Βρυξέλλες 10/3/2011
ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΗ
Η αναταραχή στις χρηματαγορές συνεχίζει να ασκεί ισχυρή πίεση σε αρκετά Κράτη Μέλη της ευρωζώνης, εξαναγκάζοντας τα να πληρώνουν υψηλά επιτόκια στην παγκόσμια αγορά ομολόγων. Σε πολλές χώρες, κι όχι μόνο σ' αυτές που αντιμετωπίζουν άμεσα προβλήματα, αυτή η κατάσταση χρησιμοποιείται ως άλλοθι για την επιβολή περισσότερης "ελαστικότητας" των αμοιβών και για επιθέσεις κατά των θεσμοθετημένων φορέων της αγοράς εργασίας με την πρόφαση ότι κρατούν σταθερές τις αμοιβές και ότι υποστηρίζουν τις διαπραγματευτικές θέσεις των εργαζομένων και των συνδικάτων. Τα παραπάνω θεωρούνται ως ανεπιθύμητη "αυστηρότητα". Για να συμβεί αυτή η μορφή απορρύθμισης, οι αρχές της Ε.Ε στοχεύουν στο να παρέμβουν όχι μόνο στις αμοιβές αλλά ακόμα και στους μηχανισμούς καθορισμού των αμοιβών.
Η επίθεση λαμβάνει χώρα ποικιλοτρόπως και ταυτόχρονα:
α) Η Επιτροπή, το Δ.Ν.Τ και η Ε.Κ.Τ παρεμβαίνουν άμεσα σε συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις αμοιβών σε εθνικό επίπεδο, εξαναγκάζοντας χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Ρουμανία να μειώσουν τους κατώτατους μισθούς και αυτούς του δημόσιου τομέα και να αποδυναμώσουν τους θεσμούς των συλλογικών διαπραγματεύσεων με αντάλλαγμα τη χρηματοπιστωτική ¨σωτηρία¨ τους. Η τελευταία παρέχεται κάτω από πολύ αυστηρούς όρους.
β) Αλλά δεν είναι μόνο οι χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσες δυσκολίες. Η Ετήσια Έκθεση Ανάπτυξης της Επιτροπής, που ανοίγει το εξάμηνο της στρατηγικής για την Ευρώπη του 2020, καλεί ανοιχτά σε αυστηρή και συγκρατημένη μισθολογική πολιτική, αλλαγές στην τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών, "κατάλληλες" πολιτικές διαμόρφωσης των μισθών και "περισσότερο αποτελεσματικούς" μηχανισμούς καθορισμού των μισθών, ώστε αυτοί να αντανακλούν γρήγορα και καταλλήλως την παραγωγικότητα και να διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και εντός της Ε.Ε και των Κρατών Μελών.
γ) Με πρωτοβουλία των κυβερνήσεων της Γαλλίας και της Γερμανίας, το Συμβούλιο εργάζεται σε ένα "Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας" το οποίο αποσκοπεί στην εξάλειψη κάθε μηχανισμού τιμαριθμικής προσαρμογής των αμοιβών, καθώς παράλληλα αποβλέπει στην αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης. Σε αντάλλαγμα η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας θα αυξηθεί (στα 500 εκ. ευρώ).
δ) Τελικά και κυρίως, προβλέπονται κυρώσεις. Η Επιτροπή προτείνει να αναλάβει αυξημένες αρμοδιότητες για να επιβάλει τις συστάσεις της, με πρόστιμα ως και 1% του Α.Ε.Π και τη δυνατότητα αποφυγής του από ένα Κράτος Μέλος μόνο εφόσον συγκεντρώσει εντός δέκα ημερών, την υποστήριξη για αυξημένη πλειοψηφία στο Συμβούλιο των Υπουργών Οικονομικών. Πράγματι, η προτεινόμενη διαδικασία στην πρόληψη και διόρθωση "των υπερβολικών ανισορροπιών", η οποία περιλαμβάνει ένα μηχανισμό προειδοποίησης και ένα πίνακα με δείκτες ελέγχου, θα λειτουργήσει ως "Ευρωπαϊκός Νόμος για τους μισθούς και τα μεροκάματα", με στατιστικά στοιχεία όπως το σχετικό κατά κεφαλή κόστος αμοιβής που χρησιμοποιείται συστηματικά για τη μέτρηση της ανταγωνιστικότητας κάθε οικονομίας και για να καθορίσει συστάσεις για πολιτικές, που αναμφίβολα οδηγούν σε μειώσεις μισθών στα περισσότερα κράτη μέλη.
