Οι φωτογραφίες που κοσμούν το κομμάτι δεν έχουν άμεση σχέση με το κείμενο, αλλά είναι χθεσινές, τραβηγμένες από φίλο που βρίσκεται αυτές τις μέρες στο Ηράκλειο της Κρήτης.


Είναι η περιοχή Καρτερού όπου, όπως μας είπαν, φύσαγε πολύ και έκανε κρύο (σαν την Αθήνα, δηλαδή…) Έχει όμως μια ξεχωριστή ομορφιά κι έτσι αποφασίσαμε να τις δημοσιεύουμε.


Το έχουμε πει κι άλλοτε. Αξιοποιούμε κάθε φωτογραφία που θα φτάσει σε μας, είτε μέσω viber, είτε μέσω e-mail, είτε μέσω messeger. Δοκιμάστε το και θα δείτε….

«Λέγεται ότι έχουν γραφτεί περισσότερα βιβλία για τον [Μαρτίνο Λούθηρο] παρά για οποιονδήποτε άλλον στην ιστορία, με εξαίρεση τον κύριό του, τον Ιησού Χριστό». Αυτό δήλωσε το περιοδικό ΤΑΪΜ (Time). Τα όσα είπε και έκανε ο Λούθηρος συνέβαλαν στη γέννηση της Μεταρρύθμισης —ενός θρησκευτικού κινήματος το οποίο περιγράφεται ως «η σημαντικότερη επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας». Με αυτόν τον τρόπο ο Λούθηρος βοήθησε να αλλάξει το θρησκευτικό τοπίο της Ευρώπης και να πέσει η αυλαία του Μεσαίωνα σε αυτή την ήπειρο. Έθεσε επίσης τη βάση για μια συστηματοποιημένη γραπτή γερμανική γλώσσα. Η Βιβλική μετάφρασή του παραμένει με διαφορά η δημοφιλέστερη στη γερμανική.

Τι άνθρωπος ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος; Πώς έφτασε στο σημείο να ασκήσει τέτοια επιρροή στις υποθέσεις της Ευρώπης;

Ο Λούθηρος Γίνεται Λόγιος

Ο Μαρτίνος Λούθηρος γεννήθηκε στο Άισλεμπεν της Γερμανίας το Νοέμβριο του 1483. Αν και ο πατέρας του ήταν χαλκωρύχος, κατάφερε να κερδίζει αρκετά ώστε να εξασφαλίσει καλή εκπαίδευση για τον Μαρτίνο. Το 1501, ο Μαρτίνος εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης. Στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου, διάβασε για πρώτη φορά την Αγία Γραφή. «Το βιβλίο μού έδωσε μεγάλη ευχαρίστηση», είπε, «και ήθελα κάποια μέρα να έχω την τύχη να αποκτήσω ένα τέτοιο βιβλίο».

Σε ηλικία 22 ετών, ο Λούθηρος μπήκε στο μοναστήρι των Αυγουστινιανών στην Ερφούρτη. Κατόπιν φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης, όπου και ανακηρύχτηκε διδάκτορας θεολογίας. Ο Λούθηρος θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο της εύνοιας του Θεού και ορισμένες φορές οδηγούνταν σε απόγνωση λόγω ένοχης συνείδησης. Ωστόσο, η μελέτη της Γραφής, η προσευχή και ο στοχασμός τον βοήθησαν να αποκτήσει καλύτερη κατανόηση για το πώς βλέπει ο Θεός τους αμαρτωλούς. Ο Λούθηρος αναγνώρισε ότι η εύνοια του Θεού δεν είναι κάτι που κερδίζεται. Απεναντίας, είναι κάτι που χορηγείται μέσω παρ’ αξία καλοσύνης σε όσους ασκούν πίστη. —Ρωμαίους 1:16· 3:23, 24, 28.

