Η Δευτέρα 10 Απριλίου του 2000 ήταν μια ζεστή και ηλιόλουστη μέρα, και έτσι βγήκα έξω για να κάνω μερικές δουλειές. Έμπαινα στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μου και, μολονότι δεν ένιωθα να έχω πολλές δυνάμεις, μου άρεσε που ήμουν έξω. Αργότερα, ενώ περίμενα στην ουρά του ταμείου σε κάποιο παντοπωλείο, αισθάνθηκα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.
Οι φόβοι μου επιβεβαιώθηκαν όταν επέστρεψα στο σπίτι. Είχα αιμορραγία —κάτι που δεν είχε συμβεί στις προηγούμενες δύο εγκυμοσύνες μου— και αυτό με τρόμαξε! Τηλεφώνησα στο γιατρό μου, αλλά εκείνος είπε ότι ήταν καλύτερα να περιμένω και να πάω την επομένη, εφόσον έτσι και αλλιώς είχαμε ραντεβού τότε. Προτού ο σύζυγός μου και εγώ βάλουμε τα δυο παιδιά μας για ύπνο εκείνο το βράδυ, προσευχηθήκαμε μαζί ζητώντας από τον Ιεχωβά να μας δώσει δύναμη με οποιονδήποτε τρόπο θα τη χρειαζόμασταν. Τελικά αποκοιμήθηκα.
Γύρω στις δύο το βράδυ, όμως, ξύπνησα με δυνατό πόνο. Σταδιακά ο πόνος υποχώρησε αλλά, μόλις ήμουν έτοιμη να αποκοιμηθώ πάλι, επανήλθε, αυτή τη φορά σε περιοδικά διαστήματα. Αυξήθηκε και η αιμορραγία, και κατάλαβα ότι είχα συσπάσεις. Στο μυαλό μου στριφογύριζαν οι σκέψεις, προσπαθώντας να θυμηθώ αν είχα κάνει κάτι που το προκάλεσε αυτό, αλλά δεν μπορούσα να σκεφτώ κάποιο λάθος.
Ως τις πέντε το πρωί, είχα πια πειστεί ότι έπρεπε να πάω στο νοσοκομείο. Όταν φτάσαμε εκεί με το σύζυγό μου, νιώσαμε ανακούφιση που βρισκόμασταν στα χέρια τού πολύ ευγενικού, υποβοηθητικού και συμπονετικού προσωπικού των έκτακτων περιστατικών. Έπειτα από δύο ώρες, ο γιατρός μάς είπε τα νέα που φοβόμασταν: Είχα χάσει το μωρό μου.
Λόγω των συμπτωμάτων που είχα, ήμουν προετοιμασμένη για αυτή την εξέλιξη και αντέδρασα σχετικά καλά στα νέα. Επιπλέον, ο σύζυγός μου ήταν συνέχεια στο πλευρό μου και μου συμπαραστάθηκε πολύ. Τώρα όμως που θα πηγαίναμε στο σπίτι χωρίς μωρό, αναρωτιόμασταν τι θα λέγαμε στα δυο παιδιά μας, την εξάχρονη Κέιτλιν και τον τετράχρονο Ντέιβιντ.
Τι θα Πούμε στα Παιδιά Μας;
Τα παιδιά είχαν πέσει για ύπνο γνωρίζοντας ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά πώς θα τους λέγαμε ότι το μελλοντικό αδελφάκι τους είχε πεθάνει; Αποφασίσαμε να μιλήσουμε ανοιχτά και ειλικρινά. Η μητέρα μου μας βοήθησε σε αυτό λέγοντας στα παιδιά ότι το μωρό δεν θα ερχόταν μαζί μας στο σπίτι. Όταν φτάσαμε, έτρεξαν να μας συναντήσουν με αγκαλιές και φιλιά. Η πρώτη τους ερώτηση ήταν: «Είναι καλά το μωρό;» Εγώ δεν μπορούσα να απαντήσω, αλλά ο σύζυγός μου, κρατώντας μας σφιχτά όλους γύρω - γύρω, είπε: «Το μωρό πέθανε». Αγκαλιαστήκαμε και κλάψαμε, πράγμα που μας βοήθησε να αρχίσουμε να αναρρώνουμε.
