Αυτό είναι το εξώφυλλο του περιοδικού ΣΚΟΠΙΑ τ. 1 Νοεμβρίου 2012 στο οποι φιλοξενειται το άρθρο για τα χρεη και πώς να αντιμετωπίσουμε ένα τέτοιο σοβαρό πρόβλημα.

Το ζευγάρι ωφείλει να δει το θέμα με ψυχραιμία και αντιμετωπίζει μαζί κάθε κίνηση που θα οδηγήσει στη λύση του προβλήματος. Δεν είναι κάτι που μπορεί ο καθένας να το κάνει μόνος του.

Γιάννης: «Η επιχείρησή μου έβαλε λουκέτο λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, και έτσι δεν μπορούσαμε πια να ξεπληρώσουμε το στεγαστικό δάνειο και τις πιστωτικές κάρτες. Από το άγχος δεν μπορούσα να κλείσω μάτι».

Κατερίνα: «Είχαμε χτίσει το σπίτι μας με μεγάλες θυσίες, και έτρεμα στη σκέψη ότι θα το χάναμε. Καβγαδίζαμε συνέχεια με τον Γιάννη για το πώς θα τα βγάλουμε πέρα με τα χρέη μας».

ΤΑ ΧΡΕΗ μπορεί να προκαλέσουν ένταση σε μια οικογένεια ή ακόμη και να τη διαλύσουν. Για παράδειγμα, ο ερευνητής Τζέφρι Ντου διαπίστωσε ότι τα αντρόγυνα που έχουν χρέη βλέπονται λιγότερο, καβγαδίζουν περισσότερο και δεν είναι τόσο ευτυχισμένα. Σε σύγκριση με άλλα ζητήματα, οι διενέξεις γύρω από τα χρέη και τα οικονομικά διαρκούν περισσότερο, οδηγούν συχνότερα σε φραστικές και σωματικές επιθέσεις, ενώ είναι πιθανότερο να επηρεάσουν άλλες καταστάσεις. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι μία από τις κύριες αιτίες διαζυγίου είναι οι διαφωνίες για τα χρήματα.

Τα υπερβολικά χρέη δημιουργούν επίσης προβλήματα υγείας, όπως αϋπνία, πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, καρδιακή προσβολή και κατάθλιψη. Η Μάρτα λέει για το σύζυγό της: «Ο Λουίς έπαθε τόσο βαριά κατάθλιψη λόγω των χρεών μας ώστε κοιμόταν σχεδόν όλη μέρα. Ο άντρας που είχα ανέκαθεν στήριγμά μου ήταν πλέον αδύναμος». Για ορισμένους, η ένταση γίνεται αβάσταχτη. Λόγου χάρη, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, κάποια σύζυγος στη νοτιοανατολική Ινδία αυτοκτόνησε επειδή καθυστέρησε την πληρωμή δανείων που αντιστοιχούσαν σε περίπου 660 ευρώ. Είχε δανειστεί τα χρήματα για την ιατρική περίθαλψη των παιδιών της.

Τι μπορεί να γίνει αν τα χρέη προκαλούν ένταση στην οικογένειά σας; Ας εξετάσουμε μερικές συνηθισμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα αντρόγυνα λόγω χρεών και ας δούμε κάποιες Γραφικές αρχές που βοηθούν στην επίλυσή τους.

ΔΥΣΚΟΛΙΑ 1: Ρίχνουμε το φταίξιμο ο ένας στον άλλον

«Κατηγορούσα τη γυναίκα μου ότι ήταν σπάταλη», παραδέχεται ο Λούκας, «ενώ εκείνη παραπονιόταν ότι αν είχα δουλειά όλο το χρόνο τα χρήματα θα μας έφταναν». Πώς μπορεί ένα αντρόγυνο να μην αφήσει τα χρέη να διαταράξουν τη σχέση του;

Το κλειδί της επιτυχίας: Να συνεργάζεστε ενάντια στα χρέη

Το να ξεσπάτε στο σύντροφό σας δεν βοηθάει—ακόμη και αν εσείς δεν ευθύνεστε καθόλου για τα χρέη. Τώρα, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, εφαρμόζεται η Γραφική συμβουλή του εδαφίου Εφεσίους 4:31: «Κάθε μοχθηρή πικρία και θυμός και οργή και κραυγή και υβριστικά λόγια ας αφαιρεθούν από εσάς μαζί με κάθε κακία».

