Ο Γιοχάνες Ράουτε ενώ συμμετέχει στη διακονία αγρού, πιθανώς τη δεκαετία του 1920.


Ο Χανς Χόλτερχοφ χρησιμοποιούσε αυτό το καρότσι για να διαφημίζει το περιοδικό «Ο Χρυσούς Αιών».

Στη ΣΚΟΠΙΑ μελέτης του Αυγούστου είδαμε αυτό το άρθρο που αποτελεί μέρος της ιστορίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Κι εμείς, οι τακτικοί αναγνώστες μας το ξέρουν πια καλά, αγαπούμε την ιστορία. Γι’ αυτό και θεωρούμε πολύ σοβαρό να δούμε μια πτυχή αυτής της ιστορίας:

«Όλοι οι πόλεμοι του παρελθόντος . . . ωχριούν μπροστά στην παρούσα μεγάλη σύγκρουση που εξελίσσεται στην Ευρώπη». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε η ΣΚΟΠΙΑ 1 Σεπτεμβρίου 1915 (στην αγγλική) τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ο οποίος τελικά τύλιξε στις φλόγες του περίπου 30 χώρες. Εξαιτίας των εχθροπραξιών, Η ΣΚΟΠΙΑ ανέφερε: «Η υπηρεσία [της Βασιλείας] έχει παρεμποδιστεί σε κάποιον βαθμό, ιδιαίτερα στη Γερμανία και στη Γαλλία».

Αντιμέτωποι με μια μαινόμενη σύρραξη παγκόσμιων διαστάσεων, οι Σπουδαστές της Γραφής δεν κατανοούσαν πλήρως την αρχή της Χριστιανικής ουδετερότητας. Ωστόσο, ήταν αποφασισμένοι να διακηρύξουν τα καλά νέα. Θέλοντας να κάνει το μέρος του στην υπηρεσία της Βασιλείας, ο Βίλχελμ Χίλντεμπραντ παρήγγειλε αντίτυπα του φυλλαδίου Η «Μηνιαία Έκδοση των Σπουδαστών της Γραφής» (The Bible Students Monthly) στη γαλλική. Δεν βρισκόταν στη Γαλλία ως βιβλιοπώλης διάκονος (ολοχρόνιος κήρυκας), αλλά, αντίθετα, ως Γερμανός στρατιώτης. Αυτός ο υποτιθέμενος εχθρός, ντυμένος με στρατιωτική στολή, μετέδιδε ένα άγγελμα ειρήνης στους έκπληκτους Γάλλους περαστικούς.

Επιστολές που δημοσιεύτηκαν στη ΣΚΟΠΙΑ δείχνουν ότι αρκετοί ακόμα Γερμανοί Σπουδαστές της Γραφής ένιωθαν την ώθηση να μεταδίδουν τα καλά νέα της Βασιλείας ενόσω ήταν στον στρατό. Ο αδελφός Λέμκι, που υπηρετούσε στο ναυτικό, ανέφερε ότι πέντε μέλη του πληρώματος είχαν δείξει ενδιαφέρον. «Ακόμα και πάνω σε αυτό το πλοίο, θερίζω καρπούς προς αίνο του Ιεχωβά», έγραψε.

Ο Γκέοργκ Κάιζερ πήγε στο μέτωπο ως στρατιώτης και γύρισε στο σπίτι του ως υπηρέτης του αληθινού Θεού. Τι συνέβη; Με κάποιον τρόπο έφτασε στα χέρια του ένα έντυπο των Σπουδαστών της Γραφής, και εκείνος δέχτηκε ολόκαρδα την αλήθεια της Βασιλείας και παρέδωσε τα όπλα του. Έπειτα ανέλαβε άοπλη υπηρεσία. Μετά τον πόλεμο, υπηρέτησε ως ζηλωτής σκαπανέας για πολλά χρόνια.

Αν και οι Σπουδαστές της Γραφής δεν κατανοούσαν πλήρως το ζήτημα της ουδετερότητας, η στάση και η διαγωγή τους βρίσκονταν σε διαμετρική αντίθεση με τις απόψεις και τις πράξεις εκείνων που έβλεπαν με καλό μάτι τον πόλεμο. Ενώ οι πολιτικοί και οι εκκλησιαστικοί ηγέτες στην ουσία σήκωναν εθνικά λάβαρα, οι Σπουδαστές της Γραφής προσκολλούνταν στον “Άρχοντα Ειρήνης”. (Ησ. 9:6) Αν και μερικοί δεν διακράτησαν αυστηρή ουδετερότητα, υποστήριζαν παρ’ όλα αυτά τη θεμελιώδη πεποίθηση που εξέφρασε ο Σπουδαστής της Γραφής, Κόνραντ Μέρτε: «Διέκρινα ξεκάθαρα από τον Λόγο του Θεού ότι ο Χριστιανός δεν πρέπει να σκοτώνει».—Έξοδ. 20:13. *

Στη Γερμανία, όπου ο νόμος δεν προέβλεπε απαλλαγή για τους αντιρρησίες συνείδησης, πάνω από 20 Σπουδαστές της Γραφής αρνήθηκαν να έχουν οποιαδήποτε ανάμειξη με τον στρατό. Μερικοί από αυτούς κρίθηκαν ψυχικά ασθενείς, όπως ο Γκούσταφ Κούγιατ, τον οποίο έβαλαν σε ψυχιατρείο και του χορηγούσαν ναρκωτικές ουσίες.

Ο Χανς Χόλτερχοφ, ο οποίος επίσης αρνήθηκε τη στράτευση, πήγε στη φυλακή, όπου απέρριψε κάθε εργασία σχετική με τον πόλεμο. Οι φρουροί τον έδεσαν σφιχτά με ζουρλομανδύα μέχρι που δεν ένιωθε τα χέρια του. Όταν αυτό δεν κατάφερε να διαρρήξει την αποφασιστικότητά του, οι φρουροί σκηνοθέτησαν μια εικονική εκτέλεση. Ωστόσο, ο Χανς παρέμεινε ακλόνητος σε όλη τη διάρκεια του πολέμου.

Άλλοι αδελφοί που επιστρατεύτηκαν αρνήθηκαν να πάρουν όπλο και ζήτησαν κάποια μορφή άοπλης υπηρεσίας. Ο Γιοχάνες Ράουτε κράτησε τέτοια στάση και στάλθηκε να εργαστεί στους σιδηροδρόμους. Ο Κόνραντ Μέρτε διορίστηκε νοσοκόμος, και ο Ράινχολτ Βέμπερ εργάστηκε ως νοσηλευτής. Ο Άουγκουστ Κράφτσικ ήταν ευγνώμων που τα καθήκοντά του δεν τον έφεραν στο πεδίο της μάχης. Εκείνοι οι Σπουδαστές της Γραφής και άλλοι σαν αυτούς ήταν αποφασισμένοι να υπηρετήσουν τον Ιεχωβά βασιζόμενοι στην κατανόησή τους για την αγάπη και την οσιότητα.

Λόγω της διαγωγής τους στη διάρκεια του πολέμου, οι Σπουδαστές της Γραφής τέθηκαν επίσημα υπό επιτήρηση. Τα επόμενα χρόνια, οι Σπουδαστές της Γραφής στη Γερμανία βρέθηκαν χιλιάδες φορές στα δικαστήρια λόγω του έργου κηρύγματος που επιτελούσαν. Για να τους βοηθήσει, το γραφείο τμήματος της Γερμανίας ίδρυσε ένα νομικό τμήμα στο Μπέθελ του Μαγδεμβούργου.

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εκλέπτυναν προοδευτικά την κατανόησή τους γύρω από το ζήτημα της Χριστιανικής ουδετερότητας. Όταν ξέσπασε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, διατήρησαν ουδέτερη στάση παραμένοντας εντελώς αποχωρισμένοι από τον στρατό. Ως αποτέλεσμα, θεωρήθηκαν εχθροί του Γερμανικού Κράτους και υπέστησαν αμείλικτο διωγμό. Αλλά αυτό είναι ένα κάπως διαφορετικό κεφάλαιο για κάποιο μελλοντικό άρθρο της σειράς «Από το Αρχείο Μας».

• Από το αρχείο μας στην Κεντρική Ευρώπη.

Ας εξετάσουμε μερικά ιστορικά γεγονότα από τις δεκαετίες προ του 1914. Μπορείτε να διακρίνετε πώς βοήθησαν αυτές οι εξελίξεις το λαό του Θεού να προετοιμαστεί για τη γέννηση της Μεσσιανικής Βασιλείας;

Μέσα του 19ου αιώνα

Ο Χένρι Γκρου, ο Τζορτζ Στέτσον και ο Τζορτζ Στορς εξετάζουν σχολαστικά το δόγμα περί αθανασίας της ανθρώπινης ψυχής και το εκθέτουν ως ψευδές

1868 ή 1869

Ο Κάρολος Τ. Ρώσσελ αρχίζει να εξετάζει με προσοχή τα δόγματα των εκκλησιών του Χριστιανικού κόσμου και εντοπίζει παρερμηνείες των Γραφών. Η «κλονισμένη πίστη» του επανεδραιώνεται όταν ακούει ένα κήρυγμα του Αντβεντιστή κήρυκα Τζόνας Γουέντελ

1870

Ο αδελφός Ρώσσελ σχηματίζει μια ομάδα μελέτης της Γραφής και αρχίζουν να μελετούν συστηματικά

Όμιλος μελέτης της Γραφής τη δεκαετία του 1870

1870-1875

Αλήθειες όσον αφορά την ψυχή, το λύτρο και τον τρόπο της επανόδου του Χριστού γίνονται σαφέστερες

1876

Άρθρο του Κ. Τ. Ρώσσελ στο περιοδικό Βιβλικός Εξεταστής (Bible Examiner) υποδεικνύει το 1914 ως το τέλος των Καιρών των Εθνών

1877

Εκδίδεται το βιβλιάριο Ο Σκοπός και ο Τρόπος της Επανόδου του Κυρίου Ημών (The Object and Manner of Our Lord’s Return) για να διευκρινίσει αλήθειες σχετικά με την παρουσία του Χριστού

1879

Κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του περιοδικού Η Σκοπιά της Σιών και Κήρυξ της του Χριστού Παρουσίας

Εξώφυλλο του πρώτου τεύχους του περιοδικού Η Σκοπιά της Σιών και Κήρυξ της του Χριστού Παρουσίας

Αναγνωρίζεται η συσχέτιση της Βαβυλώνας της Μεγάλης με τις κατ’ όνομα εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου

1880

Ο αδελφός Ρώσσελ περιοδεύει στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες για να επισκεφτεί και να ενισχύσει τις ομάδες μελέτης

1881

Εκδίδονται πολυσέλιδα φυλλάδια (μερικά άνω των 100 σελίδων) και δίνονται στους αναγνώστες της Σκοπιάς για να τα διανέμουν δωρεάν στο κοινό

Η Σκοπιά προσκαλεί όλους τους αναγνώστες να τηρήσουν την Ανάμνηση στο Αλεγκένι της Πενσυλβανίας