Πώς έφτασε ο Λούθηρος στο συμπέρασμα ότι η νέα του κατανόηση ήταν ορθή; Ο Κουρτ Άλαντ, καθηγητής πρώιμης εκκλησιαστικής ιστορίας και έρευνας των κειμένων της Καινής Διαθήκης, έγραψε: «Ανέτρεξε νοερά σε ολόκληρη την Αγία Γραφή προκειμένου να καθορίσει κατά πόσο αυτή η νεοαποκτημένη γνώση ευσταθούσε αντιπαραβαλλόμενη με άλλες Γραφικές δηλώσεις και διαπίστωσε ότι οι πεποιθήσεις του ήταν τεκμηριωμένες από κάθε άποψη». Η δοξασία της δικαίωσης, ή σωτηρίας, μέσω πίστης και όχι μέσω έργων, ή επιτιμίων, παρέμεινε κεντρικό σημείο των διδασκαλιών του Λούθηρου.

Αγανακτισμένος με τα Συγχωροχάρτια

Η κατανόηση του Λούθηρου για το πώς βλέπει ο Θεός τους αμαρτωλούς τον έφερε σε σύγκρουση με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Εκείνη την εποχή ήταν κοινή πεποίθηση ότι, μετά θάνατον, οι αμαρτωλοί έπρεπε να τιμωρούνται για κάποιο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, λεγόταν ότι αυτό το διάστημα μπορούσε να μικρύνει με συγχωροχάρτια που χορηγούνταν με την εξουσία του πάπα έναντι χρημάτων. Έμποροι όπως ο Γιόχαν Τέτσελ, ο οποίος ήταν εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αλβέρτου του Μάιντς, ανέπτυξαν μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση πώλησης συγχωροχαρτιών στον κοινό λαό. Πολλοί θεωρούσαν τα συγχωροχάρτια ένα είδος εξασφάλισης για μελλοντικά αμαρτήματα.

Ο Λούθηρος αγανάκτησε με την πώληση συγχωροχαρτιών. Γνώριζε ότι οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να κάνουν «παζάρια» με τον Θεό. Το φθινόπωρο του 1517, έγραψε τις περίφημες 95 θέσεις του, κατηγορώντας την εκκλησία για οικονομικές, δογματικές και θρησκευτικές ατασθαλίες. Επιθυμώντας να υποκινήσει μια μεταρρύθμιση, και όχι εξέγερση, ο Λούθηρος έστειλε αντίγραφα των θέσεών του στον Αρχιεπίσκοπο Αλβέρτο του Μάιντς και σε αρκετούς λόγιους. Πολλοί ιστορικοί τοποθετούν τη γέννηση της Μεταρρύθμισης στο 1517, ή κοντά σε αυτή τη χρονολογία.

Ο Λούθηρος δεν ήταν ο μόνος που θρηνούσε για τα παραπτώματα της εκκλησίας. Εκατό χρόνια νωρίτερα, ο Τσέχος θρησκευτικός μεταρρυθμιστής Γιαν Χους είχε καταδικάσει την πώληση συγχωροχαρτιών. Ακόμη και πριν από τον Χους, ο Άγγλος Τζον Ουίκλιφ είχε επισημάνει ότι μερικές παραδόσεις της εκκλησίας δεν ήταν Γραφικές. Ο Έρασμος από το Ρότερνταμ και ο Τίντεϊλ από την Αγγλία, σύγχρονοι του Λούθηρου, υποστήριζαν ότι έπρεπε να γίνει μεταρρύθμιση. Αλλά χάρη στην εφεύρεση του πιεστηρίου με κινητά τυπογραφικά στοιχεία από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο στη Γερμανία, η φωνή του Λούθηρου ακούστηκε δυνατότερα και μακρύτερα από ό,τι οι φωνές άλλων μεταρρυθμιστών.

