Μια μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα, η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, στο φύλλο του Σαββάτου 26/11/2011 δίνει μια ολόκληρη σελίδα , την 3, στο μέλλον της Ακαδημίας Πλάτωνος και το νέο Μουσείο των Αθηνωών.
Όλους εμάς που ζούμε στην περιοχή μας ενδιαφέρει ένα τέτοιο δημοσίευμα γι' αυτό και σπεύδω να το φιλοξενήσω εδώ. Είναι της Χριστίνας Σανούδου, ενώ για το ίδιο θέμα αρθρογραφούν η κ. Λίνα Μενδώνη, γενική γραμματέας του υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και ο υπεύθυνος του Πολιτιστικού της «Κ», Νίκος Βατόπουλος:

Διαθέτει δεκάδες μεγάλα και μικρότερα μουσεία, μεταξύ των οποίων μερικά από τα σημαντικότερα της χώρας, αποτελεί πόλο έλξης για εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, και είναι παγκοσμίως γνωστή ως γενέτειρα της πολιτικής σκέψης και του δυτικού πολιτισμού. Ωστόσο, η Αθήνα εξακολουθεί να μη διαθέτει ένα μουσείο αφιερωμένο στη μακρά ιστορία της, η οποία ξεκινά από τους προϊστορικούς χρόνους και συνεχίζεται σχεδόν αδιάλειπτα ώς τις μέρες μας. Αυτό το «κενό» φιλοδοξεί να καλύψει το υπουργείο Πολιτισμού με τη δημιουργία ενός διαχρονικού Μουσείου των Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος, όπου ήδη πραγματοποιούνται εργασίες για τη διαμόρφωση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.

Με εκθεσιακούς χώρους 5.400 στρεμμάτων και ορατές αποθήκες αρχαιολογικού υλικού, το υπό σχεδίαση μουσείο θα προσφέρει στέγη σε περισσότερα από 90.000 ευρήματα από ανασκαφές σε όλους τους αρχαίους δήμους της Αθήνας. Επιπλέον, θα περιλαμβάνει πληροφορίες για λιγότερο προβεβλημένες φάσεις κατοίκησης της πόλης, όπως η βυζαντινή αλλά και η νεότερη. Προκειμένου να μη διαταράξει το φυσικό τοπίο, το νέο οικοδόμημα θα είναι όσο γίνεται πιο διακριτικό και εναρμονισμένο με το περιβάλλον του.

Σύμφωνα με τη μελέτη των βασικών μουσειολογικών αρχών, που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Συμβούλιο Μουσείων, η μόνιμη έκθεση θα διερευνά θέματα όπως η ταυτότητα της Αθήνας στο πέρασμα του χρόνου, η γέννηση της φιλοσοφίας και οι τρόποι, με τους οποίους οι καλλιτέχνες αντιμετώπισαν την πόλη ως τόπο έμπνευσης ανά τους αιώνες.

Το αν τελικά το μεγαλόπνοο όραμα θα γίνει πραγματικότητα παραμένει υπό συζήτηση, αφού ακόμα και οι ίδιοι οι μελετητές παραδέχονται ότι όλα εξαρτώνται από την εύρεση χρηματοδότη. Το ενδεχόμενο ένταξης του σχεδίου σε κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα έχει αποκλειστεί, ενώ προς το παρόν οι διαθέσιμοι πόροι, προερχόμενοι από χορηγία της περιφέρειας Αττικής, επαρκούν μόνο για την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού αρχιτεκτονικών προτάσεων, πιθανότατα στις αρχές του επόμενου έτους. Η όλη διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί σε τουλάχιστον τρία χρόνια, όμως ο ρυθμός υλοποίησης του σχεδίου δεν εκπλήσσει - πρόκειται άλλωστε για ένα μουσείο, που ιδρύθηκε το 1989, χωροθετήθηκε το 2000 και απέκτησε κτιριολογικό πρόγραμμα μόλις το 2009.