Αρχίζει το έργο βιβλιοπώλη διακόνου

Άρθρα όπως το «Ζητούνται 1.000 Κήρυκες» και το «Έχουν Χριστεί για να Κηρύττουν» δίνουν ώθηση στη διακονία

Όσοι Χριστιανοί δεν συναθροίζονται ακόμα τακτικά παροτρύνονται να αρχίσουν να το κάνουν

1882

Δημοσιεύεται ένα άρθρο που αντικρούει το δόγμα της Τριάδας

1885

Έντυπα της ΣΚΟΠΙΑΣ φτάνουν στα χέρια αναγνωστών σε πέντε ηπείρους

1886

Τίθεται σε κυκλοφορία Το Σχέδιον των Αιώνων, ο πρώτος τόμος της σειράς που έγινε αργότερα γνωστή ως Γραφικαί Μελέται

Η ΣΚΟΠΙΑ προσκαλεί τους αναγνώστες σε μια τριήμερη «γενική συνέλευση» μετά την Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού, ξεκινώντας έτσι τη διεξαγωγή ετήσιων συνελεύσεων

1889

Χτίζεται ο Βιβλικός Οίκος στο Αλεγκένι της Πενσυλβανίας

1890

Η Εταιρία Σκοπιά εκδίδει την Καινή Διαθήκη του Ρόδερχαμ, χρησιμοποιώντας μια κοσμική εκτυπωτική εταιρία

1891

Ο Κ. Τ. Ρώσσελ αρχίζει εκτεταμένες περιοδείες εκτός Ηνωμένων Πολιτειών, αναζητώντας τρόπους να «προωθήσει τη διάδοση της Αλήθειας»

1894

Εκπρόσωποι της Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά, που ενεργούν ως περιοδεύοντες επίσκοποι, αποστέλλονται για να επισκέπτονται και να ενθαρρύνουν τις εκκλησίες

Περιοδεύοντες επίσκοποι τη δεκαετία του 1890

1895

Η ΣΚΟΠΙΑ αναφέρει ότι μερικοί πιστοί διεξάγουν «Κύκλους της Χαραυγής» για μελέτη της Γραφής και συστήνει «να διεξάγονται αυτοί οι Κύκλοι παντού»

1896

Ο Κ. Τ. Ρώσσελ εκδίδει το βιβλιάριο «Τι Διδάσκουσιν αι Γραφαί περί Άδου»;

1900

Ιδρύεται το πρώτο γραφείο τμήματος στο Λονδίνο

Το έργο κηρύγματος επεκτείνεται σε 28 χώρες

1903

Η δωρεάν διανομή φυλλαδίων την Κυριακή, που γινόταν στους δρόμους κοντά στους ναούς, αντικαθίσταται από εντατικές εκστρατείες από σπίτι σε σπίτι

Τα κηρύγματα του Ρώσσελ αρχίζουν να δημοσιεύονται τακτικά στις εφημερίδες

1909

Τα κεντρικά γραφεία της Εταιρίας Σκοπιά μεταφέρονται στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης

Τρεις Χριστιανοί αδελφοί συνομιλούν

1910

Οι Σπουδαστές της Γραφής αρχίζουν να χρησιμοποιούν το όνομα Διεθνής Σύλλογος Σπουδαστών της Γραφής

1911-1912

Ο Κ. Τ. Ρώσσελ και έξι σύντροφοί του διανύουν γύρω στα 56.000 χιλιόμετρα κάνοντας το γύρο του κόσμου για να εξακριβώσουν «την κατάσταση και τις προοπτικές της Χριστιανοσύνης» σε διάφορες χώρες, μεταξύ άλλων στην Κίνα, στην Ινδία, στην Ιαπωνία και στις Φιλιππίνες

1914

Χειριστής κατά την προβολή του “Φωτοδράματος”

Το «Φωτόδραμα της Δημιουργίας» προβάλλεται για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη στις 11 Ιανουαρίου, και έπειτα σε πέντε ακόμα πόλεις μέσα στον επόμενο μήνα. Ως το τέλος του χρόνου, το έχουν δει σε διάφορες μορφές του σχεδόν 9.000.000 άτομα στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία

Τον Οκτώβριο, ο Κ. Τ. Ρώσσελ ανακοινώνει στην οικογένεια Μπέθελ: «Οι Καιροί των Εθνών τελείωσαν· ο καιρός των βασιλέων τους πέρασε». Σύμφωνα με κάποια αδελφή που ήταν παρούσα, πρόσθεσε: «Και έτσι δεν ξέρουμε τι μας περιμένει»

Οι φωτογραφίες έφτασαν στο e-mail μας… Ξέρετε είναι από κείνα τα ενθαρρυντικά e-mail που δείχνουν ξεκάθαρα πως ενώ εδώ στη χώρα μας οι άνθρωποι στην πλειοψηφία τους αντιμετωπίζουν αδιάφοροι τα καλά νέα της Βασιλείας που φτάνουν ως την πόρτα τους, αλλού υπάρχει ακόμα μια έντονη κινητικότητα


Όπως εδώ, όπου οι αδελφοί είναι εφευρετικοί στο έργο τους…Η Ακτή Ελεφαντοστού (γαλλικά: République de Côte d'Ivoire) είναι χώρα της δυτικής Αφρικής με έκταση 322.460 τ.χλμ. και πληθυσμό 22.671.331 κατοίκους σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της απογραφής του 2014.


Συνορεύει στα νότια με τον κόλπο της Γουινέας, στα ανατολικά με την Γκάνα, στα βόρεια με την Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, στα δυτικά με τη Γουινέα και τη Λιβερία. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Γιαμουσσούκρο, ενώ μεγαλύτερη πόλη και οικονομική πρωτεύουσα είναι το Αμπιτζάν.


Η χώρα τα τελευταία χρόνια σπαράσσεται από εμφυλίους και πραξικοπήματα. Λίγα είναι γνωστά για την Ακτή Ελεφαντοστού πριν την άφιξη πορτογαλικών πλοίων γύρω στη δεκαετία του 1460. Οι διάφορες εθνότητες της χώρας προέρχονται από γειτονικές περιοχές: οι Κρου ήρθαν από τη Λιβερία γύρω στο 1600, οι Σενούφο και οι Λόμπι κατέβηκαν νότια από την Μπουρκίνα Φάσο και το Μαλί.


Το 18ο και 19ο αιώνα, ο λαός των Άκαν, μαζί και οι Μπαουλέ, μετανάστευσαν από την Γκάνα στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ενώ οι Μαλίνκε από τη Γουινέα εγκαταστάθηκαν στα βορειοδυτικά. ΚΙ όμως αυτοί οι άνθρωποι διψούν να μάθουν την αλήθεια. Και όπως είπαμε οι αδελφοί μας είναι εφευρετικοί στο έργο τους.


Διαβάζουμε στο Βιβλίο Έτους 2014: Το υπηρεσιακό έτος 2011 ξεκίνησε με τις καλύτερες προοπτικές για περαιτέρω αύξηση, καθώς οι 8.656 ευαγγελιζόμενοι είχαν 23.019 Γραφικές μελέτες. Ωστόσο, στα τέλη του Νοεμβρίου έγιναν εκλογές και το αποτέλεσμα της κάλπης αμφισβητήθηκε. Αυτό οδήγησε σε ταραχές βυθίζοντας τη χώρα στο χάος.


Ακολούθησαν μάχες, οι οποίες το Μάρτιο έφτασαν στο Αμπιτζάν, την εμπορική πρωτεύουσα της χώρας, και κράτησαν μέχρι τον Απρίλιο του 2011, αναγκάζοντας έναν τεράστιο αριθμό πολιτών να εγκαταλείψουν την πόλη, ακόμη και τη χώρα. Μεταξύ αυτών ήταν και πολλοί αδελφοί μας οι οποίοι έφυγαν με τα πόδια, αφήνοντας πίσω ό,τι είχαν και δεν είχαν.


Η ουδέτερη στάση των αδελφών μας τους προστάτεψε πολλές φορές εκείνη τη δύσκολη περίοδο. Σε μια περίπτωση, στρατιώτες μπήκαν σε ένα δημοτικό σχολείο όπου γινόταν σεμινάριο για δασκάλους και σχολικούς συμβούλους. Τους διέταξαν να πέσουν όλοι στο πάτωμα και να δώσουν τα πράγματά τους.


Όταν κάποιος αδελφός τούς έδωσε την τσάντα του, η οποία ήταν γεμάτη έντυπά μας, οι στρατιώτες κατάλαβαν αμέσως ότι είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά. Του επέστρεψαν την τσάντα, τα χρήματά του και το κινητό του, λέγοντας: «Από εσένα δεν κινδυνεύουμε». Η καλή στάση που μετράει…


Εν μέσω εμφύλιων και πολιτικών διενέξεων, οι αδελφοί στην Ακτή Ελεφαντοστού συναθροίστηκαν ειρηνικά στις 29 Μαρτίου 2003 για την αφιέρωση ορισμένων καινούριων κτιρίων στο γραφείο τμήματος στο Αμπιτζάν. Σε αυτά περιλαμβάνονται μια νέα Αίθουσα Βασιλείας, δύο κτίρια κατοικιών και ένα κτίριο βοηθητικών υπηρεσιών με μια μεγάλη τραπεζαρία, κουζίνα, έναν χώρο πλυντηρίων, αποθήκες και εργαστήρια συντήρησης.

Ο Λούκαρις Κύριλλος κατέβαλε αξιέπαινες προσπάθειες για να γίνει η Αγία Γραφή η αυθεντία όσον αφορά τα εκκλησιαστικά δόγματα και να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι στις διδασκαλίες της.

Ήταν μια καλοκαιριάτικη ημέρα του 1638. Έκπληκτοι, κάποιοι ψαράδες στη Θάλασσα του Μαρμαρά, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είδαν ένα πτώμα να επιπλέει στο νερό. Κοιτώντας πιο προσεκτικά, διαπίστωσαν με φρίκη ότι το στραγγαλισμένο σώμα ανήκε στον οικουμενικό πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, την κεφαλή της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτό ήταν το τραγικό τέλος του Κύριλλου Λούκαρι, μιας εξέχουσας θρησκευτικής φυσιογνωμίας του 17ου αιώνα.

Ο Λούκαρις δεν έζησε για να δει το όνειρό του —την έκδοση μιας μετάφρασης των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών στην καθομιλουμένη ελληνική— να γίνεται πραγματικότητα. Άλλο ένα όνειρο του Λούκαρι επίσης δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ —το να δει την Ορθόδοξη Εκκλησία να επιστρέφει στην «απλότητα του ευαγγελίου». Ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος; Ποια εμπόδια συνάντησαν οι προσπάθειές του;

Συγκλονισμένος από την Αμάθεια

Ο Κύριλλος Λούκαρις γεννήθηκε το 1572 στον ενετοκρατούμενο Χάνδακα (τώρα Ηράκλειο) της Κρήτης. Εξαιρετικά ταλαντούχος, σπούδασε στη Βενετία και στην Πάδουα της Ιταλίας και έκανε πολλά ταξίδια στην Ιταλία και αλλού. Δυσαρεστημένος από τις διαμάχες εντός της εκκλησίας και ελκυόμενος από τα μεταρρυθμιστικά κινήματα στην Ευρώπη, πιθανόν να επισκέφτηκε τη Γενεύη, η οποία τότε βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Καλβινισμού.

