Χθες πήγαμε στο ρακοκάζονο του Θραψανού. Έβγαζε τη ρακή του, ο Αγησίλαος... Στο Site του Δήμου Μινώα που περιηγηθήκαμε, είδαμε ένα πολύ πλούσιο αφιέρωμα για τα ρακοκάζανα στην ευρύτερη περιοχή της Πεδιάδας, από το οποίο πήραμε και το βασικό υλικό, για να φτιάξουμε αυτό το άρθρο. Εδώ μπροστά στο ρακοκάζανο την ώρα εργασίας του.


Οι αμπελώνες της Μινώα Πεδιάδας αποτελούν τον πιο όμορφο κήπο της περιοχής και ίσως το πιο πλούσιο, καθώς εκτός από τα σταφύλια και το κρασί, δίνουν στους κατοίκους της πεδιάδας και σε όλο τον κόσμο την περίφημη κρητική ρακή ή τσικουδιά. Εδώ η Σούλα, η Στασούλα και η φίλη μας Ζωή.


Η ρακή έχει ως πρώτη ύλη της τα στέμφυλα ή στράφυλα, δηλαδή τη μάζα που απομένει μετά την συμπίεση του σταφυλοπολτού για την παραγωγή του κρασιού. Η ρακή είναι ποτό μονής απόσταξης, σε αντίθεση με το ούζο και το τσίπουρο. Η παραδοσιακή οικιακή απόσταξη όπως συναντιέται σήμερα γίνεται σε «καζάνια» χώρους όπου υπάρχει άδεια από το κράτος.


Το έθιμο του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920 όπου και δόθηκαν άδειες στους κρητικούς αγρότες. Ο ιδιοκτήτης της άδειας κατέχει και τον χώρο που φιλοξενείται το καζάνι. Παραδοσιακά οι άδειες μεταβιβάζονται από πατέρα σε γιο, ενώ κάποιος μπορεί να αγοράσει από κάποιον κάτοχο την σχετική άδεια.


Τα «καζανέματα», όπως λέγονται, γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου περίοπτη θέση κατέχει φυσικά το καζάνι. Το καζάνι ποικίλει σε διαστάσεις αναλόγως την δυναμική απόσταξης του. Η διαδικασία όμως είναι πάντα η ίδια. Το καζάνι αποτελείται από 3 βασικά μέρη. Εδώ βλέπετε το ένα, την ώρα που βάζουν τα νέα στέμφυλα.


Εδώ φαίνεται καθαρά η βάση ή τσουκάλι, το καπάκι και ο σωλήνας, όπου μεταφέρεται ο ατμός. Τα στέμφυλα τοποθετούνται στο  (ας το πούμε) τσουκάλι, η βράση ξεκινάει, ο ατμός συγκεντρώνεται και αρχίζει η απόσταξη. Εδώ η Σούλα παρακολουθεί τη διαδικασία, καθώς βγάζουν φωτιά, για να βάλουμε πατάτες...


Το καζάνι όμως πέρα από ένα οικονομικό συμπλήρωμα για κάθε οικογένεια αποτελεί κυρίως ένα κοινωνικό γεγονός, μια αφορμή για γλέντι και τραγούδι. Γύρω από ένα καζάνι μπορούν να βρεθούν από 2 έως 100 άτομα. Η ποσότητα των στραφύλων ορίζει τον χρόνο του γλεντιού που μπορεί να διαρκέσει αρκετές μέρες.


Τα κάρβουνα και η χόβολη της φωτιάς του καζανιού, δίνουν την λύση είτε ως εστίες μαγειρέματος, είτε ως θέρμανση. Πατάτες οφτές, απάκια και λουκάνικα στα κάρβουνα, άφθονο αντικρυστό ντόπιο κατσίκι, συνοδεύουν την πρωτόρακη. Εμείς μείναμε χθες, στην πατάτα και στη ρακή, αλλά κι αυτά ήταν πολύ όμορφα.