Ωστόσο, δεν ήμασταν αρκετά προετοιμασμένοι για τις μεταγενέστερες αντιδράσεις των παιδιών μας. Λόγου χάρη, περίπου δύο εβδομάδες μετά την αποβολή, ανακοινώθηκε στην τοπική εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά ότι κάποιος ηλικιωμένος Μάρτυρας, στενός οικογενειακός μας φίλος, πέθανε. Ο Ντέιβιντ, ο τετράχρονος γιος μας, δεν μπορούσε να σταματήσει τα αναφιλητά, και έτσι ο σύζυγός μου τον πήρε έξω. Όταν ηρέμησε, ο Ντέιβιντ ρώτησε γιατί πέθανε ο φίλος του. Κατόπιν ρώτησε γιατί πέθανε το μωρό. Μετά, είπε στον πατέρα του: «Θα πεθάνεις και εσύ;» Ήθελε επίσης να μάθει γιατί ο Ιεχωβά Θεός δεν είχε καταστρέψει ακόμη τον Σατανά και δεν είχε αρχίσει να «διορθώνει τα πράγματα». Εκπλαγήκαμε βλέποντας να περνούν όλες αυτές οι σκέψεις από το παιδικό μυαλό του.
Και η Κέιτλιν είχε πολλές ερωτήσεις. Όταν έπαιζε με τις κούκλες της, παρίστανε συχνά ότι μία κούκλα ήταν άρρωστη, ενώ οι υπόλοιπες ήταν νοσοκόμες ή μέλη της οικογένειας. Έφτιαξε ένα χάρτινο κουτί για νοσοκομείο και μερικές φορές παρίστανε ότι μια από τις κούκλες της είχε πεθάνει. Οι ερωτήσεις και τα παιχνίδια των παιδιών μας μάς έδωσαν πολλές ευκαιρίες να τα διδάξουμε σημαντικά πράγματα για τη ζωή και για το πώς η Γραφή μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίζουμε τις δοκιμασίες. Επίσης, τους υπενθυμίζαμε ότι ο σκοπός του Θεού είναι να κάνει τη γη όμορφο παράδεισο, απαλλαγμένο από κάθε είδους παθήματα και πόνο —ακόμη και το θάνατο.— Αποκάλυψη 21:3, 4.
Πώς Αντιμετώπισα την Απώλεια
Στην αρχή, όταν επέστρεψα στο σπίτι από το νοσοκομείο, ένιωθα μουδιασμένη και μπερδεμένη από συναισθηματική άποψη. Παντού τριγύρω μου υπήρχαν πράγματα που έπρεπε να γίνουν, αλλά δεν ήξερα από πού να αρχίσω. Κάλεσα μερικές φίλες οι οποίες είχαν περάσει την ίδια εμπειρία, και με παρηγόρησαν πολύ. Μια αγαπητή φίλη μάς έστειλε λουλούδια και προσφέρθηκε να κρατήσει τα παιδιά κάποιο απόγευμα. Εκτίμησα πολύ το θερμό της ενδιαφέρον και την πρακτική της βοήθεια!