Ενώ επισκεπτόταν την Πολωνία, ο Λούκαρις διέκρινε ότι οι εκεί Ορθόδοξοι, ιερείς και λαϊκοί, ήταν σε αξιοθρήνητη πνευματική κατάσταση εξαιτίας της αμάθειάς τους. Στην Αλεξάνδρεια και στην Κωνσταντινούπολη, ανησύχησε σοβαρά βλέποντας ότι ακόμη και οι άμβωνες —από όπου διαβάζονταν οι Γραφές— είχαν αφαιρεθεί από μερικές εκκλησίες!

Το 1602, ο Λούκαρις πήγε στην Αλεξάνδρεια, όπου διαδέχθηκε στον πατριαρχικό θρόνο ένα συγγενή του, τον Μελέτιο. Κατόπιν, άρχισε να αλληλογραφεί με θεολόγους στην Ευρώπη οι οποίοι είχαν μεταρρυθμιστικές τάσεις. Σε μία επιστολή ανέφερε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρούσε πολλές εσφαλμένες συνήθειες. Σε άλλες επιστολές τόνιζε ότι η εκκλησία έπρεπε να αντικαταστήσει τις δεισιδαιμονίες με την «απλότητα του ευαγγελίου» και να βασιστεί στην αυθεντία των Γραφών και μόνο.

Ο Λούκαρις ανησυχούσε σοβαρά και για το ότι η πνευματική εξουσία των Πατέρων της Εκκλησίας θεωρούνταν ισοδύναμη με τα λόγια του Ιησού και των αποστόλων. «Δεν αντέχω πια να ακούω ανθρώπους να λένε ότι τα σχόλια της ανθρώπινης παράδοσης έχουν ίδια βαρύτητα με τις Γραφές», έγραψε. (Ματθαίος 15:6) Πρόσθεσε ότι, κατά την άποψή του, η λατρεία εικόνων ήταν καταστροφική. Επισήμανε επίσης ότι η επίκληση «αγίων» προσέβαλλε τον Μεσίτη, τον Ιησού.—1 Τιμόθεο 2:5.

Ο Πατριαρχικός Θρόνος «στο Σφυρί»

Αυτές οι απόψεις, μαζί με την αντιπάθεια του Λούκαρι για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, επέσυραν το μίσος και το διωγμό των Ιησουιτών και όσων από την Ορθόδοξη Εκκλησία επιθυμούσαν την ένωση με τους Καθολικούς. Παρά την εναντίωση, το 1620 ο Λούκαρις εκλέχθηκε πατριάρχης Κωνσταντινούπολης. Το πατριαρχείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας βρισκόταν τότε υπό την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η οθωμανική κυβέρνηση εύκολα εκθρόνιζε και ενθρόνιζε πατριάρχες με χρηματικά ανταλλάγματα.

Οι εχθροί του Λούκαρι, κυρίως οι Ιησουίτες και το παντοδύναμο και φοβερό παπικό Τάγμα της Προπαγάνδας της Πίστης, συνέχισαν να τον διαβάλλουν και να σκευωρούν εναντίον του. «Για να πετύχουν το στόχο τους, οι Ιησουίτες επιστράτευσαν κάθε μέσο —δόλο, συκοφαντία, κολακεία και, πάνω από όλα, δωροδοκία, η οποία ήταν το πιο αποτελεσματικό όπλο για την εξασφάλιση της εύνοιας των [Οθωμανών] μεγιστάνων», παρατηρεί το σύγγραμμα Κύριλλος Λούκαρις. Ως αποτέλεσμα, το 1622 ο Λούκαρις εξορίστηκε στη Ρόδο, και ο Γρηγόριος της Αμασείας εξαγόρασε το αξίωμα για 20.000 ασημένια νομίσματα. Εντούτοις, ο Γρηγόριος δεν μπόρεσε να συλλέξει το ποσό που υποσχέθηκε και έτσι το αξίωμα εξαγόρασε ο Άνθιμος της Αδριανούπολης, ο οποίος όμως παραιτήθηκε αργότερα. Κατά παράδοξο τρόπο, ο Λούκαρις αποκαταστάθηκε στον πατριαρχικό θρόνο.

Ο Λούκαρις ήταν αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει αυτή την καινούρια ευκαιρία για να μορφώσει τους Ορθόδοξους κληρικούς και λαϊκούς εκδίδοντας μια μετάφραση της Γραφής καθώς και θεολογικά φυλλάδια. Για να το πετύχει αυτό, φρόντισε να μεταφερθεί ένα πιεστήριο στην Κωνσταντινούπολη υπό την προστασία του Άγγλου πρέσβη. Όταν, όμως, έφτασε το πιεστήριο τον Ιούνιο του 1627, οι εχθροί του Λούκαρι τον κατηγόρησαν ότι θα το χρησιμοποιούσε για πολιτικούς σκοπούς, και τελικά το κατέστρεψαν. Ο Λούκαρις έπρεπε τώρα να χρησιμοποιήσει τα πιεστήρια της Γενεύης.

Μια Μετάφραση των Χριστιανικών Γραφών

Ο μεγάλος σεβασμός του Λούκαρι για τη Γραφή και για τη μορφωτική της δύναμη αύξανε την επιθυμία που ένιωθε να κάνει τα λόγια της πιο προσιτά στον κοινό άνθρωπο. Αντιλαμβανόταν ότι η γλώσσα των χειρογράφων των θεόπνευστων Ελληνικών Γραφών δεν ήταν πια κατανοητή στο μέσο άτομο. Έτσι, το πρώτο βιβλίο που παρήγγειλε ήταν η μετάφραση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών στην τότε καθομιλουμένη ελληνική. Ο Μάξιμος Καλλιπολίτης, ένας ευρυμαθής μοναχός, άρχισε αυτό το έργο το Μάρτιο του 1629. Πολλοί Ορθόδοξοι θεωρούσαν απαράδεκτη τη μετάφραση των Γραφών, όσο ακατανόητο και αν ήταν το κείμενο για τους αναγνώστες. Για να τους κατευνάσει, ο Λούκαρις ζήτησε να τυπωθεί το πρωτότυπο κείμενο και η σύγχρονη απόδοση σε παράλληλες στήλες, προσθέτοντας μόνο λίγες σημειώσεις. Εφόσον ο Καλλιπολίτης πέθανε λίγο καιρό αφότου παρέδωσε το χειρόγραφο, ο ίδιος ο Λούκαρις έκανε τη διόρθωση του κειμένου. Εκείνη η μετάφραση τυπώθηκε λίγο μετά το θάνατο του Λούκαρι το 1638.

Παρά τις προφυλάξεις του Λούκαρι, η μετάφραση ξεσήκωσε θύελλα αποδοκιμασιών από πολλούς επισκόπους. Η αγάπη του Λούκαρι για το Λόγο του Θεού ήταν καταφανής στον πρόλογο εκείνης της Βιβλικής μετάφρασης. Ανέφερε ότι οι Γραφές στην καθομιλουμένη αποτελούν «ένα γλυκύ μήνυμα που μας εδόθηκε από τον ουρανόν». Παρότρυνε τους ανθρώπους «να ηξεύρουσι και να γνωρίζουσι τα όσα περιέχει [η Γραφή]», και είπε ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να μάθουν «τα πράγματα της πίστεως ορθώς . . . παρά από το θείον και ιερόν Ευαγγέλιον».—Φιλιππησίους 1:9, 10.

Ο Λούκαρις αποδοκίμαζε έντονα όσους απαγόρευαν τη μελέτη της Γραφής και όσους απέρριπταν τη μετάφραση του πρωτότυπου κειμένου: «Αν μιλούμεν ή αν διαβάζωμεν και δεν γροικούμεν είναι ωσάν να ρίχνωμεν τα λόγια μας εις τον άνεμον». (Παράβαλε 1 Κορινθίους 14:7-9.) Στο τέλος του προλόγου του, έγραψε: «Εσείς όλοι που θέλετε διαβάζει μεταγλωττισμένον το θείον και ιερόν Ευαγγέλιον τούτο, καρπωθείτε την ωφέλειαν που σας προβάλλει η ανάγνωσις . . . και ο Θεός πάντοτε να σας φωτίζη εις το καλόν».—Παροιμίες 4:18.

Μια Ομολογία Πίστεως

Αφού άρχισε εκείνη τη Βιβλική μετάφραση, ο Λούκαρις έκανε άλλο ένα τολμηρό βήμα. Το 1629 εξέδωσε στη Γενεύη μια Ομολογία Πίστεως. Ήταν μια προσωπική δήλωση πεποιθήσεων την οποία έλπιζε ότι θα υιοθετούσε η Ορθόδοξη Εκκλησία. Σύμφωνα με το βιβλίο «Η Ορθόδοξη Εκκλησία», αυτή η Ομολογία «καθιστά άνευ ουσίας το Ορθόδοξο δόγμα του ιερατείου και των άγιων ταγμάτων, και αποδοκιμάζει τη λατρεία εικόνων και την επίκληση αγίων ως μορφές ειδωλολατρίας».

Η Ομολογία αποτελείται από 18 άρθρα. Το δεύτερο άρθρο της δηλώνει ότι οι Γραφές είναι θεόπνευστες και ότι η εξουσία τους υπερβαίνει την εξουσία της εκκλησίας, λέγοντας: «Πιστεύουμε ότι η Αγία Γραφή δόθηκε από τον Θεό . . . Πιστεύουμε ότι η εξουσία της είναι πάνω από την εξουσία της Εκκλησίας. Το να διδασκόμαστε από το Άγιο Πνεύμα είναι πολύ διαφορετικό από το να διδασκόμαστε από ανθρώπους».—2 Τιμόθεο 3:16.

Το 8ο και το 10ο άρθρο υποστηρίζουν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο μοναδικός Μεσίτης, Αρχιερέας και Κεφαλή της εκκλησίας. Ο Λούκαρις έγραψε: «Πιστεύουμε ότι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός κάθεται στα δεξιά του Πατέρα Του και εκεί μεσολαβεί υπέρ ημών, εκτελώντας αυτός μόνος τα καθήκοντα του αληθινού και νόμιμου αρχιερέα και μεσίτη».—Ματθαίος 23:10.

Το 12ο άρθρο δηλώνει ότι η εκκλησία μπορεί να παρεκκλίνει, συγχέοντας το ορθό με το εσφαλμένο, αλλά το φως του αγίου πνεύματος μπορεί να τη διασώσει μέσω του μόχθου πιστών διακόνων. Στο άρθρο 18, ο Λούκαρις διατείνεται ότι το καθαρτήριο είναι ανυπόστατο: «Είναι σαφές ότι ο μύθος του Καθαρτηρίου δεν πρέπει να γίνεται δεκτός».