Η Σ.Ε.Σ απορρίπτει αυτήν την προσέγγιση και αδυνατεί να υποστηρίξει την προταθείσα και αναγκαία αλλαγή των Συνθηκών. Δεν ήταν οι μισθοί που προκάλεσαν τα υψηλά εξωτερικά ελλείμματα. Η πραγματική αιτία βρίσκεται στην ανεύθυνη συμπεριφορά των χρηματαγορών που προκάλεσαν χρέη και φούσκες και μέσω αυτών τροφοδότησαν τις "ελλειμματικές" χώρες με τη δυνατότητα να επενδύουν για να αυξήσουν τις εισαγωγές σε επίπεδα που στο τέλος αποδείχθηκε ότι δεν ήταν βιώσιμα. Οι αιτίες και οι συνέπειες δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους. Εάν οι μισθοί ήταν λίγο υψηλότεροι κατά το παρελθόν στις "ελλειμματικές" χώρες, αυτό συνέβη επειδή οι ονομαστικές αμοιβές έπρεπε να ακολουθήσουν τις αυξήσεις των τιμών λόγω της υπερβολικής πτώσης της ζήτησης, μία αύξηση για την οποία ευθύνονται οι χρηματαγορές και όχι η στρατηγική των συνδικάτων. Δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι η μισθολογική πολιτική έχει γίνει το βασικό εργαλείο ρύθμισης για την αποτελμάτωση μετά τον εκτροχιασμό των χρηματαγορών που δεν έτυχαν κανενός ελέγχου.
Η ΣΕΣ αντιτίθεται σθεναρά σε ένα "Ευρωπαϊκό Νόμο Ανταγωνιστικότητας" που μειώνει τους μισθούς
Η επίθεση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι αδιέξοδο για την Ευρώπη και δεν θα συμβάλλει στη διάσωση του ευρώ. Η μισθολογική και φορολογική λιτότητα δεν αποδίδουν. Υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις (π.χ στην Ελλάδα και την Ιρλανδία) ότι το σημερινό πρόγραμμα λιτότητας αποτελεί τη βάση για ένα νέο γύρο με ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις. Η λιτότητα δεν αποκαθιστά την εμπιστοσύνη, ούτε συμβάλλει στην ανάπτυξη. Αντίθετα "κλειδώνει" τις οικονομίες σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, πληθωρισμό και σε κατιούσα πορεία. Οι χρηματαγορές γνωρίζουν ότι τα επίπεδα του ονομαστικού χρέους του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα παραμένουν σταθερά την ώρα που άλλοι παράγοντες κλειδιά (τιμές, αμοιβές, φορολογία, θέσεις εργασίας) πέφτουν. Και είναι πιο διστακτικές να διατηρήσουν τις επενδύσεις κεφαλαίων σε αυτές τις οικονομίες που είναι στο χείλος της ύφεσης και σε κίνδυνο χρεοκοπίας. Αντί να "διασωθεί το ευρώ", η Ευρωπαϊκή οικονομία κινδυνεύει να χωριστεί από τη μία σε μια μικρή ομάδα χωρών με χαμηλά επιτόκια δανεισμού και από την άλλη στις υπόλοιπες χώρες που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλά έως και υπέρμετρα επιτόκια δανεισμού και συνεχιζόμενη ύφεση.
Αυτή η προσέγγιση είναι τόσο άδικη όσο και μη πραγματοποιήσιμη. Η χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, το Δ.Ν.Τ και την Ε.Κ.Τ των χωρών που βρίσκονται σε δυσχερή θέση, χρησιμοποιείται κυρίως για να επιτραπεί στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα να ανταλλάσσει προβληματικούς τίτλους με ρευστό, και οι εργαζόμενοι να πληρώνουν για τα λάθη του χρηματοοικονομικού τομέα.