Τακτοποιούσα οικογενειακές φωτογραφίες σε άλμπουμ. Κοιτούσα και έπιανα τα αφόρετα ρούχα του μωρού —το μόνο χειροπιαστό πράγμα που μου θύμιζε το μωρό που είχα χάσει. Επί εβδομάδες είχα μεγάλες συναισθηματικές μεταπτώσεις. Μερικές μέρες δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω —παρ’ όλη την υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων. Κάποιες στιγμές ένιωθα πως θα έχανα το μυαλό μου. Μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να βρίσκομαι κοντά σε φίλες μου που ήταν έγκυες. Παλιότερα, πίστευα ότι η αποβολή ήταν απλώς ένα περαστικό γεγονός στη ζωή μιας γυναίκας, κάτι που το ξεπερνάμε χωρίς πολλά προβλήματα. Πόσο λάθος έκανα!*
Αγάπη—Η Καλύτερη Θεραπεία
Μαζί με το πέρασμα του χρόνου, μια αποτελεσματική θεραπεία ήταν η αγάπη του συζύγου μου και άλλων συγχριστιανών. Μια αδελφή μαγείρεψε και μας έφερε το φαγητό στο σπίτι. Ένας πρεσβύτερος με τη σύζυγό του έφεραν κάποιο απόγευμα λουλούδια και μια όμορφη κάρτα, και μας κράτησαν συντροφιά. Γνωρίζαμε πόσο πολυάσχολοι ήταν, γι’ αυτό και η στοχαστικότητά τους άγγιξε την καρδιά μας. Πολλοί άλλοι φίλοι έστειλαν κάρτες ή λουλούδια. Τα απλά λόγια: «Σας σκεφτόμαστε» σήμαιναν τόσο πολλά! Κάποια αδελφή από την εκκλησία έγραψε: «Βλέπουμε τη ζωή όπως τη βλέπει ο Ιεχωβά—κάτι εξαιρετικά πολύτιμο. Αν εκείνος γνωρίζει πότε πέφτει ένα σπουργίτι στο έδαφος, ασφαλώς γνωρίζει πότε χάνεται και ένα ανθρώπινο έμβρυο». Η ξαδέλφη μου έγραψε: «Το θαύμα της γέννησης και της ζωής μάς εντυπωσιάζει πολύ, και όταν δεν εξελίσσεται ομαλά νιώθουμε εξίσου έκπληκτοι».
Λίγες εβδομάδες αργότερα στην Αίθουσα Βασιλείας, ένιωσα την ανάγκη να κλάψω και αναγκάστηκα να βγω την ώρα σχεδόν που άρχιζε η συνάθροιση. Δύο αγαπητές αδελφές που πρόσεξαν ότι βγήκα έξω με δάκρυα κάθισαν μαζί μου στο αυτοκίνητο, μου κράτησαν το χέρι και με έκαναν να γελάσω. Σε λίγο, επιστρέψαμε και οι τρεις μαζί μέσα. Πόση χαρά φέρνει το να έχεις φίλους που προσκολλούνται «στενότερα από αδελφό»! —Παροιμίες 18:24.
Καθώς τα νέα μαθαίνονταν, με έκπληξη διαπίστωνα ότι πολλές συγχριστιανές μου είχαν ζήσει την ίδια εμπειρία. Ακόμη και μερικές με τις οποίες δεν ήμουν τόσο συνδεδεμένη στο παρελθόν μού πρόσφεραν ιδιαίτερη παρηγοριά και ενθάρρυνση. Η στοργική τους υποστήριξη τότε που την είχα ανάγκη μού θύμισε τα λόγια της Γραφής: «Ο αληθινός σύντροφος αγαπάει πάντοτε και είναι αδελφός που γεννιέται για καιρό στενοχώριας». —Παροιμίες 17:17.
Παρηγοριά από το Λόγο του Θεού
Η Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού διεξάχθηκε την επόμενη εβδομάδα μετά την αποβολή. Κάποιο βράδυ καθώς διαβάζαμε τις Γραφικές αφηγήσεις για τις τελευταίες μέρες του Ιησού, σκέφτηκα ξαφνικά: “Ο Ιεχωβά γνωρίζει τον πόνο της απώλειας. Εκείνος έχασε τον ίδιο του το γιο!” Μερικές φορές ξεχνάω πόση κατανόηση και συμπόνια νιώθει ο Ιεχωβά, ως ο ουράνιος Πατέρας μας, για τους υπηρέτες του —άντρες και γυναίκες. Εκείνη τη στιγμή, ένιωσα μια τεράστια ανακούφιση μέσα μου. Ένιωσα πιο κοντά στον Ιεχωβά από κάθε άλλη φορά.