Στο παράρτημα της Ομολογίας υπάρχουν ορισμένες ερωτήσεις και απαντήσεις. Ο Λούκαρις τονίζει αρχικά ότι κάθε πιστός πρέπει να διαβάζει τις Γραφές και ότι είναι επιζήμιο για ένα Χριστιανό να μη διαβάζει το Λόγο του Θεού. Κατόπιν προσθέτει ότι τα Απόκρυφα βιβλία πρέπει να απορρίπτονται.—Αποκάλυψη 22:18, 19.

Η τέταρτη ερώτηση λέει: «Ποια πρέπει να είναι η άποψή μας για τις Εικόνες;» Ο Λούκαρις απαντά: «Διδασκόμαστε από τις Θεϊκές και Ιερές Γραφές, οι οποίες λένε ξεκάθαρα: “Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομοίωμά τινος, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα εν τη γη κάτω, ή όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης· μη προσκυνήσης αυτά μηδέ λατρεύσης αυτά [Έξοδος 20:4, 5]”, εφόσον οφείλουμε να λατρεύουμε, όχι το δημιούργημα, αλλά μόνο τον Δημιουργό και Πλάστη του ουρανού και της γης, και να προσκυνούμε μόνο Εκείνον. . . . Τη λατρεία και προσκύνηση [των εικόνων], την οποία απαγορεύει . . . η Ιερή Γραφή, την απορρίπτουμε, για να μην ξεχάσουμε και αρχίσουμε να προσκυνούμε τα χρώματα, την τέχνη και τα δημιουργήματα αντί για τον Δημιουργό και Πλάστη».—Πράξεις 17:29.

Αν και ο Λούκαρις δεν μπορούσε να διακρίνει πλήρως κάθε πλάνη στην εποχή του πνευματικού σκοταδιού στην οποία ζούσε, κατέβαλε αξιέπαινες προσπάθειες για να γίνει η Αγία Γραφή η αυθεντία όσον αφορά τα εκκλησιαστικά δόγματα και να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι στις διδασκαλίες της.

Αμέσως μετά την κυκλοφορία της Ομολογίας, ξέσπασε ένα νέο κύμα εναντίωσης κατά του Λούκαρι. Το 1633, ο Κύριλλος Κονταρής, μητροπολίτης Βέροιας (σημερινό Χαλέπι), προσωπικός εχθρός του Λούκαρι τον οποίο υποστήριζαν οι Ιησουίτες, προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τους Οθωμανούς τον πατριαρχικό θρόνο. Εντούτοις, το σχέδιο απέτυχε όταν ο Κονταρής δεν μπόρεσε να δώσει τα χρήματα. Ο Λούκαρις διατήρησε το αξίωμά του. Την επόμενη χρονιά, ο Αθανάσιος από τη Θεσσαλονίκη πλήρωσε 60.000 ασημένια νομίσματα για αυτή τη θέση. Ο Λούκαρις εκθρονίστηκε εκ νέου. Αλλά σε ένα μήνα αποκαταστάθηκε. Στο μεταξύ, ο Κύριλλος Κονταρής είχε συγκεντρώσει τα 50.000 ασημένια νομίσματα που έπρεπε να πληρώσει. Αυτή τη φορά, ο Λούκαρις εξορίστηκε στη Ρόδο. Έπειτα από έξι μήνες, οι φίλοι του πέτυχαν την επαναφορά του.

Το 1638, όμως, οι Ιησουίτες και οι Ορθόδοξοι συνεργάτες τους κατηγόρησαν τον Λούκαρι για εσχάτη προδοσία εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτή τη φορά ο σουλτάνος διέταξε το θάνατό του. Ο Λούκαρις συνελήφθη και, στις 27 Ιουλίου 1638, τον έβαλαν σε μια βάρκα δήθεν για να τον εξορίσουν. Μόλις έφυγε η βάρκα, τον στραγγάλισαν. Έθαψαν το σώμα του κοντά στην ακτή, και μετά το ξέθαψαν και το πέταξαν στη θάλασσα. Το βρήκαν κάποιοι ψαράδες και αργότερα το έθαψαν οι φίλοι του.

Μαθήματα για Εμάς

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας από τους κύριους στόχους του [Λούκαρι] ήταν να διαφωτίσει και να ανυψώσει το μορφωτικό επίπεδο του κλήρου και του ποιμνίου, το οποίο κατά το 16ο και στις αρχές του 17ου αιώνα είχε φτάσει σε πολύ χαμηλό σημείο», δηλώνει ένας λόγιος. Διάφορα εμπόδια δεν επέτρεψαν στον Λούκαρι να πετύχει το στόχο του. Απομακρύνθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο πέντε φορές. Τριάντα τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του, μια σύνοδος στην Ιερουσαλήμ αναθεμάτισε τις πεποιθήσεις του ως αιρετικές, διακηρύσσοντας ότι οι Γραφές «πρέπει να διαβάζονται, όχι από τον καθένα, αλλά μόνο από όσους εγκύπτουν στα βαθιά πράγματα του πνεύματος έπειτα από κατάλληλη έρευνα» — δηλαδή μόνο από τους υποτιθέμενους μορφωμένους κληρικούς.

Για μια ακόμη φορά, η άρχουσα εκκλησιαστική τάξη κατέπνιξε τις προσπάθειες που αποσκοπούσαν στο να γίνει ο Λόγος του Θεού διαθέσιμος στο ποίμνιό της. Κατασίγασαν βίαια μια φωνή η οποία επισήμανε μερικά από τα λάθη που υπήρχαν στις αντιγραφικές πεποιθήσεις τους. Αποδείχτηκε ότι συγκαταλέγονταν στους χειρότερους εχθρούς της θρησκευτικής ελευθερίας και αλήθειας. Δυστυχώς, αυτή η στάση επιζεί με διάφορους τρόπους μέχρι την εποχή μας. Αποτελεί αφυπνιστική υπενθύμιση του τι συμβαίνει όταν οι υποκινούμενες από τον κλήρο δολοπλοκίες εμποδίζουν την ελευθερία σκέψης και έκφρασης.

[Υποσημείωση]

Στην Ομολογία του, υποστηρίζει την Τριάδα και τις δοξασίες του προκαθορισμού και της αθανασίας της ψυχής — οι οποίες είναι αντιγραφικές διδασκαλίες.

Αναδημοσίευση από τη ΣΚΟΠΙΑ, 15 Φεβρουαρίου 2000

Σάββατο πρωί με βαριά τα σύννεφα πάνω από την πόλη. Η Αθήνα ήταν μαύρη. Αλλά δεν ήθελα να χάσω το ξεκίνημα. Και πήγα. Στο σπίτι του Δήμου Ρέντα. Δεν ήμασταν πολλοί. Έβλεπαν κι άλλοι τον καιρό… Και έκριναν με τη λογική και όχι με το συναίσθημα…


Δεν είχαμε καλά - καλά τελειώσει και άρχισε μια έντονη βροχόπτωση. Δεν ήταν μόνο στα Σεπόλια… Ανάλογα φαινόμενα εξελίσσονταν σε αρκετές περιοχές εντός του λεκανοπεδίου της Αττικής. Περιμέναμε αρκετά, συζητώντας μέχρι να ξεκόψει λίγο και να φύγουμε.


Δεν πήγαμε έργο. Η μέρα δεν βοηθούσε. Ο καιρός συνέχισε να είναι βαρύς και να ψιλοβρέχει. Ελαφρά. Φαινόταν ότι τίποτα δεν είχε τελειώσει, αλλά πάλι, έλεγα θα προλάβω να πάω στο κέντρο και να πάρω ένα ψωμί από το «Απολλώνιο» που χρειαζόμασταν στο σπίτι για το μεσημέρι.


Δεν είχα προχωρήσει ούτε ένα χιλιόμετρο και φτάνοντας στην πλατεία Αττικής, η βροχή δυνάμωσε πολύ… Έκανα το ίδιο που έκαναν κι άλλοι μοτοσικλετιστές. Έβαλα τη μηχανή και κάθισα κι εγώ, στο στεγασμένο χώρο έξω από την Εθνική Τράπεζα… Και η βροχή όλο και δυνάμωνε…


Εκεί τράβηξα και τις φωτογραφίες που βλέπετε. Τις ανέβασα στο διαδίκτυο και τις σχολίασαν οι φίλοι μου. Με το δικό τους τρόπο. Και μου άρεσε αυτό. Να που σήμερα γίνονται ανάρτηση στην κεντρική σελίδα του ΘΡΑΨΑΝΙΩΤΗ. Η πρώτη δυνατή βροχή που μας οδηγεί στο χειμώνα.


Επειδή αυτή είναι η ζωή… Μερικά πράγματα είναι απλά. Και πολλές φορές τα ακραία καιρικά φαινόμενα μας κάνουν εντύπωση… Εμείς είμαστε φτιαγμένοι για μια πιο ήρεμη ζωή. Όχι για τέτοιες έντονες συγκινήσεις. Κοντά δυο ώρες ταλαιπωρήθηκα χθες. Και δεν ήμουν μόνο εγώ


Την ίδια ώρα η ΕΜΥ προειδοποιούσε για επιδείνωση του καιρού ενώ η Πυροσβεστική Υπηρεσία βρίσκονταν ήδη επί ποδός, λόγω της νεροποντής που είχε πλήξει την Αττική, ενώ έγιναν πολλές κλήσεις για άντληση υδάτων και έξι για κοπές δέντρων κλήσεις στην πυροσβεστική.


Έτσι είναι. Είμαστε εκτεθειμένοι σε κάθε δυσκολία και φυσική καταστροφή. Ευτυχώς δεν άκουσα για τεράστιες ζημιές, αν και το βράδυ στις ειδήσεις, έτσι όπως τους αρέσει να τραβάνε από τα μαλλιά τα πράγματα, τα έκαναν ακόμα πιο τραγικά. Οι δρόμοι από το μπουρίνι πλημμύρισαν. Ο χειμώνας μπαίνει στη ζωή μας…

Αυτό είναι το υμνολόγιο που έχουμε τώρα στη διάθεσή μας. Μ’ έναν ύμνο και μια προσευχή ξεκινάμε κάθε συνάθροιση μας, έτσι και τελειώνουμε, ενώ ενδιάμεσα έχουμε και πάλι υμνολογία. Είναι πολύ σπουδαίο να αινούμε τον Ιεχωβά Θεό.


Αυτή είναι η εικονογράφηση στη δεύτερη σελίδα του υμνολογίου μας τώρα. Και οι άγγελοι, πνευματικά δημιουργήματα του Ιεχωβά υμνούν τον Ιεχωβά. Δείτε ΕΔΩ όλους του ύμνους που περιέχει αυτό το υμνολόγιο. Διότι ετοιμάζεται νέο, αναθεωρημένο… Δείτε ΕΔΩ κι ΕΔΩ.


Να ένας ενθαρρυντικός ύμνος όπως αυτός, ο 111, για να παίρνουμε δύναμη και να ελπίζουμε στην ημέρα της ανάστασής αγαπημένων μας προσώπων. Γι' αυτό κηρύττουμε άφοβα σε όλους για την ανάσταση των νεκρών.