Η προσέγγιση αυτή θα ενθαρρύνει επιπλέον τις στρατηγικές του που βασίζονται στον προστατευτισμό. Αυτό που θα κερδίσουν κάποιοι βραχυπρόθεσμα, θα το χάσουν κάποιοι άλλοι. Ένας Ευρωπαϊκός νόμος ανταγωνιστικότητας θα βάλει τους εργαζόμενους σ' ένα φαύλο κύκλο υποβάθμισης των μισθών και των συνθηκών εργασίας. Οι οικονομίες που τώρα προκαλούν θαυμασμό λόγω των περικοπών των μισθών για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές, θα δεχθούν νέες επιθέσεις όταν άλλες οικονομίες περικόψουν και αυτές μισθούς και μεροκάματα. Στο τέλος, η επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας θα απειλήσει την αυτονομία των συλλογικών διαπραγματεύσεων παντού, ενώ μεγαλύτερες ανισότητες και επισφαλείς συνθήκες εργασίας θα συνεχίσουν να εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη.
Οι δράσεις που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα σχετικά με την οικονομική διακυβέρνηση παραβιάζουν βασικές αρχές της νέας Συνθήκης της Λισαβόνας. Η Συνθήκη αυτή δεσμεύει την Ε.Ε να εξαλείψει τις ανισότητες και να προωθήσει την ισότητα σε όλες τις δραστηριότητές της, να επιδιώξει την επίτευξη των εναρμονισμένων και βελτιωμένων συνθηκών εργασίας και διαβίωσης, λαμβάνοντας υπ' όψη τη διαφορετικότητα των συστημάτων των εργασιακών σχέσεων και να σεβαστεί την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων. Τέλος, η Συνθήκη αναφέρει ότι η Ε.Ε δεν έχει αρμοδιότητα στις αμοιβές. Στην πραγματικότητα όμως όλες αυτές οι αρχές παραβιάζονται από τις παρούσες προτάσεις για την οικονομική διακυβέρνηση και για ένα "Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας".
Μια ευρωπαϊκή διακυβέρνηση για μια ισότιμη και δικαιότερη Ευρώπη
8. Η Ευρώπη πρέπει κατεπειγόντως να αλλάξει πορεία και να υιοθετήσει θετικές προτάσεις όσον αφορά την οικονομική διακυβέρνηση.
9. Η ΣΕΣ προτείνει να υιοθετήσουν οι ευρωπαίοι ηγέτες ένα σχέδιο που θα τηρεί το εξής πρόγραμμα:
α) οι χρηματοπιστωτικές αγορές πρέπει να κατανοήσουν ότι οι χώρες της ευρωζώνης θα ενωθούν και ότι είναι αποφασισμένες και διατεθειμένες να αντιμετωπίσουν από κοινού τις κρίσεις. Το ΕΤΧΣ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) πρέπει να ενισχυθεί, τα σημερινά, σχετικά αποτρεπτικά, επιτόκιά του να μειωθούν και οι χώρες που βρίσκονται σε δυσχερή θέση να τύχουν στήριξης για την αναδιάρθρωση του χρέους τους. Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης πρέπει να εγγυηθούν από κοινού τα ομόλογα του ΕΤΧΣ και οι αυστηροί όροι που συνδέονται με τα τελευταία να επανεξεταστούν και να υιοθετηθεί μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση. Είμαστε σύμφωνοι με την τήρηση των κανόνων, αλλά πρέπει να στηριχθεί και η ανάπτυξη.
β) Είναι αναγκαίο να ληφθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη μετατροπή των ομολόγων του ΕΤΧΣ σε ευρωομόλογα. Στόχος είναι να οργανωθεί μια μεταφορά μεριδίων του εθνικού χρέους σε ευρωομόλογα έως ένα ποσοστό ίσο με το 60% του ΑΕΠ. Με την καθιέρωση των ευρωομολόγων θα δημιουργηθεί μια ενιαία αγορά του εθνικού χρέους, πράγμα που θα επιτρέψει την εξάλειψη ορισμένων σημαντικών διαφορών όσον αφορά το κόστος της χρηματοδότησης του εθνικού χρέους των κρατών.
γ) Οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν πρέπει μόνο να ελέγχονται, αλλά χρειάζονται και μια αποτελεσματική ρύθμιση. Λόγω της αποσταθεροποιητικής επίδρασης των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και της σύγκρουσης συμφερόντων που αντιμετωπίζουν, η πιστοληπτική αξιολόγηση πρέπει να αναληφθεί από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και/ή από έναν ανεξάρτητο ευρωπαϊκό, δημόσιο οργανισμό. Εξάλλου, όλα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα πρέπει να αξιολογούνται για την εξασφάλιση της πραγματικής συμβολής τους στην οικονομία. Πρέπει να απαγορευθεί στις τράπεζες να πραγματοποιούν συναλλαγές χρηματοπιστωτικών προϊόντων για ίδιο όφελος. Οι εξωτικές πρόσθετες αμοιβές (bonus) των τραπεζιτών και των διαπραγματευτών χρηματιστηρίου πρέπει να υπάγονται σε αυστηρό έλεγχο.