Επίσης, άντλησα μεγάλη ενθάρρυνση από τα Γραφικά έντυπα, ιδιαίτερα από παλιά τεύχη των περιοδικών ΣΚΟΠΙΑ και ΞΥΠΝΑ! που αναφέρονταν στην απώλεια κάποιου προσφιλούς προσώπου. Λόγου χάρη, τα άρθρα με γενικό θέμα «Αντιμετωπίζοντας το Χαμό ενός Παιδιού» στο ΞΥΠΝΑ! 8 Αυγούστου 1987 ήταν πολύ υποβοηθητικά, όπως και το ειδικό βιβλιάριο «Όταν Πεθαίνει Κάποιος που Αγαπάτε».
Τέλος στη Θλίψη
Καθώς περνούσε ο καιρός, καταλάβαινα πως ανέρρωνα εφόσον μπορούσα να γελάω χωρίς να νιώθω ενοχές και να συμμετέχω σε συζητήσεις χωρίς να επανέρχομαι στο θέμα του μωρού που είχα χάσει. Παρ’ όλα αυτά, μερικές φορές έπεφτα σε συναισθηματικές «νάρκες», λόγου χάρη όταν συναντούσα φίλους που δεν είχαν ακούσει για την αποβολή ή όταν ερχόταν στην Αίθουσα Βασιλείας μας κάποια οικογένεια με νεογέννητο μωρό.
Ωστόσο, ένα πρωί ξύπνησα με την αίσθηση ότι τα σύννεφα είχαν επιτέλους διαλυθεί. Προτού ακόμη ανοίξω τα μάτια μου, ένιωθα ότι το είχα ξεπεράσει —μια ειρήνη και ηρεμία που δεν είχα νιώσει επί μήνες. Εντούτοις, όταν διαπίστωσα πως ήμουν έγκυος, περίπου έναν χρόνο αφότου έχασα το μωρό, άρχισα να σκέφτομαι την πιθανότητα μιας νέας αποβολής. Αισίως, γέννησα ένα υγιές αγοράκι τον Οκτώβριο του 2001.
Εξακολουθώ να λυπάμαι για το μωρό που έχασα. Όλο αυτό το περιστατικό, όμως, έχει αυξήσει την εκτίμησή μου για τη ζωή, για την οικογένειά μου, για τους συγχριστιανούς μου και για τον Θεό —εκείνον που μας παρηγορεί. Αυτή η εμπειρία μού έχει εντυπώσει επίσης την αδιάσειστη αλήθεια πως ο Θεός δεν παίρνει τα παιδιά μας αλλά ότι «καιρός και απρόβλεπτη περίσταση [μας] βρίσκουν όλους». —Εκκλησιαστής 9:11.
Πόσο αποβλέπω στον καιρό κατά τον οποίο ο Θεός θα εξαλείψει κάθε πένθος, κραυγή και πόνο, ακόμη και το σωματικό και συναισθηματικό πόνο που φέρνει η αποβολή! (Ησαΐας 65:17-23) Τότε όλοι οι υπάκουοι άνθρωποι θα μπορούν να λένε: «Θάνατε, πού είναι η νίκη σου; Θάνατε, πού είναι το κεντρί σου;»—1 Κορινθίους 15:55· Ησαΐας 25:8.
- Από Συνεργάτιδα.
- Αναδημοσίευση από το περιοδικό ΞΥΠΝΑ 02 22/3 σ. 20-23 που έχει τον τίτλο «Έχασα το Αγέννητο Μωρό Μου».
Οι έρευνες δείχνουν ότι κάθε γυναίκα αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στην αποβολή. Μερικές νιώθουν σύγχυση, άλλες απογοήτευση, ενώ άλλες τεράστια λύπη. Η θλίψη είναι φυσιολογική αντίδραση σε μια τόσο σοβαρή απώλεια όσο η αποβολή, λένε οι ερευνητές, και αποτελεί μέρος της διαδικασίας ανάρρωσης.