Η Μουσική είναι ένα από τα δώρα του Θεού μέσω του οποίου ο άνθρωπος μπορεί να αποδώσει αίνο και ευχαριστίες στον Δημιουργό του, καθώς και να εκφράσει τα συναισθήματά του, τις λύπες του και τις χαρές του. Εξέχουσα θέση στη λατρεία του Ιεχωβά Θεού κατέχει κυρίως η υμνολογία, αλλά και η ενόργανη μουσική έχει διαδραματίσει ζωτικό ρόλο. Όχι μόνο συνοδεύει τους υμνωδούς αλλά και συμπληρώνει την υμνολογία τους. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, που από την αρχή ως το τέλος της Αγίας Γραφής υπάρχουν άφθονες αναφορές τόσο στη φωνητική όσο και στην ενόργανη μουσική, είτε σε σχέση με την αληθινή λατρεία είτε όχι.—Γε 4:21· 31:27· 1Χρ 25:1· Απ 18:22.

Ιστορία

Η πρώτη Γραφική αναφορά στη μουσική ανάγεται στην προκατακλυσμιαία περίοδο, στην έβδομη γενιά μετά τον Αδάμ: «[Ο Ιουβάλ] υπήρξε ο πρώτος από όλους εκείνους που χειρίζονται την άρπα και τη φλογέρα». Αυτά τα λόγια ίσως περιγράφουν την εφεύρεση των πρώτων μουσικών οργάνων, ίσως δε και την καθιέρωση κάποιου είδους μουσικού επαγγέλματος.—Γε 4:21.

Στις ημέρες των πατριαρχών η μουσική φαίνεται πως αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της ζωής, αν κρίνουμε από την επιθυμία του Λάβαν να αποχαιρετήσει τον Ιακώβ και τις κόρες του με μουσική. (Γε 31:27) Ύμνοι με συνοδεία ενόργανης μουσικής πλαισίωσαν τον εορτασμό για την απελευθέρωση στην Ερυθρά Θάλασσα και τη νικηφόρα επιστροφή του Ιεφθάε, του Δαβίδ και του Σαούλ από διάφορες μάχες.—Εξ 15:20, 21· Κρ 11:34· 1Σα 18:6, 7.

Και στις δύο περιπτώσεις μεταφοράς της Κιβωτού στην Ιερουσαλήμ, ήταν παρόντες υμνωδοί και οργανοπαίκτες. (1Χρ 13:8· 15:16) Στα μετέπειτα χρόνια της ζωής του Δαβίδ, ο Ιεχωβά, μέσω των προφητών του, του Νάθαν και του Γαδ, έδωσε οδηγίες με βάση τις οποίες έγινε η μουσική οργάνωση του αγιαστηρίου.—1Χρ 23:1-5· 2Χρ 29:25, 26.

Η μουσική οργάνωση που ξεκίνησε από τον Δαβίδ υλοποιήθηκε πλήρως στο ναό του Σολομώντα. Μπορούμε να πάρουμε μια εικόνα για το μεγαλείο και την επιβλητικότητα της μουσικής κατά την αφιέρωση του ναού από το γεγονός ότι οι σαλπιγκτές και μόνο ανέρχονταν στους 120. (2Χρ 5:12, 13) Αλλά καθώς η πιστότητα του έθνους στον Ιεχωβά χαλάρωνε ολοένα και περισσότερο, όλα τα χαρακτηριστικά της αληθινής λατρείας, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής, επηρεάζονταν αρνητικά. Παρ’ όλα αυτά, όταν οι βασιλιάδες Εζεκίας και Ιωσίας εισήγαγαν τις μεταρρυθμίσεις τους, και επίσης όταν οι Ιουδαίοι επέστρεψαν από τη βαβυλωνιακή εξορία, έγιναν προσπάθειες να τεθεί και πάλι σε ισχύ η διευθέτηση της μουσικής, την οποία ο Ιεχωβά είχε δείξει ότι επιθυμούσε. (2Χρ 29:25-28· 35:15· Εσδ 3:10) Αργότερα, όταν ο Νεεμίας εγκαινίασε το τείχος της Ιερουσαλήμ, οι Λευίτες υμνωδοί υπό τη συνοδεία όλων των μουσικών οργάνων συνέβαλαν πάρα πολύ στη χαρά της περίστασης. (Νε 12:27-42) Αν και οι Γραφές δεν αναφέρουν τίποτα περισσότερο για τη μουσική σε σχέση με τη λατρεία στο ναό μετά τις ημέρες του Νεεμία, άλλες πηγές, όπως το Ταλμούδ, αναφέρουν ότι χρησιμοποιούνταν εκεί μουσική μέχρι την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ.

Πόσοι μουσικοί υπηρετούσαν στο ναό της Ιερουσαλήμ; Στα πλαίσια των προετοιμασιών για το ναό του Ιεχωβά, ο Δαβίδ ξεχώρισε 4.000 Λευίτες για μουσική υπηρεσία. (1Χρ 23:4, 5) Από αυτούς, οι 288 ήταν “εκπαιδευμένοι για υμνωδία προς τον Ιεχωβά, όλοι πεπειραμένοι”. (1Χρ 25:7) Η όλη διευθέτηση τελούσε υπό την επιστασία τριών άριστων μουσικών—του Ασάφ, του Αιμάν και του Ιεδουθούν (που προφανώς ονομαζόταν και Εθάν). Εφόσον ο καθένας από αυτούς ήταν απόγονος ενός από τους τρεις γιους του Λευί—του Γηρσώμ, του Καάθ και του Μεραρί αντίστοιχα—αυτό σημαίνει ότι οι τρεις κύριες Λευιτικές οικογένειες εκπροσωπούνταν στη μουσική οργάνωση του ναού. (1Χρ 6:16, 31-33, 39-44· 25:1-6) Οι γιοι των τριών αυτών αντρών ανέρχονταν συνολικά σε 24, και συγκαταλέγονταν όλοι τους στους προαναφερθέντες 288 επιδέξιους μουσικούς. Κάθε γιος κληρωνόταν να είναι επικεφαλής μιας υποδιαίρεσης μουσικών. Υπό την επιστασία του είχε 11 ακόμη “πεπειραμένους”, οι οποίοι είχαν επιλεχθεί ανάμεσα από τους γιους του καθώς και από άλλους Λευίτες. Με αυτόν τον τρόπο, οι 288 ([1+11] × 24 = 288) πεπειραμένοι Λευίτες μουσικοί ήταν χωρισμένοι, όπως και οι ιερείς, σε 24 εφημερίες. Αν όλοι οι υπόλοιποι 3.712 “μαθητευόμενοι” κατανέμονταν ανάλογα, τότε καθεμιά από τις 24 υποδιαιρέσεις περιλάμβανε κατά μέσο όρο γύρω στους 155 άντρες ακόμη, πράγμα που σήμαινε ότι σε κάθε πεπειραμένο μουσικό αντιστοιχούσαν περίπου 13 Λευίτες οι οποίοι βρίσκονταν σε διάφορα στάδια μουσικής παιδείας, θεωρητικής και πρακτικής. (1Χρ 25:1-31) Εφόσον οι σαλπιγκτές ήταν ιερείς, αποτελούσαν ξεχωριστή ομάδα από τους Λευίτες μουσικούς.—2Χρ 5:12· Αρ 10:8.

Ενόργανη Μουσική

Η Γραφή δίνει πολύ λίγες πληροφορίες για το σχήμα ή την κατασκευή των 12 και πλέον διαφορετικών μουσικών οργάνων που αναφέρει. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι μελετητές βασίζονται κυρίως στα ευρήματα των αρχαιολόγων όσον αφορά τα όργανα που χρησιμοποιούσαν τα γειτονικά έθνη την ίδια εποχή. Ωστόσο, αυτά μπορεί να μην αποτελούν πάντοτε αξιόπιστο οδηγό, επειδή, όπως φαίνεται, ο Ισραήλ υπερείχε των γειτόνων του στον τομέα της μουσικής. Επιπρόσθετα, μερικοί συνδέουν διάφορα μουσικά όργανα των Γραφών με όργανα που χρησιμοποιούνται σήμερα στη Μέση Ανατολή και τα οποία θεωρείται ότι έχουν αρχαία προέλευση. Και αυτά τα συμπεράσματα, όμως, είναι εικασίες.

Τα μουσικά όργανα της Αγίας Γραφής μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής:

▪Έγχορδα: άρπα, λαούτο, ψαλτήριο.

▪Πνευστά: γκάιντα, αυλός, κέρας, φλογέρα, σάλπιγγα, (πιθανώς) νεχιλώθ.

▪Κρουστά: κύμβαλα, σείστρο, ντέφι.

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τα μουσικά όργανα στον Ισραήλ ήταν άτεχνα από πλευράς σχεδιασμού, κατασκευής ή παραγόμενου ήχου. Η Γραφή επισημαίνει ότι οι άρπες και τα έγχορδα που χρησιμοποιούνταν στο ναό ήταν φτιαγμένα από το εκλεκτότερο εισαγόμενο ξύλο, από δέντρα αλγούμ, ενώ οι σάλπιγγες ήταν από ασήμι. (1Βα 10:11, 12· Αρ 10:2) Χωρίς αμφιβολία, για την κατασκευή των οργάνων του ναού επιστρατεύτηκαν οι πιο επιδέξιοι τεχνίτες.

Τόσο οι Γραφές όσο και μη Βιβλικά χειρόγραφα προ της Κοινής Χρονολογίας πιστοποιούν την ποιότητα των οργάνων καθώς και τη δεινότητα των Ισραηλιτών μουσικών. Οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης αναφέρουν ότι αρκετές σάλπιγγες έπρεπε να εκτελούν διάφορα περίπλοκα σαλπίσματα «σαν με ένα στόμα». Κάτι τέτοιο προϋπέθετε, όχι μόνο ικανούς μουσικούς, αλλά και όργανα κατασκευασμένα με τέτοιον τρόπο ώστε να ρυθμίζεται ο τόνος για να είναι όλα τα όργανα συντονισμένα μεταξύ τους. Η απουσία παραφωνίας υποδηλώνεται από τη θεόπνευστη αφήγηση για τη μουσική της εγκαινίασης του ναού του Σολομώντα: «Οι [εκατόν είκοσι] σαλπιγκτές και οι υμνωδοί έκαναν σαν ένας άνθρωπος να αντηχήσει ένας ήχος».—2Χρ 5:12, 13.

Στη Γραφή, τα όργανα που κατονομάζονται συγκεκριμένα ως μέρος της ορχήστρας του ναού είναι μόνο τέσσερα: η σάλπιγγα, η άρπα, το έγχορδο (εβρ., νέβελ) και τα κύμβαλα. Παρότι αυτού του είδους η ορχήστρα μπορεί να μη θεωρείται πλήρης με τα σημερινά δεδομένα, σκοπός δεν ήταν η συγκρότηση μιας συμφωνικής ορχήστρας, αλλά η πλαισίωση της υμνολογίας στο ναό με μουσική συνοδεία. Ο συγκεκριμένος δε συνδυασμός οργάνων εξυπηρετούσε αυτόν το σκοπό άριστα.—2Χρ 29:25, 26· Νε 12:27,41, 42.