Το πιεστήριο του Γουτεμβέργιου στο Μάιντς λειτουργούσε ήδη από το 1455. Στις αρχές του επόμενου αιώνα, υπήρχαν πιεστήρια σε 60 γερμανικές πόλεις και σε 12 άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Για πρώτη φορά στην ιστορία, το κοινό μπορούσε να ενημερώνεται γρήγορα για θέματα που το ενδιέφεραν. Πιθανώς χωρίς τη συγκατάθεση του Λούθηρου, τυπώθηκαν και διαδόθηκαν οι 95 θέσεις του. Το ζήτημα της εκκλησιαστικής μεταρρύθμισης δεν αποτελούσε πλέον τοπικό θέμα. Έγινε αντικείμενο ευρείας διένεξης και ο Μαρτίνος Λούθηρος έγινε ξαφνικά ο πιο γνωστός άνθρωπος στη Γερμανία.

«Ο Ήλιος και το Φεγγάρι» Αντιδρούν

Επί αιώνες, η Ευρώπη βρισκόταν υπό τον έλεγχο δύο πανίσχυρων θεσμών: της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. «Ο αυτοκράτορας και ο πάπας πήγαιναν μαζί όπως ο ήλιος και το φεγγάρι», εξήγησε ο Χανς Λίλιε, πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Λουθηρανικής Ομοσπονδίας. Ωστόσο, επικρατούσε μεγάλη αβεβαιότητα ως προς το ποιος ήταν ο ήλιος και ποιος το φεγγάρι. Στις αρχές του 16ου αιώνα, και οι δύο θεσμοί είχαν περάσει το απόγειο της δύναμής τους. Άρχισαν τότε να πνέουν άνεμοι αλλαγής.

Ο Πάπας Λέων Ι΄ αντέδρασε στις 95 θέσεις απειλώντας τον Λούθηρο με αφορισμό αν δεν ανακαλούσε. Περιφρονώντας τον, ο Λούθηρος έκαψε δημόσια την παπική βούλα που περιείχε την απειλή και δημοσίευσε και άλλα συγγράμματα τα οποία παρότρυναν τα πριγκιπάτα να μεταρρυθμίσουν την εκκλησία ακόμη και χωρίς τη συγκατάθεση του πάπα. Το 1521, ο Πάπας Λέων Ι΄ αφόρισε τον Λούθηρο. Όταν ο Λούθηρος αντέτεινε ότι είχε καταδικαστεί χωρίς δίκαιη ακρόαση, ο Αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄ κάλεσε το μεταρρυθμιστή να παρουσιαστεί ενώπιον της αυτοκρατορικής δίαιτας, δηλαδή συνέλευσης, στη Βορμς. Το δεκαπενθήμερο ταξίδι του Λούθηρου από τη Βιτεμβέργη στη Βορμς τον Απρίλιο του 1521 έμοιαζε με θριαμβευτική πομπή. Είχε με το μέρος του την κοινή γνώμη και οι άνθρωποι παντού ήθελαν να τον δουν.

Στη Βορμς, ο Λούθηρος στάθηκε ενώπιον του αυτοκράτορα, των πριγκίπων και του παπικού νούντσιου. Ο Γιαν Χους είχε βρεθεί σε μια παρόμοια ακρόαση στην Κωνσταντία το 1415 και είχε καεί στην πυρά. Έχοντας τώρα στραμμένα πάνω του τα βλέμματα της εκκλησίας και της αυτοκρατορίας, ο Λούθηρος αρνήθηκε να ανακαλέσει, εκτός αν οι ενάντιοί του τού αποδείκνυαν από τη Γραφή ότι έκανε λάθος. Ήταν άφταστος, όμως, στην απομνημόνευση των Γραφών. Το έγγραφο που αποκαλείται Έδικτο της Βορμς κατέγραψε το αποτέλεσμα της ακρόασης. Ο Λούθηρος κηρύχτηκε παράνομος και τα συγγράμματά του απαγορεύτηκαν. Καθώς ο πάπας τον είχε αφορίσει και ο αυτοκράτορας τον είχε κηρύξει παράνομο, διέτρεχε τώρα θανάσιμο κίνδυνο.