Είναι έκδοση των Μαρτύρων του Ιεχωβά.
Συχνότητα και Αιτίες των Αποβολών
«Μελέτες δείχνουν ότι το 15 ως 20 τοις εκατό από τις διαπιστωμένες εγκυμοσύνες καταλήγουν σε αποβολή», λέει Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia). «Αλλά ο κίνδυνος αποβολής είναι υψηλότερος τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη σύλληψη (γονιμοποίηση), διάστημα κατά το οποίο οι περισσότερες γυναίκες δεν γνωρίζουν καν ότι είναι έγκυες». Ένα άλλο σύγγραμμα αναφέρει ότι πάνω από «το 80 τοις εκατό των αποβολών συμβαίνουν τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης», και από αυτές, τουλάχιστον οι μισές πιστεύεται ότι προκαλούνται από ελαττώματα στα χρωμοσώματα του εμβρύου. Αυτά τα ελαττώματα δεν προέρχονται από παρόμοια ελαττώματα στα χρωμοσώματα της μητέρας ή του πατέρα.
Άλλες αποβολές μπορεί να οφείλονται στην υγεία της μητέρας. Ειδικοί στο χώρο της ιατρικής θεωρούν υπεύθυνες διάφορες διαταραχές του ορμονικού και του ανοσολογικού συστήματος, λοιμώξεις, καθώς και ανωμαλίες στον τράχηλο ή στη μήτρα της μητέρας. Άλλοι παράγοντες μπορεί επίσης να είναι χρόνιες ασθένειες όπως ο διαβήτης (αν δεν ελέγχεται επαρκώς) και η υπέρταση.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η άσκηση, η μεταφορά βαριών αντικειμένων και οι σεξουαλικές σχέσεις δεν προκαλούν κατ’ ανάγκην αποβολή. Ένα πέσιμο, κάποιο ελαφρύ χτύπημα ή ένας αιφνίδιος φόβος είναι απίθανο να προξενήσουν αποβολή. Κάποιο σύγγραμμα αναφέρει: «Το έμβρυο είναι απίθανο να υποστεί βλάβη από τραυματισμό, εκτός και αν ο τραυματισμός είναι τόσο σοβαρός ώστε να θέσει σε κίνδυνο την ίδια σας τη ζωή». Πόσο κατάλληλα πιστοποιεί ο τρόπος με τον οποίο είναι σχεδιασμένη η μήτρα τη σοφία και την αγάπη του Δημιουργού!—Ψαλμός 139:13, 14.
Πώς Μπορούν να Βοηθήσουν η Οικογένεια και οι Φίλοι
Μερικές φορές δεν ξέρουμε τι ακριβώς να πούμε ή να κάνουμε όταν κάποια γυναίκα από τον οικογενειακό ή φιλικό μας κύκλο αποβάλει. Η καθεμιά αντιδρά διαφορετικά σε μια τέτοια απώλεια, και γι’ αυτό δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος για να προσφέρει κάποιος παρηγοριά και βοήθεια. Δώστε, όμως, προσοχή στις επόμενες εισηγήσεις.
Πρακτική βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε:
◆ Προθυμοποιηθείτε να προσέχετε τα μεγαλύτερα παιδιά.
◆ Ετοιμάστε φαγητό και πηγαίνετέ το στην οικογένεια.
◆Συμπαρασταθείτε και στον πατέρα. Όπως είπε ένας πατέρας, «δεν υπάρχουν πολλές κάρτες για τους πατέρες που αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση».
Υποβοηθητικά πράγματα που μπορείτε να πείτε:
◆ «Λυπήθηκα πολύ όταν έμαθα ότι απέβαλες».
Αυτά τα απλά λόγια σημαίνουν πολλά, και μπορούν να σας δώσουν τη δυνατότητα να πείτε και άλλα παρηγορητικά λόγια.