Όσον αφορά το πότε έπαιζαν τα ιερά όργανα, οι Γραφές αναφέρουν τα ακόλουθα σε σχέση με τις σάλπιγγες: «Στην ημέρα της χαράς σας και στις γιορταστικές σας περιόδους και στην αρχή του κάθε μήνα σας πρέπει να σαλπίζετε με τις σάλπιγγες για τα ολοκαυτώματά σας και τις θυσίες σας συμμετοχής». (Αρ 10:10) Αφότου οργανώθηκε η μουσική στο ναό, πιθανόν να συμμετείχαν και τα υπόλοιπα όργανα μαζί με τις σάλπιγγες σε αυτές καθώς και σε άλλες ειδικές περιστάσεις. Αυτό το συμπέρασμα, όπως επίσης και η μουσική διαδικασία που τηρούνταν, φαίνεται να υποδηλώνεται από τη σειρά των γεγονότων που αναφέρεται ότι έλαβαν χώρα κατά την αναβίωση των ιερών υπηρεσιών στην οποία προέβη ο Βασιλιάς Εζεκίας, αφού καθάρισε το ναό: «Όταν άρχισε η προσφορά του ολοκαυτώματος, άρχισε ο ύμνος του Ιεχωβά, καθώς και οι σάλπιγγες, υπό τη διεύθυνση των μουσικών οργάνων του Δαβίδ, του βασιλιά του Ισραήλ. Και όλη η εκκλησία προσκυνούσε όση ώρα αντηχούσε ο ύμνος και ηχούσαν οι σάλπιγγες—όλα αυτά ώσπου τελείωσε η προσφορά του ολοκαυτώματος». (2Χρ 29:27, 28) Εφόσον οι σάλπιγγες ήταν «υπό τη διεύθυνση των μουσικών οργάνων του Δαβίδ», φαίνεται ότι οι σαλπιγκτές έπαιζαν με τέτοιον τρόπο ώστε να συμπληρώνουν τα άλλα όργανα και όχι να τα επισκιάζουν. Η θέση ολόκληρου του μουσικού σχήματος ήταν «ανατολικά από το θυσιαστήριο».—2Χρ 5:12.

Φωνητική Μουσική

Οι υμνωδοί στο ναό ήταν άρρενες Λευίτες. Οι Γραφές δεν κάνουν πουθενά λόγο για γυναίκες υμνωδούς στο ναό. Ένα από τα Ταργκούμ (σχολιάζοντας το εδ. Εκ 2:8) δείχνει καθαρά ότι δεν περιλαμβάνονταν γυναίκες στη χορωδία. Το γεγονός ότι στις γυναίκες απαγορευόταν ακόμη και η είσοδος σε ορισμένα τμήματα του ναού φαίνεται να τις αποκλείει από κάθε επίσημη θέση εκεί.—2Χρ 5:12· Νε 10:39· 12:27-29.

Η υμνολογίαστο ναό θεωρούνταν πολύ σημαντική. Αυτό καταδεικνύεται από τις πολλές Γραφικές αναφορές στους υμνωδούς, καθώς και από το γεγονός ότι αυτοί “απαλλάσσονταν από καθήκοντα” που έπρεπε να εκτελούν οι άλλοι Λευίτες, προκειμένου να είναι ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι στην υπηρεσία τους. (1Χρ 9:33) Το ότι εξακολουθούσαν να αποτελούν ιδιαίτερη Λευιτική ομάδα τονίζεται από το γεγονός ότι αναφέρονται ξεχωριστά από τους υπόλοιπους που επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα. (Εσδ 2:40, 41) Ακόμη και η εξουσία του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη (του Μακρόχειρα) χρησιμοποιήθηκε προς όφελός τους, εξαιρώντας τους, μαζί με άλλες ιδιαίτερες ομάδες, από “φόρο, τέλη και διόδια”. (Εσδ 7:24) Αργότερα, ο βασιλιάς διέταξε να υπάρχουν «καθορισμένες προμήθειες για τους υμνωδούς, σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθεημέρας». Αν και αυτή η διαταγή αποδίδεται στον Αρταξέρξη, το πιθανότερο είναι να την εξέδωσε ο Έσδρας με την εξουσία που του είχε παραχωρήσει ο Αρταξέρξης. (Νε 11:23· Εσδ 7:18-26) Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι, αν και οι υμνωδοί ήταν όλοι Λευίτες, η Γραφή τούς μνημονεύει ως ιδιαίτερο σώμα, δεδομένου ότι κάνει λόγο για “τους υμνωδούς και τους Λευίτες”.—Νε 7:1· 13:10.

Οι Γραφές αναφέρονται επίσης σε τραγουδιστές, άντρες και γυναίκες, που δεν είχαν σχέση με τη λατρεία στο ναό. Παράδειγμα αυτών αποτελούν οι τραγουδιστές και οι τραγουδίστριες που είχε ο Σολομών στην αυλή του, όπως επίσης οι περίπου 200 τραγουδιστές και από τα δύο φύλα οι οποίοι, μαζί με τους Λευίτες μουσικούς, επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα. (Εκ 2:8· Εσδ 2:65· Νε 7:67) Αυτοί οι τραγουδιστές, που δεν ήταν Λευίτες, ήταν κάτι το συνηθισμένο στον Ισραήλ και προσκαλούνταν είτε σε διάφορες εορταστικές περιστάσεις για να τις πλαισιώσουν ευχάριστα είτε σε καιρό θλίψης για να ψάλουν θρηνωδίες. (2Σα 19:35· 2Χρ 35:25· Ιερ 9:17, 20) Το έθιμο να προσλαμβάνονται επαγγελματίες μουσικοί σε καιρούς χαράς και λύπης φαίνεται πως εξακολουθούσε να υπάρχει όταν ο Ιησούς ήταν στη γη.—Ματ 11:16, 17.

Αν και η μουσική διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο στις Εβραϊκές Γραφές, εντούτοις δεν αγνοείται ούτε παραβλέπεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Η ενόργανη μουσική σε συνάρτηση με την αληθινή λατρεία αναφέρεται μόνο με μεταφορική έννοια στις Ελληνικές Γραφές. (Απ 14:2) Ωστόσο, η υμνολογίαφαίνεται ότι ήταν πολύ διαδεδομένη μεταξύ των υπηρετών του Θεού. Ο Ιησούς και οι απόστολοί του έψαλαν αίνους μετά το Δείπνο του Κυρίου. (Μαρ 14:26) Ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Παύλος και ο Σίλας υμνολογούσαν μέσα στη φυλακή, και ο Παύλος πρότρεψε τους ομοπίστους του να ψάλλουν ύμνους αίνου στον Ιεχωβά. (Πρ 16:25· Εφ 5:18, 19· Κολ 3:16) Η δήλωση του Παύλου στο εδάφιο 1 Κορινθίους 14:15 σχετικά με την υμνολογία αφήνει να εννοηθεί ότι αυτή αποτελούσε αναπόσπαστο στοιχείο της Χριστιανικής λατρείας. Στο καταγραμμένο θεόπνευστο όραμα του Ιωάννη γίνεται λόγος για διάφορα πνευματικά πλάσματα τα οποία ψάλλουν στον Θεό και στον Χριστό.—Απ 5:8-10· 14:3· 15:2-4.

Ο Χαρακτήρας της Βιβλικής Μουσικής

Το υψηλότερο επίπεδο ηθικής των Ισραηλιτών και η ανώτερη λογοτεχνία τους, της οποίας αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η ποίηση και ο πεζός λόγος των Εβραϊκών Γραφών, υποδηλώνουν ότι η μουσική του αρχαίου Ισραήλ πιθανότατα υπερείχε της μουσικής των συγχρόνων του. Η πηγή έμπνευσης για τη μουσική του Ισραήλ ήταν ασφαλώς πολύ ανώτερη από την πηγή έμπνευσης των γειτονικών εθνών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα ασσυριακό πρόστυπο ανάγλυφο στο οποίο ο Βασιλιάς Σενναχειρείμ απεικονίζεται να απαιτεί ως φόρο υποτελείας από τον Βασιλιά Εζεκία μουσικούς, άντρες και γυναίκες.—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή (Ancient Near Eastern Texts), επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 288.

Επί μακρόν προβάλλεται η άποψη ότι η εβραϊκή μουσική ήταν μόνο μελωδία, χωρίς αρμονία. Εντούτοις, και μόνο η δεσπόζουσα θέση της άρπας και άλλων έγχορδων οργάνων στον Ισραήλ αποτελεί ισχυρή ένδειξη περί του αντιθέτου. Είναι σχεδόν αδιανόητο ότι ένας μουσικός θα έπαιζε κάποιο πολύχορδο όργανο και δεν θα αντιλαμβανόταν ότι ο συνδυασμός ορισμένων τόνων ήταν πολύ ευχάριστος ή ότι μια συγκεκριμένη σειρά από νότες, όπως σε ένα άρπισμα, παρήγε ευχάριστο ήχο. Ο Κουρτ Ζαξ, ειδικός στην ιστορία της μουσικής, δηλώνει: «Η βαθιά ριζωμένη προκατάληψη ότι η αρμονία και η πολυφωνία [δύο ή περισσότερα μουσικά μέρη ή φωνές σε συνδυασμό] αποτελούν αποκλειστικότητα της μεσαιωνικής και της σύγχρονης Δύσης δεν ευσταθεί». Στη συνέχεια αναφέρει ότι ακόμη και πρωτόγονοι πολιτισμοί έχουν να επιδείξουν πολλά παραδείγματα μουσικής σε διαστήματα πέμπτης, τετάρτης, τρίτης, καθώς επίσης σε οκτάβες, και ότι μεταξύ αυτών των λαών, περιλαμβανομένων και κάποιων φυλών Πυγμαίων, η συμπίπτουσα αντιφωνία (κατά την οποία δύο ομάδες τραγουδούν εναλλάξ) εξελίχθηκε σε υμνωδία βάσει αντιστικτικών κανόνων.

Με έρεισμα μια παγκόσμια έρευνα, ο Ζαξ παρουσιάζει το συμπέρασμα ότι «οι χορωδίες και οι ορχήστρες που υπήρχαν σε σχέση με το Ναό στην Ιερουσαλήμ υποδηλώνουν υψηλό επίπεδο μουσικής παιδείας, ικανοτήτων και γνώσεων». Και συνεχίζει: «Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η μουσική της αρχαίας Εγγύς Ανατολής ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι δέχονταν οι ιστορικοί του δέκατου ένατου αιώνα. . . . Αν και δεν γνωρίζουμε πώς ηχούσε αυτή η αρχαία μουσική, έχουμε επαρκή στοιχεία για τη δύναμη, τη μεγαλοπρέπεια και τη δεξιοτεχνία με την οποία παιζόταν».—Η Εμφάνιση της Μουσικής στον Αρχαίο Κόσμο: Ανατολή και Δύση (The Rise of Music in the Ancient World: East and West), 1943, σ. 48, 101, 102.