AΠOΨH : Η περιοχή αλλάζει, η Ιστορία αποκαθίσταται

Της Λίνας Μενδώνη*

Στη συμβολή των οδών Αίμονος και Τριπόδων, το 1966, αποκαλύφθηκε μαρμάρινη στήλη με την επιγραφή Ορόσημο της Ακαδημείας. Χρονολογείται στα 500 π.Χ., βρέθηκε κατά χώρα και αποτελεί την αδιαμφισβήτητη απόδειξη της ταύτισης του χώρου με το αρχαίο προάστιο, την Ακαδημία των Αθηνών, όπου το ομώνυμο Γυμνάσιο.

Μεταπολεμικά ήταν η πλησιέστερη του αστικού κέντρου βιομηχανική περιοχή με έντονα στοιχεία της συνεχούς υποβάθμισής της. Ηταν ο Βούθουλας των χρονογραφημάτων. Μια περιοχή στο κέντρο της πόλης, όμως εξαιρετικά παραμελημένη.

Η πολιτεία, διά της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κυρίως, με εργώδη προσπάθεια δεκαετιών απαλλοτρίωσε περίπου 130 στρέμματα διασώζοντας τις αρχαιότητες και δημιουργώντας έναν αδόμητο χώρο, ελεύθερο από οχλούσες χρήσεις, στην καρδιά της πόλης. Εδώ το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού διαμορφώνει ένα όραμα για την Αθήνα. Ενα όραμα πολιτιστικό με άμεσες επιδράσεις στην καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής.

Οι δράσεις καλλιτεχνικής δημιουργίας που ανέπτυξαν πρόσφατα οι φορείς του υπουργείου στον αρχαιολογικό χώρο ξάφνιασαν θετικά, ανέπτυξαν συνέργιες, ενισχύθηκαν με τη συμμετοχή των κατοίκων. Ο Κεραμεικός διά του Δημοσίου Σήματος μέσω σημάνσεων προσεγγίζει την Ακαδημία Πλάτωνος. Η αρχαιολογική σκαπάνη ξαναανακαλύπτει τα αρχαία οικοδομήματα, ο χώρος, ανοιχτός και προσβάσιμος στην καθημερινότητα των πολιτών, αποκτά άλλη εικόνα με τις διαστρώσεις των διαδρομών, τις σημάνσεις, την εγκατάσταση βασικών υποστηρικτικών λειτουργιών, τις επιπλέον απαλλοτριώσεις. Είναι σε εξέλιξη το πρόγραμμα της ίδρυσης μουσειακών αποθηκών με συνεπαγόμενη την απελευθέρωση κτιρίων, που στεγάζουν αρχαιότητες. Η κατεδάφιση των οικημάτων σημαίνει απόδοση 4 στρεμμάτων στον αρχαιολογικό χώρο και, κυρίως, την ενοποίησή του.

Οι υπαίθριες εκθέσεις αρχαιοτήτων σε προστατευόμενα σημεία στον χώρο συμβάλλει με τρόπο ξεχωριστό στην ψυχαγωγία του περιπατητή και τον προετοιμάζει για το Αρχαιολογικό Μουσείο που σχεδιάζεται προκειμένου να φιλοξενήσει τις χιλιάδες αρχαιολογικά ευρήματα μιας πόλης που ζει και αναπτύσσεται αδιάλειπτα από τα προϊστορικά χρόνια.

Αρχές του 2012 ξεκινάει ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το Μουσείο, ένα κτίριο συμβατό με τον χώρο και τις αξίες που γέννησε. Πεποίθησή μας είναι ότι την τέρψη που πρόσφερε ο ευγενέστατος των τόπων εκείνο το απόγευμα στον Κικέρωνα, μπορεί η Ακαδημία Πλάτωνος απλόχερα να τη χαρίσει και πάλι στους Αθηναίους.

* Η κ. Λίνα Μενδώνη είναι γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.