δ) Όπως έχει ζητήσει ήδη η ΣΕΣ, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να καθιερώσει ένα πρόγραμμα επενδύσεων μεγάλης εμβέλειας ίσο με το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ για την καταπολέμηση της ανεργίας ιδιαίτερα των νέων και για τον εκσυγχρονισμό των βιομηχανικών δομών και των υποδομών (π.χ. δημιουργία ενός ευφυούς ευρωπαϊκού ηλεκτρικού δικτύου, επενδύσεις σε βιώσιμες πηγές ενέργειας, καθιέρωση μιας πραγματικής βιομηχανικής πολιτικής και δημιουργία θέσεων απασχόλησης για το μέλλον, επενδύσεις στην τεχνολογική και κοινωνική μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλού άνθρακα, κ.λπ.). Ένα παρόμοιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων θα αποκαθιστούσε την ισορροπία της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχοντας στις προβληματικές χώρες τα μέσα για την ανόρθωση των οικονομιών τους και, επομένως, για την απαλλαγή από τα χρέη τους. Εις αντάλλαγμα, οι χώρες αυτές πρέπει να δεσμευθούν αποφασιστικά για μια σταδιακή αλλά σταθερή μείωση του εθνικού τους ελλείμματος. Στην πραγματικότητα, αυτό περιλαμβάνει εκτός από τη μείωση του χρέους, και την επέκταση του χρονικού ορίζοντα για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών: θα μπορούσε να επιτραπεί στα κράτη μέλη να επιτύχουν το στόχο του 3% για το έλλειμμα έως το 2016-2017 αντί για το 2012-2013.
ε) Η ευρωζώνη θα αντιμετώπιζε μια λιγότερο σοβαρή χρηματοοικονομική αναταραχή αν οι βασικοί συντελεστές της δεν είχαν δεσμευθεί για την υλοποίηση μιας συστηματικής πολιτικής, η οποία ασκεί καθοδική πίεση στους μισθούς, ενθαρρύνει την επισφαλή απασχόληση και επιτρέπει μια ανακατανομή των εισοδημάτων υπέρ των πλουσιότερων ομάδων της κοινωνίας, προκαλώντας έτσι μια υπερβολική αποταμίευση και παρέχοντας στον χρηματοπιστωτικό τομέα τα μέσα για την πραγματοποίηση πράξεων που οδηγούν σε εφήμερες αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι χώρες που ακολούθησαν την κατεύθυνση αυτή οφείλουν λοιπόν να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί και να περιορίσουν την πολιτική υπερβολικής αποταμίευσης που εφαρμόζουν ώστε να καταστούν κινητήριες δυνάμεις της ζήτησης και της ανάπτυξης για την υπόλοιπη ευρωζώνη και Ευρώπη. Προς το σκοπό αυτό, πρέπει να καταργηθούν οι χαμηλοί μισθοί όπως και η πρακτική της καταβολής στους μετανάστες αμοιβών χαμηλότερων από την ίση αμοιβή για ίση εργασία. Οικονομική διακυβέρνηση σημαίνει επίσης ότι οι αγορές εργασίας σε όλη την Ευρώπη οφείλουν να καθορίσουν, σε συνάρτηση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εθνικών συστημάτων εργασιακών σχέσεων, ένα κατώτατο όριο μισθού κάτω από το οποίο οι μισθοί δεν θα επιτρέπεται να πέφτουν, ενώ θα ενθαρρύνουν ταυτόχρονα και τους θεσμούς να επεκτείνουν το πεδίο κάλυψης των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
στ) Η Ευρώπη πρέπει επίσης να καθιερώσει νέες πηγές χρηματοδότησης, οι οποίες είναι απαραίτητες μεταξύ άλλων για την έκδοση ίδιων ομολόγων, και να λύσει το πρόβλημα του φορολογικού ανταγωνισμού. Πρέπει κατ'αρχήν να φορολογήσει τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, τις μεγάλες περιουσίες και τα κέρδη των επιχειρήσεων που δεν επανεπενδύονται ή που χρησιμοποιούνται για την παράταση συμβάσεων επισφαλούς απασχόλησης. Μια συντονισμένη φορολογική πολιτική σε ευρωπαϊκή κλίμακα που θα καλύπτει τους συντελεστές παραγωγής μεγαλύτερης κινητικότητας (κέρδη επιχειρήσεων και εισοδήματα κεφαλαίου) θα ενισχύσει επίσης τα φορολογικά έσοδα. Ένα μέρος εξ αυτών θα μπορούσε να μεταφερθεί προς έναν υγιέστερο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, κάτι που θα επέτρεπε στην Ευρώπη να αποπληρώσει το χρέος της και να διαδραματίσει πιο αποφασιστικό ρόλο όσον αφορά την έξοδό της από την κρίση.