Οι Γραφές υποδεικνύουν παρόμοιο συμπέρασμα. Για παράδειγμα, πάνω από 30 φορές εμφανίζεται η έκφραση «Προς τον διευθύνοντα» (ΜΝΚ· AT) στις επιγραφές των Ψαλμών. (Ψλ 11 και άλλοι) Άλλες μεταφράσεις έχουν τις αποδόσεις «τον διευθυντή της χορωδίας» (Kx· JB· Mo· RS), «τον Αρχιμουσικό» (AS· KJ· Ro· ΛΧ) και «τον Διευθυντή της Ορχήστρας» (Fn). Η εβραϊκή λέξη φαίνεται ότι αναφέρεται στο άτομο που με κάποιον τρόπο έδινε οδηγίες για τη μουσική εκτέλεση του ύμνου, όσον αφορά τη διασκευή του, τις πρόβες και την εκπαίδευση των Λευιτών υμνωδών ή όσον αφορά την επίσημη εκτέλεση του ύμνου. Ίσως έτσι να προσφωνείται ο επικεφαλής της καθεμιάς από τις 24 εφημερίες των μουσικών του αγιαστηρίου, ενδέχεται, όμως, η λέξη να αφορούσε κάποιον άλλον από τους ικανούς μουσικούς, εφόσον το υπόμνημα αναφέρει ότι έπρεπε να «είναι διευθύνοντες». (1Χρ 15:21· 25:1, 7-31) Σε 20 άλλους Ψαλμούς οι επιγραφές είναι ακόμη πιο συγκεκριμένες όταν αναφέρονται στους «διευθύνοντες»: «Προς τον διευθύνοντα τα έγχορδα», «Προς τον διευθύνοντα στη χαμηλότερη οκτάβα», και ούτω καθεξής. (Ψλ 4,12, και άλλοι) Επιπρόσθετα, στις Γραφές γίνεται λόγος για τους «επικεφαλής των υμνωδών», για τους “πεπειραμένους” και τους “μαθητευόμενους”. Όλα αυτά πιστοποιούν μουσική υψηλού επιπέδου.—Νε 12:46· 1Χρ 25:7, 8.

Μεγάλο μέρος της ομαδικής υμνολογίας στον Ισραήλ φαίνεται πως γινόταν σε αντιφωνία: τα δύο ημίσεα μιας χορωδίας έψαλλαν εναλλάξ παράλληλους στίχους ή εναλλάσσονταν ένας σολίστας και μια χορωδία που αποκρινόταν. Προφανώς αυτό εννοείται στις Γραφές με τη λέξη «αποκρίνονταν». (Εξ 15:21· 1Σα 18:6, 7) Το συγκεκριμένο είδος υμνολογίας διαφαίνεται και από αυτόν καθαυτόν τον τρόπο με τον οποίο είναι γραμμένοι μερικοί από τους ψαλμούς, όπως ο 136ος Ψαλμός. Η περιγραφή που έχουμε για τις δύο μεγάλες χορωδίες ευχαριστήριων ύμνων στην εποχή του Νεεμία, καθώς και για το ρόλο τους στην εγκαινίαση του τείχους της Ιερουσαλήμ, υποδηλώνει ότι έψαλαν με αυτόν τον τρόπο.—Νε 12:31, 38, 40-42.

Τι είναι το Τραγούδι ή ο Ύμνος

Είναι η σύνθεση που περιλαμβάνει μουσική και στίχους· ποιητική σύνθεση. Περίπου το ένα δέκατο ολόκληρης της Αγίας Γραφής αποτελείται από τραγούδια, ή αλλιώς ύμνους, με σημαντικότερα παραδείγματα τους Ψαλμούς, το Άσμα Ασμάτων και τους Θρήνους. Παρότι οι Γραφές αναφέρονται και σε μη θρησκευτικά τραγούδια, τραγούδια σκωπτικά ή αποπλανητικά, η πλειονότητα των περίπου 300 σχετικών αναφορών στην Αγία Γραφή συνδέεται με τη λατρεία του Ιεχωβά Θεού. Κατά κύριο λόγο, το τραγούδι είναι συνυφασμένο με τη χαρά, γι’ αυτό και ο μαθητής Ιάκωβος έγραψε: «Είναι κανείς που νιώθει ευθυμία; Ας ψάλλει [ύμνους αίνου στον Θεό]». (Ιακ 5:13) Τα τραγούδια που εξέφραζαν λύπη θα τα χαρακτηρίζαμε πιο σωστά θρηνωδίες.—Αμ 8:10.

Ο πρώτος ύμνος που έχει καταγραφεί στην Αγία Γραφή είναι αυτός που έψαλαν ο Μωυσής και οι άντρες του Ισραήλ, στον οποίο αποκρίνονταν η Μαριάμ και οι γυναίκες, όταν απελευθερώθηκαν στην Ερυθρά Θάλασσα. (Εξ 15:1-21) Άλλοι ύμνοι είναι ο αποχαιρετιστήριος ύμνος του Μωυσή, ο επινίκιος ύμνος της Δεββώρας και του Βαράκ και η θρηνωδία του Δαβίδ για το θάνατο του Σαούλ και του Ιωνάθαν, του αγαπημένου του φίλου. (Δευ 31:30· 32:1-43· Κρ 5:1-31· 2Σα 1:17-27) Οι Ψαλμοί περιλαμβάνουν τουλάχιστον 73 ακόμη συνθέσεις του Δαβίδ. Στην Αγία Γραφή γίνεται, επίσης, λόγος για τον “ύμνο του Ιεχωβά” στα πλαίσια της αποκατάστασης της αγνής λατρείας από τον Εζεκία, καθώς και για τον “ύμνο του Μωυσή και του Αρνιού”.—2Χρ 29:27· Απ 15:3, 4.

Αναφορές σε «έναν νέο ύμνο» υπάρχουν, όχι μόνο στους Ψαλμούς, αλλά και στα γραφόμενα του Ησαΐα και του αποστόλου Ιωάννη. (Ψλ 33:3· 40:3· 96:1· 98:1· 144:9·149:1· Ησ 42:10· Απ 5:9· 14:3) Μια εξέταση των συμφραζομένων στις περισσότερες περιπτώσεις όπου εμφανίζεται η φράση “νέος ύμνος” αποκαλύπτει ότι ένας τέτοιος ύμνος ψάλλεται επειδή λαβαίνει χώρα μια νέα εξέλιξη στην άσκηση της παγκόσμιας κυριαρχίας του Ιεχωβά. Όπως διακηρύττει χαρούμενα το εδάφιο Ψαλμός 96:10: «Ο Ιεχωβά έχει γίνει βασιλιάς». Θέμα αυτού του “νέου ύμνου” φαίνεται ότι είναι οι νέες εξελίξεις στη διεύρυνση της βασιλείας του Ιεχωβά, καθώς και η σημασία αυτών των εξελίξεων για τον ουρανό και τη γη.—Ψλ 96:11-13· 98:9· Ησ 42:10, 13.

Τι είναι η Θρηνωδία

Είναι η σύνθεση—λυρική ή μουσική—που εκφράζει βαθιά λύπη, όπως τη θλίψη την οποία προξενεί ο θάνατος ενός φίλου ή κάποιου αγαπημένου προσώπου· ελεγεία. Στη Μετάφραση Νέου Κόσμου η λέξη «θρηνωδία» αποδίδει συνήθως την εβραϊκή λέξη κινάχ,η οποία δηλώνει πένθιμη σύνθεση, ελεγεία ή θρήνο.

Η εβραϊκή λέξη σιγκαγιών στην επιγραφή του 7ου Ψαλμού μεταφράζεται επίσης «θρηνωδία» και ενδεχομένως δηλώνει ένα άκρως αισθαντικό τραγούδι με γρήγορες εναλλαγές ρυθμού. (ΜΝΚ, υποσ.) Ένας τύπος της εβραϊκής λέξης, στον πληθυντικό αριθμό, εμφανίζεται στο εδάφιο Αββακούμ 3:1, όπου και αποδίδεται «θρηνωδίες». Λόγω της φύσης τους, οι θρηνωδίες συσχετίζονται με βογκητά και οδυρμούς. (Ιεζ 2:10) Τουλάχιστον μερικές από αυτές είχαν καταγραφεί και φυλάσσονταν. Το εδάφιο 2 Χρονικών 35:25 αναφέρει ότι ο Ιερεμίας θρηνωδούσε για τον εκλιπόντα Βασιλιά Ιωσία και αφήνει να εννοηθεί ότι κάποτε υπήρχε μια συλλογή από θρηνωδίες (εβρ., κινώθ), διότι λέει: «Όλοι οι τραγουδιστές και οι τραγουδίστριες μιλούν για τον Ιωσία στις θρηνωδίες τους μέχρι και σήμερα· και τις έχουν θέσει ως διάταξη στον Ισραήλ και αυτές είναι γραμμένες στις θρηνωδίες».

Οι θρηνωδίες συνδέονται με το πένθος, και έτσι ο Ιεχωβά είπε στον άπιστο Ισραήλ: «Θα μετατρέψω τις γιορτές σας σε πένθος και όλους τους ύμνους σας σε θρηνωδία». (Αμ 8:10) Άρα λοιπόν, το να υψώσει κανείς θρηνωδία σήμαινε ότι έψαλλε μια ελεγεία, δηλαδή πένθιμη σύνθεση, η οποία ίσως υποδήλωνε απόρριψη από τον Ιεχωβά ή αντιπαρέβαλλε προηγούμενες ευνοϊκές συνθήκες με κάποια μεταγενέστερη δυστυχία. (Ιερ 7:29· Ιεζ 19:1-14) Οι θρηνωδίες ήταν άσματα, τα οποία συνήθως έψαλλαν οι γυναίκες.—Ιεζ 27:32· Ιερ 9:20.

Μερικές θρηνωδίες είχαν ιστορικό χαρακτήρα—τις συνέθεταν έπειτα από κάποιο γεγονός, όπως ήταν ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η θρηνωδία που έψαλε ο Δαβίδ εκφράζοντας τη λύπη του για τον Σαούλ και τον Ιωνάθαν, οι οποίοι είχαν πέσει νεκροί στο Όρος Γελβουέ πολεμώντας τους Φιλισταίους. (2Σα 1:17-27· 1Σα 31:8) Ο Βασιλιάς Δαβίδ έψαλε επίσης θρηνωδία για τον Αβενήρ μετά την ταφή του. (2Σα 3:31-34) Ενώ οι νεκρώσιμες θρηνωδίες ίσως αποσκοπούσαν εν μέρει στο να παρηγορήσουν τους ζώντες, μεταξύ των πιστών υπηρετών του Θεού δεν αποσκοπούσαν στο να δοξάσουν τον εκλιπόντα.—Εκ 9:5, 10.

Το βιβλίο των Θρήνων είναι μια θρηνωδία την οποία έγραψε ο Ιερεμίας μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλωνίους το 607 Π.Κ.Χ. Αν και εκφράζει λύπη για αυτή την ερήμωση, παράλληλα αντανακλά πίστη και ελπίδα στον Ιεχωβά, και μάλιστα το πέμπτο κεφάλαιο αρχίζει με μια έκκληση στον Θεό να θυμηθεί το λαό του που είχαν γίνει «ορφανοί χωρίς πατέρα».—Θρ 3:22-27· 5:1-3.