◆ «Είναι φυσιολογικό να κλαις».
Πολλές φορές, τα δάκρυα κυλούν πολύ εύκολα τις πρώτες εβδομάδες ή ίσως και μήνες μετά την αποβολή. Διαβεβαιώστε τη γυναίκα ότι το γεγονός πως δείχνει τα συναισθήματά της δεν τη μειώνει στα μάτια σας.
◆ «Μπορώ να σου τηλεφωνήσω ξανά την επόμενη εβδομάδα για να μάθω πώς είσαι;»
Στην αρχή, οι γυναίκες που απέβαλαν μπορεί να λαβαίνουν πολλή συμπαράσταση, αλλά καθώς περνάει ο καιρός και εξακολουθούν να πονούν, ίσως νιώθουν ότι οι άλλοι τις ξέχασαν. Είναι ωραίο να γνωρίζουν ότι η υποστήριξή σας είναι συνεχής. Τα αισθήματα μπορεί να βρίσκονται σε έξαρση επί εβδομάδες ή μήνες. Μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και έπειτα από μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη.
◆ «Πραγματικά, δεν ξέρω τι να πω».
Συχνά είναι καλύτερα να πει κανείς αυτό παρά να μην πει τίποτα. Η ειλικρίνεια και η συμπαράστασή σας δείχνουν το ενδιαφέρον σας.
Τι δεν πρέπει να πείτε:
◆ «Μπορείς να κάνεις άλλο μωρό όποτε θέλεις».
Μολονότι αυτό μπορεί να αληθεύει, ίσως θεωρηθεί ότι ένα τέτοιο σχόλιο δείχνει έλλειψη συμπόνιας. Οι γονείς δεν ήθελαν απλώς ένα μωρό, ήθελαν εκείνο το μωρό. Προτού αρχίσουν να σκέφτονται για άλλο παιδί, είναι πολύ πιθανό να θέλουν να πενθήσουν για το μωρό που έχασαν.
◆ «Θα πρέπει να είχε κάποιο πρόβλημα».
Αν και μπορεί να είναι έτσι, αυτό το σχόλιο δεν είναι πολύ παρηγορητικό. Για τη μητέρα, το μωρό που είχε μέσα της ήταν υγιές.
◆ «Τουλάχιστον δεν το είχες γνωρίσει το μωρό. Θα ήταν πολύ χειρότερα αν συνέβαινε αργότερα».
Οι περισσότερες γυναίκες δένονται με τα αγέννητα μωρά τους από πολύ νωρίς. Ο θάνατος, λοιπόν, ενός αγέννητου μωρού συνήθως φέρνει θλίψη. Αυτή η θλίψη επιτείνεται από το γεγονός ότι κανένας άλλος δεν «γνώριζε» το μωρό όσο η μητέρα.
◆ «Τουλάχιστον έχεις τα άλλα σου παιδιά».
Για τους θλιμμένους γονείς, αυτό είναι σαν να λέει κάποιος σε έναν που έχασε το πόδι του: «Τουλάχιστον έχεις το άλλο σου πόδι».
Θα πρέπει βέβαια να παραδεχτούμε ότι ακόμη και οι πιο συμπονετικοί και ειλικρινείς άνθρωποι μερικές φορές λένε εσφαλμένα πράγματα. (Ιακώβου 3:2) Συνεπώς, οι γυναίκες που είχαν την εμπειρία της αποβολής θα ήταν καλό, δείχνοντας διάκριση, να εκδηλώνουν Χριστιανική αγάπη και να μην έχουν αρνητικά αισθήματα για όσους κάνουν καλοπροαίρετα αλλά αστόχαστα σχόλια. —Κολοσσαείς 3:13.
- Με βάση το βιβλίο Οδηγός για την Αντιμετώπιση της Αποβολής (A Guide to Coping With Miscarriage), το οποίο ετοίμασε η Ομάδα Υποστήριξης σε Περίπτωση Αποβολής, στο Γουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας.
