Στις κορυφές των βουνών ή στρατηγικών λόφων ή στα περάσματα οι Μινωιτες είχαν τους Σωρούς τους. Εδώ, φύλαγαν σκοπιές, άναβαν φωτιές τη νύχτα ή  με καπνούς τη μέρα ειδοποιούσαν τον επόμενο σωρό που ήταν σε οπτική επαφή, για το πρόβλημα.

Επικοινωνία και άμυνα στην ειρηνική εποχή των περιόδων του Μίνωα; Χρειαζόταν; Μάλλον, διατείνεται ο αρχαιολόγος Νίκος Παναγιωτάκης, δεν ήταν και τόσο ειρηνικά τα πράγματα. Συχνά επιδρομείς στόχευαν να υφαρπάξουν την παραγωγή που πήγαινε στα ανάκτορα...

Οι ίδιοι αυτοί στρατηγικού χαρακτήρα βάσεις επιλέχτηκαν και σε άλλες εποχές (Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Βενετοί, Οθωμανοί...). Ακόμα κι αργότερα οι Γερμανοί, στην κατοχή, σε πολλούς Σωρούς έβαζαν τα πολυβολεία τους. Είχαν πολύ καλό οπτικό πεδίο για έλεγχο των περασμάτων...

Πολλά από αυτά τα αρχαιολογικά μνημεία χρησιμοποίησαν και οι αντάρτες για να κρύβονται. Πάντως τόσους ορεινούς όγκους στην Πεδιάδα δεν μπορούσα να το φανταστώ ότι έχει... Κι αν δεν το έβλεπα με τα μάτια μου, δεν θα το πίστευα. Εδώ διαχειμάζουν τα πρόβατά τους βοσκοί από τον Ψηλορείτη ή τα Λασιθιώτικα βουνά.

Ένας άνθρωπος, ο Νίκος Παναγιωτάκης, δίνει πολλά χρόνια τη μάχη του για να αναδειχτεί η ιστορική σημασία του τόπου του. Συχνά “άκουσε” σκληρές κουβέντες όχι μόνο από άσχετους, αλλά και από συναδέλφους του. Δικαιώνεται όμως εν ζωή. Οι εκατοντάδες Σωροί που έχει ανακαλύψει είναι η μεγάλη απόδειξη ύπαρξης  για το αρχαιότερο  στον κόσμο, μέχρι σήμερα,  σύστημα άμυνας και επικοινωνίας, δηλαδή τις μινωικές φρυκτωρίες. Αλλά το θέλει η επίσημη Πολιτεία; Ιδού ένα ερώτημα...

Περπατούσαμε ώρες ατέλειωτες, έτσι μου φάνηκαν οι τέσσερις ώρες (από τις 10.30 έως τις 2.30) πότε με το μικρό αγροτικό όπελ άστρα που δοκιμάζοντας στα δύσβατα και άγρια μονοπάτια και πότε με τα πόδια, ανάμεσα στα κατσάβραχα. Ευτυχώς που είχαμε πάρει νερό μαζί μας...

Την ξενάγηση αυτή μου... τη χρωστούσε ο αρχαιολόγος Νίκος Παναγιωτάκης. Είχαμε μιλήσει τότε, πριν ένα χρόνο ακριβώς, στο σπίτι του στη Βόνη, για πολλά πράγματα σε σχέση με το αντικείμενο της δουλειάς του, την αρχαιολογία, που πάντα έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για όσους “ψάχνονται” και αναζητούν την ιστορία μέσα από τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Θυμάμαι, είχα περάσει δυο εξαιρετικά απογεύματα με τον Νίκο συζητώντας και μαθαίνοντας σπουδαία πράγματα για την επαρχία Πεδιάδας.

Αλλά φέτος είχα ανάγκη να ξεκουραστώ. Έτυχε να γνωρίσω και εξαιρετικούς νέους ανθρώπους, ξεχάστηκα. Και ξαφνικά χτύπησε το τηλέφωνό μου την Παρασκευή το βράδυ όταν είχα πια δυο μόνο νύχτες ακόμα στην Κρήτη. Είδε από το Site μου πως ήμουν στο χωριό και ήθελε να πάμε εκείνη την ξενάγηση που μου είχε υποσχεθεί πέρσι αλλά δεν τα καταφέραμε να πάμε.

Το ραντεβού μας ήταν για τις 10 το πρωί του Σαββάτου στην κεντρική πλατεία του Θραψανού. Θα περνούσε να με πάρει με το αυτοκίνητο του. Την ήθελα αυτή την εντελώς ξεχωριστή βόλτα. Πάντα ήθελα μέσα μου να γνωρίσω καινούργια πράγματα...

Ήρθε με μια μικρή καθυστέρηση. Τίποτα το σημαντικό, αν σκεφτείς ότι έρχονταν από τη Βόνη από τη Βόνη που αυτές τις μέρες, λόγω της γιορτής της Αγιάς Μαρίνας έχει δεχθεί υπερβολικό όγκο επισκεπτών και η κίνηση έχει τις δυσκολίες της.

Το ταξίδι ήταν υπερβολικά όμορφο. Τέτοιες και τόσες πληροφορίες με αρχαιολογικό ενδιαφέρον είχα πολλά χρόνια να ακούσω.

Ο Νίκος ήταν ακατάβλητος. Για τέσσερις ολόκληρες ώρες μου εξηγούσε πράγματα. Είχε την αγωνία να μάθω όσο περισσότερα μπορούσα από όσα ήξερε σχετικά με την επιφανειακή έρευνα που έκανε στην Πεδιάδα. Τις φρυκτωρίες, την επικοινωνία και την άμυνα των Μινωιτών.

Περπατούσαμε σε ορεινούς όγκους να δούμε τους σωρούς που είχαν φτιάξει πριν από 4.000 χρόνια και αισθανόμουν ένα δέος για όλη αυτή την ιστορία.

Δεν ξέρω πως είναι το σωστό να παρουσιάσω όλο αυτό το πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Θα το κάνω με φειδώ, γιατί όντως είναι αρκετό. Και, συγχωρήστε μου την έλλειψη γνώσεων. Οι λεζάντες μου, αναγκαστικά θα 'χουν περισσότερο συναίσθημα και λιγότερη επιστημονική επάρκεια. Εξάλλου δεν υπήρξα ποτέ ο ειδικός. Ως δημοσιογράφος θα προσπαθήσω να προσεγγίσω με προσοχή και σεβασμό όλη αυτή την ξενάγηση.