Επιφανειακή Αρχαιολογική έρευνα της Πεδιάδας
Οι δρόμοι πάνω στους ορεινούς όγκους είναι δύσβατοι. Δείτε και μόνοι σας τι έβλεπα μέσα από την καμπίνα του αυτοκινήτου... Αυτό όμως ήταν και το πιο ενδιαφέρον σε όλη την ιστορία της υπέροχης ξενάγησης από τον κ. Νίκο Παναγιωτάκη.
Καλοκαίρι, Ιούλιος μήνας στους ορεινούς όγκους της επαρχίας Πεδιάδος, την ώρα που περπατάμε με τον Νίκο εκεί που δεν πάει πια το αυτοκίνητο για να μου δείξει από κοντά τους Σωρούς... Εδώ καθαρίζει ο νους και η καρδιά πεταρίζει...
Φρυκτωρίες ή πιο γνωστοί ως Σωροί. Είδαμε αυτούς της Βίγλας και του Παντελή που διατηρούνται σε σχετικά καλή κατάσταση. Όπως είπαμε βοηθούσαν στην άμυνα και την επικοινωνία. Η πυκνότητα των θέσεων τους δείχνει τη σπουδαία σημασία που τους έδιναν στην αρχαιότητα.
Από τους μινωικούς χρόνους χρονολογούνται οι πρώτες φρυκτωρίες στην Κρήτη, λένε ότι βοήθησαν στο κτίσιμο των πρώτων ανακτόρων, η έκτασή τους καλύπτει περισσότερα από 800 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τα λέει καλύτερα ο ίδιος ο αρχαιολόγος λίγο πιο κάτω...
Γιούχτας, Κόφινας, Μαλεβίζι, το νησί Ντία που και κει έχει Φρυκτωρίες, Χερσόνησος, Λασιθιώτικα βουνά όλα αυτά τα είδαμε στην ξενάγηση του αρχαιολόγου κ. Νίκου Παναγιωτάκη. Ας είναι καλά ο άνθρωπος. Τον ευχαριστώ από τα βάθη της ψυχής μου.
Ακάματος ο Νίκος μου δείχνει κι εγώ σαν σφουγγάρι προσπαθώ να αφομοιώσω όλες αυτές τις σπουδαίες πληροφορίες. Αναρωτιέμαι πώς δεν μπήκαν στον κόπο, ήγετες του τόπου μας, να ζητήσουν μια τέτοια ξενάγηση...
Σήμερα θα αφήσω τον αρχαιολόγο κ. Νίκο Παναγιωτάκη να μιλήσει μόνος του. Ως ειδικός τα ξέρει καλύτερα τα πράγματα για τα αποτελέσματα της επιφανειακής έρευνας του στην επαρχία Πεδιάδας τα οποία μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:
1. Εντοπίστηκαν περισσότερες από δύο χιλιάδες άγνωστες αρχαιολογικές θέσεις όλων των εποχών, γεγονός που αλλάζει τον αρχαιολογικό και ιστορικό χάρτη της κεντρικής Κρήτης. Ανάμεσα σ’ αυτές, είναι οικισμοί, μικροί ή εκτεταμένοι, χώροι λατρείας, ρωμαϊκές κρήνες, και βέβαια ο μινωικός ανακτορικός χώρος του Γαλατά.
2. Αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το αρχαιότερο μέχρι σήμερα στον ευρωπαϊκό χώρο σύστημα επικοινωνίας που λειτουργούσε με πυρές (μινωικές φρυκτωρίες-Σωροί). Το σύστημα της δια πυρός επικοινωνίας το αναφέρει ο τραγικός μας ποιητής Αισχύλος και αυτό χρησιμοποιήθηκε για να αναγγείλει στις Μυκήνες το μήνυμα της άλωσης της Τροίας.
Οι μινωικές φρυκτωρίες είναι μεγάλες κατασκευές (τοίχοι και χώμα) σε σχήμα κόλουρου κώνου – ήταν στην ουσία η βάση πάνω στην οποία άναβαν οι πυρές. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο έργο της μινωικής εποχής που μας ήταν εντελώς άγνωστο και που στο σύνολό του ανταγωνίζεται σε σύλληψη και εκτέλεση τα μινωικά ανάκτορα. Είναι ένα τεράστιο επικοινωνιακό και αμυντικό έργο που επέτρεπε στις μινωικές αρχές να παρακολουθούν τις ακτές, τους δρόμους και γενικά όλες εκείνες τις περιοχές στρατηγικής σημασίας και να επικοινωνούν γρήγορα μεταξύ τους. Μεγάλος αριθμός φρυκτωριών πιθανόν κάλυπτε όλη την Κρήτη και ένα μήνυμα μπορούσε να μεταδοθεί πολύ γρήγορα σε ολόκληρο το νησί αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως τα νησιά του Αιγαίου. Οι φρυκτωρίες επομένως εξασφάλιζαν την επικοινωνία με τις γύρω περιοχές και τα νησιά, την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων, και πιθανόν την ασφαλή ναυσιπλοΐα.
