Ήθελα, μέρες τώρα, μιας και αυτόν τον καιρό βρίσκομαι διακοπές στην Κρήτη, να σας μιλήσω για του πιθαράδες, τους ανθρώπους που κράτησαν όρθιο το χωριό, σε δύσκολους καιρούς. Την αφορμή μου την έδωσε η καλή συγχωριανή και φίλη, Στέλλα Μανιδάκη που βρήκε και δημοσίευσε στη σελίδα των Θραψανιωτών Αττικής ένα εξαιρετικό δημοσίευμα μνήμης… Και την ευχαριστώ γι’ αυτό…


Πρόκειται για φωτογραφίες που τραβήχτηκαν τη δεκαετία του 1960, τότε που μόλις εγώ άρχιζα να περπατώ στον κόσμο αυτόν και απεικονίζουν πιθαράδες Θραψανιώτες αγγειοπλάστες που είχαν πάει για βεντέμα στον Ασώματο, ένα χωριό κοντά στην Πρέβελη, νότια του Ρεθύμνου…. Μάλιστα τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού μελέτης των Hampe και Adam Winter στην Κρήτη, για την έρευνα παραδοσιακής κεραμικής... Τη σχετική ανάρτηση που αναδημοσίευσε η Στέλλα, έκανε η HelenaSemanderes.


Το πιο όμορφο όμως, πέρα από τα όσα φοβερά μας θυμίζουν οι φωτογραφίες εποχής (χρωματιστές παρακαλώ!) είναι ότι επί της ουσίας, δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα, καθώς η παράδοση συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας από νέα παιδιά, χωρίς να χρειάζεται πια να ξενιτεύονται σε άλλους τόπους, μακριά από το Θραψανό… Ίδια η τέχνη, ίδια η λογική, μόνο που τώρα η τεχνολογία τα κάνει λίγο πιο εύκολα…


Τα νέα παιδιά τεχνίτες, οι συνεχιστές της παράδοσης, κατάφερα να βάλουν την τεχνολογία να υποστηρίξει τη δουλειά τους. Ο ηλεκτρισμός βοήθησε πολύ σ’ αυτό. Κι έτσι, διεύρυναν την περίοδο της εργασίας τους. Παλιά οι αγγειοπλάστες του Θραψανού δούλευαν μόνο από τον Μάιο ως τον Σεπτέμβριο, τους καλοκαιρινούς μήνες, άντε και τον Οκτώβρη, αν κράταγε το μικρό, όψιμο καλοκαιράκι… Τώρα πια, σε πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις δουλεύουν όλο το χρόνο… Κι αν δεν τους έπνιγε η υπερφορολόγηση, θα έκαναν πλ=ολύ σπουδαία πράγματα…


Τι ήταν λοιπόν οι βεντέμες; Οι μαστόροι με συνεργεία ολόκληρα, έφευγαν κάθε Μάιο από το χωριό και διάλεγαν να πάνε, κάθε φορά σε ένα διαφορετικό τόπο που θα τους παρείχε χώμα για τη δουλειά τους, προκειμένου να φτιάξουν τον πυλό, να υπάρχει καύσιμο υλικό εκεί για το καμίνι και το ψήσιμο των αγγείων και μια καλή αγορά προκειμένου να πουλήσουν τα αντικείμενα που έφτιαχναν… Πολλές φορές η οικονομίας τότε λειτουργούσε σε ανταλλακτική βάση. Ο καθένας ένα ότι είχε και μ’ αυτό αγόραζε ότι χρειαζόταν…


Αν θυμάμαι καλά, αυτή την ομάδα την ονόμαζαν τακίμι… Και πρέπει να σας πω, ότιο ως παιδί έζησα κι εγώ ο ίδιος  μια τέτοια εμπειρία (ως επισκέπτης και φιλοξενούμενος του αρχιμάστορα, βέβαια…) αφού με έπαιρνε μαζί του ο πατέρας μου, ο Λευτέρης του Κουμαλή, ένα πολύ καλός μάστορας στην εποχή του. Θυμάμαι, ας πούμε, μια περίοδο καλοκαιριού στα Κάτω Καστελλιανά, εκεί γύρω στη δεκαετία του ’70. Και έχω προσωπική άποψη για το πόσο σκληρά δούλευαν οι άνθρωποι…


Οι φωτογραφίες αυτές που δημοσιεύω σήμερα μου έφεραν στη μνήμη πολλά όμορφα πράγματα και σίγουρα  θα με βοηθήσουν να κάνω μια βόλτα τις επόμενες μέρες που θα είμαι εδώ στο χωριό, στα σύγχρονα αγγειοπλαστεία για να σας δείξω αυτή την εξαιρετική ομορφιά του να πιάνουν στα χέρια τους μια άμορφη μάζα πηλού και να τη διαμορφώνουν σε αριστούργημα τέχνης… Ναι, είναι υπέροχο να το βλέπεις να γίνεται αυτό μπροστά στα μάτια σου…


Ένα μεγάλο μπράβο αξίζει στον Πολιτιστικό Σύλλογο που συνεχίζει να διατηρεί ψηλά και να προβάλλει την τέχνη τους αγγειοπλάστη. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες του Ιουλίου, οργανώνει τριήμερες εκδηλώσεις προς τιμήν τους στη μεγάλη αυλή του Δημοτικού Σχολείου Θραψανού με εκθέσεις πήλινων αντικειμένων, αλλά και μαστόρων που δημιουργούν επί τόπου μπροστά στους χιλιάδες επισκέπτες ενώ προβάλλουν βίντεο από τη ζωή των πιθαράδων τα παλιά χρόνια…


Φέτος μάλιστα, όπως βλέπετε και στην αφίσα που κυκλοφορεί ή και δημοσιεύουμε, δίνουν βάρος στην προβολή της τέχνης του αγγειοπλάστη, ξεκινώντας δυνατά με το πρώτο φεστιβάλ. Μπράβο τους! Χρειαζόταν… Γιατί, δυστυχώς, μέχρι τώρα στα 31 χρόνια της ιστορίας αυτής της γιορτής, το βάρος ρίχνονταν στο γλέντι και το νόστιμα θραψανιώτικο ψητό, προβάλλοντας ιδιαίτερα τους λυράρηδες της κάθε μέρας… Ωστόσο τα… πανηγυράκια δεν μπορείς να τα πεις και πολιτισμό… Πολύ καλά έκαναν, λοιπόν…