AΠOΨH : Ενα ακόμη μουσείο, ένα ακόμη «όραμα»

Του Νίκου Βατόπουλου

Η Αθήνα, καθώς ήδη από τη δεκαετία του 1990 άρχισε να αναθεωρεί την εσωτερική γεωγραφία της, όπως αυτή παγιώθηκε μεταπολεμικά, άρχισε τη διαδικασία ενσωμάτωσης υποβαθμισμένων περιοχών στον οικονομικό πυρήνα της. Εως το 2004 και λίγο μετά, η διαδικασία ήταν -με πολλές διακυμάνσεις- γραμμική. Η περιοχή του Ψυρρή έκανε το «μπαμ» πριν από 15 χρόνια, ήρθε η σειρά του Κεραμεικού, του Μεταξουργείου και της Πειραιώς. Περιοχές «φούσκωσαν» και «ξεφούσκωσαν». Αν δει κανείς τις εξαγγελίες των κυβερνήσεων προ του 2004 για την Πειραιώς, π.χ., θα αντιληφθεί την αμετροέπεια και την προχειρότητα.

Η περίπτωση της Ακαδημίας Πλάτωνος έχει διαφορετικές ποιοτικές αρετές, αλλά δεν ξεφεύγει από τον κανόνα. Η εμπειρία λέει ότι κανένα «όραμα» της πολιτείας δεν μπορεί να ευοδωθεί με ασκήσεις επί χάρτου. Η κοινή λογική μάς λέει ότι η απελευθέρωση αρχαιοτήτων σε κοινή θέα και η απαλλοτρίωση μετρημένων στα δάχτυλα ακινήτων δεν μπορεί παρά να επιφέρει πρόσκαιρα και επιφανειακά αποτελέσματα. Αν δεν μπει μέσα ο ιδιωτικός τομέας, με κίνητρα και ιδέες, δεν μπορεί να πάρει μπρος μια περιοχή αιμοδοτούμενη μόνο από το γραφειοκρατικό κονκλάβιο και τις διανοουμενίστικες δράσεις που δεν αφορούν κανέναν.

Η Ακαδημία Πλάτωνος είναι μία λαϊκή γειτονιά με πολλά προβλήματα, όπως όλες οι περιοχές στις αντίστοιχες ζώνες της πρωτεύουσας. Η ανέλκυσή της σε κατηγορία ΒΒ+ από κατηγορία junk μπορεί να έχει ελπίδες με ενίσχυση της μικοεπιχειρηματικότητας, της πρόσκλησης του τουριστικού κλάδου να καταθέσει ιδέες και την αναμόρφωση του χάρτη κατοικίας. Πρέπει πρώτα να υπάρχει ένα σχέδιο για το τι θέλουμε να είναι η Ακαδημία Πλάτωνος πέρα από αρχαιολογικά ξέφωτα ανάμεσα σε πανάθλιες πολυκατοικίες που το ελληνικό κράτος δεν μπορεί ποτέ να απαλλοτριώσει (όπως και στην περιοχή του Δημοσίου Σήματος). Ας θέσουμε έναν στόχο, και ας δούμε μετά πώς μπορούμε να τον προσεγγίσουμε με πρόκληση στα υγιή κομμάτια της κοινωνίας.

Το Μουσείο των Αθηνών, το οποίο ευαγγελίζεται το ΥΠΠΟΤ και ο νυν υπουργός κ. Παύλος Γερουλάνος, είναι ένα ελκυστικό πυροτέχνημα. Το χρειάζεται αυτό το μουσείο η Αθήνα; Ας πούμε ότι ναι, το χρειάζεται. Μπορεί να το συντηρήσει όμως; Και με ποιο νομικό καθεστώς λειτουργίας; Προφανώς με αντίστοιχο εκείνου του Μουσείου Ακροπόλεως, επιτυγχάνοντας έτσι το άνοιγμα χάσματος ανάμεσα στα μουσεία «νέας κοπής» και τα μουσεία «δεινόσαυρους», που συμπτωματικά τα δεύτερα είναι η κορωνίδα του πολιτισμού μας ως προς τα εκθέματά τους. Θεωρώ προσβολή όταν η πολιτεία είναι ανίκανη να θέσει σε σωστή λειτουργία το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (και να «σκεφτεί» απλώς τι θα γίνει με την οδό Τοσίτσα) να προβαίνει σε χαρμόσυνες εξαγγελίες ίδρυσης ενός νέου μουσείου. Ας σοβαρευτούμε.