Να θυμάστε ότι αντίπαλός σας είναι τα χρέη, όχι η οικογένειά σας. Ο Στέφανος περιγράφει πώς συνεργάστηκε με τη σύζυγό του: «Θεωρούσαμε τα χρέη κοινό μας εχθρό». Τέτοιου είδους συνεργασία εναρμονίζεται με το εδάφιο Παροιμίες 13:10: «Η σοφία είναι με εκείνους που συμβουλεύονται ο ένας τον άλλον». Αντί να προσπαθείτε να λύσετε μόνοι σας τα ζητήματα, να μιλάτε χωρίς περιστροφές για τα οικονομικά προβλήματα και κατόπιν να ενεργείτε από κοινού.

Στην προσπάθεια μπορούν να συμμετέχουν και τα παιδιά σας. Ένας πατέρας από την Αργεντινή, ο Εντγκάρντο, αναφέρει τι συνέβη με την οικογένειά του: «Ο μικρός μου γιος ήθελε καινούριο ποδήλατο, αλλά του εξηγήσαμε ότι δεν μπορούσαμε να του το πάρουμε. Αντί για αυτό, του δώσαμε ένα που είχε ο παππούς του, και τελικά ήταν πολύ ευχαριστημένος. Έμαθα πόσο σημαντικό είναι να συνεργαζόμαστε ως οικογένεια».

ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Διευθετήστε κάποια ώρα προκειμένου να μιλήσετε ανοιχτά και ήρεμα για τα χρέη σας. Να παραδέχεστε τυχόν λάθη σας. Μη σκέφτεστε, όμως, συνέχεια το παρελθόν, αλλά συμφωνήστε ποιες αρχές θα καθορίζουν στο εξής τις αποφάσεις σας για τα οικονομικά.

ΔΥΣΚΟΛΙΑ 2: Η αποπληρωμή των χρεών μοιάζει ανέφικτη

«Η επιχείρησή μου ήταν βουτηγμένη στα χρέη, και τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Αργεντινή», θυμάται ο Ενρίκε. «Αργότερα η γυναίκα μου έπρεπε να κάνει εγχείρηση. Ένιωθα ότι δεν θα ξέμπλεκα ποτέ από τα χρέη, ότι ήμουν παγιδευμένος στον ιστό μιας αράχνης». Ο Ρομπέρτου, από τη Βραζιλία, έχασε όλες του τις οικονομίες σε ένα επιχειρηματικό σχέδιο και χρωστούσε σε 12 τράπεζες. «Ντρεπόμουν ακόμη και να αντικρίσω τους φίλους μου», αναφέρει. «Ένιωθα αποτυχημένος».

Τι μπορείτε να κάνετε αν τα χρέη σάς αποκαρδιώνουν ή σας προκαλούν τύψεις ή ντροπή;

Το κλειδί της επιτυχίας: Να θέσετε τα οικονομικά σας υπό έλεγχο

1. Καθορίστε τον τωρινό σας προϋπολογισμό. Καταγράψτε όλα τα έσοδα και τα έξοδα του σπιτικού σας για δύο εβδομάδες ή για έναν μήνα, αν αυτό είναι πιο πρακτικό. Συμπεριλάβετε δαπάνες που εμφανίζονται πιο σπάνια, όπως φόρους, ασφάλεια ή ρουχισμό, και υπολογίστε έναν μηνιαίο μέσο όρο για αυτές.

2. Αυξήστε το εισόδημά σας. Θα μπορούσατε να εργαστείτε υπερωρίες, να βρείτε εποχιακή δουλειά, να παραδίδετε ιδιαίτερα μαθήματα, να κάνετε ανακύκλωση έναντι χρημάτων ή να μετατρέψετε το χόμπι σας σε επάγγελμα που θα κάνετε στο σπίτι. Προσοχή: Φροντίστε να μην παραγκωνίσει η εργασία πιο σημαντικές δραστηριότητες, όπως είναι το πνευματικό σας πρόγραμμα.