Μερικές θρηνωδίες που έχουν καταγραφεί στην Αγία Γραφή είναι προφητικές και παρουσιάζουν παραστατικά κάποια επερχόμενη συμφορά, ενίοτε μάλιστα σαν να έχει ήδη συμβεί. Προφητικές θρηνωδίες υψώθηκαν εναντίον της Τύρου και του βασιλιά της (Ιεζ 26:17· 27:1, 2· 28:11-19), καθώς και εναντίον του Φαραώ και της Αιγύπτου. (Ιεζ 32:2-16) Σε σχέση με την ερήμωση του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ αναφέρεται ότι θα υψωνόταν θρηνωδία.—Ιερ 9:9-11.

Βιβλική Μουσική Ορολογία

Αν και ο μουσικός όρος «Σεμινίθ», σημαίνει κατά κυριολεξία «το όγδοο», η ακριβής σημασία του είναι αβέβαιη. Μπορεί να αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη χαμηλότερη έκταση μουσικών φθόγγων, ή τρόπο, και, αν με αυτόν τον όρο συνδέονταν τυχόν μουσικά όργανα, πιθανότατα θα επρόκειτο για όργανα με τα οποία έπαιζαν τους χαμηλούς τόνους της μουσικής κλίμακας.

Στο εδάφιο 1 Χρονικών 15:21 γίνεται λόγος για άρπες «κουρδισμένες σε Σεμινίθ [«ενδεχόμενη αναφορά στο όγδοο κλειδί ή σε μια χαμηλότερη οκτάβα», ΜΝΚ υποσ.· «πιθανότατα η πιο χαμηλή οκτάβα», Da υποσ. z]». Σε αρμονία με αυτό, οι επιγραφές των Ψαλμών 6 και 12 (οι οποίοι έχουν μελαγχολικό περιεχόμενο) λένε: «Προς τον διευθύνοντα (τα έγχορδα) στη χαμηλότερη οκτάβα [σεμινίθ]», πράγμα που μπορεί να υποδηλώνει ότι αυτοί οι ύμνοι θα συνοδεύονταν από μουσική σε χαμηλότερη έκταση φθόγγων και θα ψάλλονταν ανάλογα.

Το «Αλαμώθ» είναι προφανώς όρος μουσικών εκτελέσεων. Πιθανότατα αναφέρεται στις σοπράνο φωνές νεαρών γυναικών ή στη φαλσέτο φωνή των αγοριών. Στο εδάφιο 1 Χρονικών 15:20 γίνεται λόγος για έγχορδα «κουρδισμένα σε Αλαμώθ»—σε αυτή την περίπτωση έχει γίνει μεταγραφή του όρου. Ωστόσο, στην επιγραφή του 46ου Ψαλμού ο όρος ‛αλαμώθ μεταφράζεται «Κοπέλες».

Στο εδάφιο 1 Χρονικών 15:21, το επόμενο εδάφιο της παραπάνω περικοπής, χρησιμοποιείται η μεταγραφή ενός άλλου μουσικού όρου, συγκεκριμένα του όρου σεμινίθ,ο οποίος αναφέρεται σε «άρπες κουρδισμένες σε Σεμινίθ». Στις επιγραφές των Ψαλμών 6 και 12 αυτή η λέξη αποδίδεται «χαμηλότερη οκτάβα». Ενώ οι δύο όροι Αλαμώθ και Σεμινίθ δεν είναι κατ’ ανάγκην αντίθετοι εννοιολογικά, μερικοί λόγιοι πιστεύουν πως όντως αντιδιαστέλλονται μεταξύ τους. Τα περιεχόμενα των αντίστοιχων ψαλμών επίσης φαίνεται να υποδηλώνουν κάτι τέτοιο: Και οι δύο ψαλμοί (6 και 12) οι οποίοι περιέχουν τον όροσεμινίθ στις επιγραφές τους είναι κάπως λυπητεροί, και λογικά θα παίζονταν σε πιο μελαγχολική, πιο χαμηλή έκταση φθόγγων, ενώ ο 46ος Ψαλμός που περιέχει τον όρο‛αλαμώθ στην επιγραφή του είναι χαρούμενος και λογικά θα παιζόταν ή θα ψαλλόταν σε υψηλότερη έκταση φθόγγων.

Το πρώτο μουσικό όργανο της Αγίας Γραφής

Υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το όργανο ή τα όργανα που προσδιορίζουν διάφορες λέξεις της πρωτότυπης γλώσσας, οι οποίες αποδίδονται «έγχορδο». Το νέβελμνημονεύεται συνήθως μαζί με το κιννώρ (άρπα), πράγμα που υποδηλώνει ότι αυτά τα όργανα είναι σαφώς διαφορετικά. Το νέβελ, ένα φορητό ξύλινο όργανο (1Βα 10:12), χρησιμοποιούνταν για να παίζει τόσο ιερή όσο και κοσμική μουσική. (2Σα 6:5· 2Χρ 5:12· Νε 12:27· Ησ 5:12· 14:4, 11) Προφανώς χρησιμοποιούνταν διάφορα έγχορδα, διότι η Αγία Γραφή αναφέρει τα μιννίμ («χορδές»· Ψλ 150:4), το κελί νέβελ («έγχορδο όργανο»· 1Χρ 16:5· Ψλ 71:22), το νέβελ ‛ασώρ («δεκάχορδο όργανο»· η λέξη ‛ασώρ συνδέεται με μια λέξη που σημαίνει «δέκα»· Ψλ 33:2· 144:9), τα νεγινώθ (η λέξη συγγενεύει με ένα ρήμα που σημαίνει «παίζω έγχορδο»· επιγραφές Ψλ 4, 6, 54, 55, 61, 67, 76) και τοπεσαντερίν (θεωρείται ότι σημαίνει τριγωνικό «έγχορδο»· Δα 3:5, 7, 10, 15).

«Άρπα» είναι το όνομα του πρώτου μουσικού οργάνου που μνημονεύεται στη Γραφή. (Γε 4:21, AS, Fn, Kx, Yg, Da, ΜΝΚ) Η εβραϊκή λέξη κιννώρ (άρπα) αποδίδεται επίσης «λύρα» σε αρκετές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής. (JB, Mo, Ro, RS, ΛΧ) Στις μισές περίπου από τις 42 φορές που εμφανίζεται η λέξη κιννώρ στη Γραφή, οι μεταφραστές της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα την απέδωσαν με την ελληνική λέξη κιθάρα. Το όργανο που προσδιορίζεται από τη λέξη κιθάρα ήταν παρόμοιο με τη λύρα, αλλά είχε πιο ρηχό ηχείο. Διάφορες σύγχρονες μεταφράσεις αποδίδουν γενικά τη λέξη κιθάρα των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών ως «άρπα». (1Κο 14:7· Απ 5:8) Απεικονίσεις σε αιγυπτιακά μνημεία δείχνουν ότι οι αρχαίες άρπες ήταν διαφόρων ειδών και σχημάτων και διέθεταν ποικίλο αριθμό χορδών. Με βάση τα παραπάνω, μερικοί έχουν υποθέσει ότι η λέξη κιννώρ αποτελούσε κάπως γενικό χαρακτηρισμό για κάθε όργανο που διέθετε τα κύρια γνωρίσματα της αρχαίας άρπας.

Το μόνο που υποδηλώνουν με βεβαιότητα οι Εβραϊκές Γραφές σχετικά με το κιννώρ είναι ότι ήταν φορητό και σχετικά ελαφρύ, εφόσον μπορούσε να παιχτεί σε μια πομπή ή ακόμη και από μια πόρνη καθώς αυτή τραγουδούσε, τριγυρίζοντας στην πόλη. (1Σα 10:5· 2Σα 6:5· Ησ 23:15, 16) Μερικά τέτοια όργανα ήταν φτιαγμένα από ξύλο «αλγούμ». (1Βα 10:12) Οι χορδές μπορεί να ήταν από μικρά έντερα προβάτων, μολονότι ίσως χρησιμοποιούνταν και κλωσμένες φυτικές ίνες.

Ο Δαβίδ, ο οποίος ήταν δεξιοτέχνης στο παίξιμο του κιννώρ «με το χέρι του» (1Σα 16:16, 23), προσέδωσε σε αυτό το όργανο εξέχουσα θέση μαζί με το “έγχορδο” (νέβελ) στην ορχήστρα η οποία έπαιζε μεταγενέστερα στο ναό του Σολομώντα. (1Χρ 25:1· 2Χρ 29:25) Όταν ο Νεεμίας εγκαινίασε το τείχος της Ιερουσαλήμ, το κιννώρ συνέβαλε στη χαρά της περίστασης. (Νε 12:27) Εφόσον το κιννώρ ήταν ουσιαστικά ένα “ευχάριστο” όργανο “αγαλλίασης”, ο ήχος του έπαυε σε περιόδους κρίσης ή τιμωρίας. (Ψλ 81:2· Ιεζ 26:13· Ησ 24:8, 9) Περίλυποι λόγω της εξορίας τους στη Βαβυλώνα, οι Ισραηλίτες δεν είχαν διάθεση να παίξουν τις άρπες τους και τις κρέμασαν στις λεύκες.—Ψλ 137:1, 2.

Επειδή υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από την ακριβή μορφή του κιννώρ, και ιδιαίτερα τουνέβελ (έγχορδο), οποιαδήποτε απόπειρα σύγκρισης των δύο οργάνων βασίζεται σε εικασίες. Τα εδάφια 1 Χρονικών 15:20, 21 κάνουν λόγο για «έγχορδα [νεβαλίμ(πληθυντικός)] κουρδισμένα σε Αλαμώθ, . . . άρπες [κιννορώθ (πληθυντικός)] κουρδισμένες σε Σεμινίθ». Αν με τη λέξη «Αλαμώθ» εννοείται μια υψηλότερη έκταση μουσικών φθόγγων και με τη λέξη «Σεμινίθ» μια χαμηλότερη, αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι το κιννώρ ήταν το πιο μεγάλο και το πιο βαθύτονο από τα δύο. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να ισχύει και το αντίστροφο (σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη), αν όντως οι λέξεις Αλαμώθ και Σεμινίθ αναφέρονται εδώ επί τούτου επειδή αποτελούσαν ασυνήθιστους τρόπους κουρδίσματος αυτών των οργάνων. Ούτως ή άλλως, και τα δύο όργανα ήταν φορητά.

Στα εδάφια Δανιήλ 3:5, 7, 10, 15, η αραμαϊκή λέξη σαμπεχά’ φαίνεται να αναφέρεται σε μια “τριγωνική άρπα” (ΜΝΚ), και αποδίδεται επίσης «τρίγωνο» (AT, JB, RS, ΛΧ) και «σαμβύκη» (Da, ΒΑΜ). Το όργανο που προσδιορίζεται από τη λέξη σαμπεχά’περιγράφεται από μερικούς ως μικρή, οξύηχη, τριγωνική, τετράχορδη άρπα, περιγραφή η οποία εναρμονίζεται με τις παραπάνω αποδόσεις.

• Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Ενόραση στις Γραφές
• Επιμέλεια: Χαριτάκης Κώστας, Εκκλησία Πολίχνη Νέα Θεσσαλονίκη, 21/10/2016.