που λατρεύει ενωμένα τον Ιεχωβά!

Η πορεία της Χριστιανικής μου υπηρεσίας, η οποία εκτείνεται σε πάνω από 70 χρόνια τώρα, δεν ήταν εύκολη. Ωστόσο, ο Ιεχωβά υπήρξε ένα ασύγκριτο φρούριο. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας και της υγείας μου που χειροτερεύει, είμαι καθηλωμένη στο κρεβάτι και μπορώ να κάνω πολύ λίγα στο κήρυγμα. Αλλά όπως και ο ψαλμωδός, μπορώ να λέω στον Ιεχωβά: «Συ είσαι καταφυγή μου και φρούριόν μου· Θεός μου· επ’ αυτόν θέλω ελπίζει».—Ψαλμός 91:2.

(Η αδελφή Μακρή πέθανε ενώ προετοιμαζόταν αυτό το άρθρο. Είχε ουράνια ελπίδα.)

• Από τη ΣΚΟΠΙΑ 1/12/1996