3. Μειώστε τις δαπάνες σας. Να αγοράζετε κάτι μόνο αν το χρειάζεστε, όχι απλώς επειδή έχει έκπτωση. «Είναι καλό να περιμένεις προτού κάνεις μια αγορά», λέει ο Ενρίκε, ο οποίος αναφέρθηκε προηγουμένως. «Αυτό σε βοηθάει να δεις αν όντως χρειάζεσαι κάτι ή αν απλώς θέλεις να το αγοράσεις». Ακολουθούν μερικές ακόμη ιδέες.

• Στέγαση: Αν είναι εφικτό, μετακομίστε σε σπίτι με πιο φτηνό ενοίκιο. Μειώστε τους λογαριασμούς κάνοντας οικονομία στο ρεύμα, στο νερό και στη θέρμανση.

• Φαγητό: Να παίρνετε μαζί σας κολατσιό αντί να τρώτε συνεχώς έξω. Να επωφελείστε από εκπτωτικά κουπόνια και άλλες προσφορές. «Αγοράζω πιο φτηνά φρούτα και λαχανικά από τη λαϊκή λίγο προτού κλείσει», λέει η Ζοέλμα από τη Βραζιλία.

• Μετακινήσεις: Πουλήστε όποιο όχημα δεν χρειάζεστε. Να συντηρείτε αυτό που έχετε αντί να το αντικαθιστάτε κάθε τόσο με πιο καινούριο μοντέλο. Να χρησιμοποιείτε τα δημόσια μέσα μεταφοράς ή να περπατάτε όποτε μπορείτε.

Όταν μειώσετε τις δαπάνες σας, θα είστε σε θέση να αξιοποιήσετε με τον καλύτερο τρόπο τα χρήματα που σας περισσεύουν.

4. Αναλύστε τα χρέη σας και ενεργήστε ανάλογα. Αρχικά, καθορίστε για κάθε χρέος το επιτόκιο, τις εισφορές και τις συνέπειες μιας καθυστερημένης ή απλήρωτης δόσης. Να εξετάζετε προσεκτικά τους όρους του δανείου ή της οφειλής, εφόσον οι πιστωτές ενδέχεται να σας εξαπατήσουν. Λόγου χάρη, μια εταιρία που χορηγούσε βραχυπρόθεσμα δάνεια στις Ηνωμένες Πολιτείες ισχυριζόταν ότι το επιτόκιό της ήταν 24 τοις εκατό, ενώ στην πραγματικότητα ήταν πάνω από 400.

Έπειτα, καθορίστε τη σειρά με την οποία θα αποπληρώσετε τα χρέη σας. Μια ιδέα είναι να ξεπληρώνετε πρώτα τα χρέη που έχουν το υψηλότερο επιτόκιο. Κάποια άλλη επιλογή είναι να ξεχρεώσετε πρώτα μικρότερα χρεωστικά υπόλοιπα, επειδή αν έρχονται λιγότεροι λογαριασμοί κάθε μήνα αυτό πιθανότατα θα αναπτερώσει το ηθικό σας. Αν έχετε υψηλότοκα δάνεια, ίσως είναι καλύτερο να πάρετε ένα άλλο με χαμηλότερο επιτόκιο ώστε να ξεχρεώσετε τα ήδη υπάρχοντα.

Τελικά, αν δεν μπορείτε να ανταποκριθείτε στις υποχρεώσεις σας, επιχειρήστε επαναδιαπραγμάτευση των όρων πληρωμής με τους πιστωτές σας. Θα μπορούσατε να ζητήσετε παράταση ή χαμηλότερο επιτόκιο. Ορισμένοι μάλιστα είναι διατεθειμένοι να μειώσουν το σύνολο της οφειλής σας, αν εξοφλήσετε άμεσα ένα χαμηλότερο ποσό που σας έχουν προτείνει. Να εξηγείτε έντιμα και ευγενικά την οικονομική σας κατάσταση. Να κάνετε γραπτή συμφωνία. Ακόμη και αν το αρχικό σας αίτημα απορριφθεί, μη διστάσετε να ζητήσετε σταθερά οποιονδήποτε απαραίτητο διακανονισμό.