ζ) Η ευρωζώνη, ιδιαιτέρως, οφείλει περαιτέρω να εξετάσει το ενδεχόμενο της ενίσχυσης του συντονισμού των στρατηγικών για τη συλλογική διαπραγμάτευση ώστε να ελεγχθεί το φαινόμενο των ανισορροπιών. Η μετάβαση σε μια στρατηγική για την αύξηση των πραγματικών μισθών στις χώρες με πλεόνασμα θα συνδυαζόταν με στρατηγικές για τη συγκράτηση έως ένα βαθμό των μισθών σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Η ΣΕΣ θα επέβαλλε αυστηρούς όρους και απαιτήσεις σε μια παρόμοια στρατηγική συντονισμού των μισθών:
οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να αρχίσουν να υποστηρίζουν τις στρατηγικές συλλογικής διαπραγμάτευσης·
η ΣΕΣ δεν μπορεί να μετάσχει σε μια πολιτική που σπρώχνει τις οικονομίες στην παγίδα της υπερβολικής διόγκωσης τους χρέους ως αποτέλεσμα των περικοπών και του παγώματος των μισθών που επιβάλλει η Ευρώπη. Οι μισθοί πρέπει να διατηρηθούν σε κατάλληλα επίπεδα για την καταπολέμηση της λιτότητας και των ανισοτήτων·
η ΣΕΣ θα υπερασπιστεί την αρχή της αυτονομίας των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η στρατηγική για το συντονισμό των τελευταίων υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα των συνδικάτων.
Η ΣΕΣ καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τα μέλη της να αναλάβουν δράση και να αλλάξουν κατεύθυνση όσον αφορά την ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση.
10. Τα δύο σχέδια ρυθμίσεων που παρέχουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη βάση ώστε να παρεμβαίνει στον καθορισμό των μισθών σε εθνικό επίπεδο θα υιοθετηθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βάσει της διαδικασίας συναπόφασης. Αυτό προσφέρει στη ΣΕΣ τη δυνατότητα να παρέμβει όσον αφορά τις πιο ανησυχητικές πτυχές τους. Προς το σκοπό αυτό, προετοίμασε τροποποιήσεις εμμένοντας στο γεγονός ότι οι συστάσεις πολιτικής στο πλαίσιο της νέας διαδικασίας για τις «υπερβολικές ανισορροπίες» πρέπει να σέβονται τις αρχές της Συνθήκης για την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων και ότι δεν μπορεί να επιβάλλονται κυρώσεις σχετικά με τις συστάσεις για τους μισθούς, τις δομές των συλλογικών διαπραγματεύσεων και/ή τους κατώτατους μισθούς (βλ. στο παράρτημα τον κατάλογο των τροποποιήσεων που προτείνει η ΣΕΣ).
11. Υπάρχει αυτή τη στιγμή μια πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπέρ των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επομένως, η ΣΕΣ, τα μέλη της και οι συνδικαλιστικές ομοσπονδίες πρέπει κατεπειγόντως να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη σχετικά και να δώσουν το έναυσμα για μια δημόσια συζήτηση προκειμένου να προσελκύσουν την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των πολιτικών τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό επίπεδο, έτσι ώστε να επηρεάσουν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης που είναι ακόμη εν εξελίξει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Το μέλλον της κοινωνικής Ευρώπης – της Ευρώπης των εργαζόμενων – εξαρτάται από αυτό.
Πέμπτη 17 Μαρτίου: 24ωρη πανελλαδική απεργία όλων των εργαζομένων στην ενημέρωση. 
Στη χθεσινή συνεδρίαση της