Το συγκεκριμένο σύστημα επικοινωνίας από τη χρονολόγηση των ευρημάτων χρησιμοποιήθηκε κυρίως από το 2000 π.Χ., δηλαδή την αρχή της εποχής των Παλαιών Ανακτόρων στην Κρήτη. Παρόμοιο σύστημα επικοινωνίας αναφέρεται σε γραπτές πηγές του ανακτόρου της πόλης Μάρι (2000 π.Χ.) στην σημερινή Συρία, καθώς και σε μεταγενέστερες γραπτές πηγές στην Ιερουσαλήμ, δεν έχει όμως ακόμα αναγνωριστεί στο έδαφος και εντοπιστεί στις συγκεκριμένες περιοχές.
Η επιφανειακή έρευνα Πεδιάδας, όπως τόνισε ο αρχαιολόγος Νίκος Παναγιωτάκης οφείλει πολλά στις αρχές, κοινότητες, στους ιερείς, πολιτιστικούς συλλόγους, αγροφύλακες, αγρότες, κτηνοτρόφους αλλά και στους σεβαστούς γέροντες κάθε χωριού. Όλοι οι παραπάνω βοήθησαν στην καταγραφή περισσότερων των 8.000 τοπωνυμίων στις αρχές της δεκαετίας του 1980 πολλά από τα οποία θα είχαν διαφορετικά ξεχαστεί. Βοήθησαν επίσης στο να αναγνωριστούν πολλοί από τους αρχαιολογικούς χώρους με το να του αποκαλύπτουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικές με την γη που καλλιεργούσαν και γνώριζαν. Ευχαρίστησε θερμά και τις αρχές και τους κατοίκους της Πεδιάδας για την βοήθειά τους, αλλά και για την φιλοξενία που συχνά του παρείχαν, ειδικά τα χρόνια της δεκαετίας του 1980, τότε που η έρευνα γινόταν χωρίς καμία χρηματοδότηση.
Ο αρχαιολόγος Νίκος Παναγιωτάκης πρότεινε στο τέλος της ομιλίας του όσον αφορά την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς τα ακόλουθα: α) την δημιουργία ενός πρότυπου Μουσείου (αρχαιολογικού πάρκου) με ενοποίηση όλων των αρχαιολογικών χώρων της Πεδιάδας, σε αντίθεση με εκείνα των κινητών ευρημάτων. β) να γίνονται αναπαραστάσεις από τις μινωικές φρυκτωρίες - Σωρούς μετάδοσης ενός μηνύματος με φωτεινά σήματα με συμμετοχή κατοίκων των χωριών και όσων άλλων επιθυμούν.
Οι παραπάνω επενδύσεις στο παρελθόν της Πεδιάδας θα αποτελέσουν τον πραγματικό μοχλό ανάπτυξης για το μέλλον της και θα γίνει παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις ελληνικές επαρχίες.
- Από την ομιλία του αρχαιολόγου Νίκου Παναγιωτάκη σε εκδήλωση οργανώθηκε από το σύλλογο Πρωτοβουλία Πολιτών για την Διάσωση Προβολή κ. Αειφόρο Ανάπτυξη της Πεδιάδας και τον Πολιτιστικό σύλλογο Καστελλίου στο πλαίσιο δράσεων με σκοπό την ανάδειξη των προοπτικών αειφόρου ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής της Πεδιάδας. Την ομιλία παρακολούθησαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον κάτοικοι της πεδιάδας και εκπρόσωποι φορέων. Σύμφωνα με τον κ. Παναγιωτάκη, η «Επισταμένη Επιφανειακή Έρευνα Πεδιάδας» πραγματοποιείται με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α3/29809/443/6.6.1983, β.ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α3/28766/457/25.5.1984) και εξετάζει την γεωγραφική ενότητα Πεδιάδας από αρχαιολογικής, γεωλογικής, υδρολογικής, βοτανολογικής και λαογραφικής πλευράς, με συνεργασία πολλών ειδικών επιστημών.
Αυτό το μικρό αυτοκίνητο μας μετέφερε παντού, σε όλους τους τόπους με αρχαιολογική αξία που ήθελε να μου δείξει ο αρχαιολόγος κ. Νίκος Παναγιωτάκης.
Σχόλια (0)