Φυσικά, πρέπει να είστε ρεαλιστές με τη διαχείριση των οικονομικών σας. Ακόμη και ο καλύτερος σχεδιασμός μπορεί να αποτύχει εξαιτίας αστάθμητων παραγόντων, εφόσον τα χρήματα πολλές φορές «φτιάχνουν . . . φτερά σαν του αετού και πετούν μακριά προς τους ουρανούς».

ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Όταν ετοιμάσετε τον αρχικό προϋπολογισμό, συζητήστε πώς μπορεί ο καθένας να μειώσει τις δαπάνες ή να αυξήσει το εισόδημα της οικογένειας. Καθώς ο ένας βλέπει τις θυσίες του άλλου, μπορείτε να αγωνίζεστε ενωμένοι ενάντια στα χρέη.

ΔΥΣΚΟΛΙΑ 3: Τα χρέη απορροφούν όλη μας τη σκέψη

Ο αγώνας ενάντια στα χρέη είναι δυνατόν να παραμερίσει πιο σημαντικές πτυχές της ζωής. Ο Γιώργος το θέτει ως εξής: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι όλη μας η ζωή κινούνταν γύρω από τα χρέη. Ζητήματα που έπρεπε να έχουν προτεραιότητα μπήκαν στο περιθώριο».

Το κλειδί της επιτυχίας: Να κρατάτε τα χρήματα στη σωστή θέση

Παρά τις καλύτερες προσπάθειές σας, μπορεί να πληρώνετε τους πιστωτές σας για πολλά χρόνια. Στο μεταξύ, από εσάς εξαρτάται το πώς θα βλέπετε τις περιστάσεις σας. Αντί να σκεφτόμαστε όλη την ώρα αν έχουμε ή δεν έχουμε χρήματα, θα ήταν σοφό να δώσουμε προσοχή στη συμβουλή της Γραφής: «Έχοντας διατροφή, ενδύματα και στέγη, θα είμαστε ικανοποιημένοι με αυτά».

Αν είστε ικανοποιημένοι με την οικονομική σας κατάσταση, θα «βεβαιώνεστε για τα πιο σπουδαία πράγματα». Αυτά περιλαμβάνουν τη φιλία σας με τον Θεό και με την οικογένειά σας. Ο Γιώργος, ο οποίος προαναφέρθηκε, λέει: «Μολονότι δεν έχουμε ξεχρεώσει, τα χρέη δεν είναι πλέον το επίκεντρο της ζωής μας. Ο γάμος μας είναι πιο ευτυχισμένος τώρα, επειδή αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στα παιδιά μας και ο ένας στον άλλον, και συμμετέχουμε σε πνευματικές δραστηριότητες».

ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Κάντε έναν κατάλογο με πράγματα που έχουν όντως αξία για εσάς και δεν αγοράζονται με χρήματα. Κατόπιν, καθορίστε πώς θα αφιερώνετε περισσότερο χρόνο και δυνάμεις στο καθένα από αυτά.

Τα προβλήματα που σχετίζονται με τα χρέη δημιουργούν ένταση και η αντιμετώπισή τους απαιτεί θυσίες. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι ανταμειφτικά. Κάποιος σύζυγος στην Πολωνία, ο Άντζεϊ, παραδέχεται: «Όταν έμαθα ότι η γυναίκα μου είχε μπει εγγυήτρια σε ένα μεγάλο δάνειο μιας συναδέλφου της, η οποία μετά εξαφανίστηκε χωρίς να το αποπληρώσει, η ατμόσφαιρα στο σπίτι μας ήταν, επιεικώς, τεταμένη». Ωστόσο, αναλογιζόμενος πώς χειρίστηκε την κατάσταση εκείνος και η σύζυγός του, λέει: «Στην πραγματικότητα ήρθαμε πιο κοντά—όχι εξαιτίας του προβλήματος, αλλά επειδή συνεργαστήκαμε για να το λύσουμε».

• Άρθρο που δημοσιεύτηκε στη Σκοπιά 1η Νοεμβρίου 2012.