Κατόπιν τα γεγονότα πήραν μια εντυπωσιακή και απρόσμενη τροπή. Ενώ επέστρεφε στη Βιτεμβέργη, ο Λούθηρος έπεσε θύμα εικονικής απαγωγής την οποία οργάνωσε ο καλοπροαίρετος Φρειδερίκος της Σαξονίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεφύγει ο Λούθηρος από τους εχθρούς του. Φυγαδεύτηκε στον απομονωμένο πύργο του Βάρτμπουργκ, όπου άφησε γενειάδα και απέκτησε καινούρια ταυτότητα —έγινε ο ιππότης Γεώργιος.

Μεγάλη Ζήτηση για τη Γραφή του Σεπτεμβρίου

Τους επόμενους δέκα μήνες, ο Λούθηρος έζησε στον πύργο του Βάρτμπουργκ ως φυγάς τόσο από τον αυτοκράτορα όσο και από τον πάπα. Το βιβλίο Βέλτερμπε Βάρτμπουργκ (Welterbe Wartburg) εξηγεί ότι «η περίοδος στο Βάρτμπουργκ ήταν από τις πιο παραγωγικές και δημιουργικές της ζωής του». Εκεί ολοκληρώθηκε ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του, η μετάφραση του κειμένου των Ελληνικών Γραφών του Έρασμου στη γερμανική. Αυτό το έργο, το οποίο κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο του 1522 χωρίς να προσδιορίζει ως μεταφραστή του τον Λούθηρο, έγινε γνωστό ως η Γραφή του Σεπτεμβρίου. Στοίχιζε 1 1/2 φιορίνι —όσο ο ετήσιος μισθός μιας υπηρέτριας. Εντούτοις, η ζήτηση για τη Γραφή του Σεπτεμβρίου ήταν εκπληκτική. Μέσα σε 12 μήνες, τυπώθηκαν 6.000 αντίτυπα σε δύο εκδόσεις, και ακολούθησαν τουλάχιστον άλλες 69 εκδόσεις τα επόμενα 12 χρόνια.

Το 1525, ο Μαρτίνος Λούθηρος παντρεύτηκε την Κατερίνα φον Μπόρα, πρώην μοναχή. Η Κατερίνα ήταν καλή στη διαχείριση των υποθέσεων του σπιτιού και έφερνε επάξια σε πέρας οτιδήποτε συνεπαγόταν η γενναιοδωρία του συζύγου της. Το σπιτικό του Λούθηρου δεν περιλάμβανε μόνο τη σύζυγό του και τα έξι παιδιά του, αλλά επίσης φίλους, λόγιους και πρόσφυγες. Στα μετέπειτα χρόνια ο Λούθηρος απολάμβανε τέτοιο γόητρο ως σύμβουλος ώστε οι λόγιοι που φιλοξενούνταν στο σπίτι του εφοδιάζονταν με πένα και χαρτί για να καταγράφουν τις παρατηρήσεις του. Αυτές οι παρατηρήσεις συγκεντρώθηκαν σε μια συλλογή με τίτλο «Λόγοι Επιτραπέζιοι του Λούθηρου» (Luthers Tischreden). Για κάποιο διάστημα, μόνο η Αγία Γραφή την ξεπερνούσε σε κυκλοφορία στη γερμανική γλώσσα.

Ταλαντούχος Μεταφραστής και Πολυγραφότατος Συγγραφέας

Μέχρι το 1534, ο Λούθηρος είχε ήδη ολοκληρώσει τη μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών. Είχε την ικανότητα να εξισορροπεί το ύφος με το ρυθμό και το λεξιλόγιο. Το αποτέλεσμα ήταν μια Αγία Γραφή κατανοητή από τους συνηθισμένους ανθρώπους. Σχολιάζοντας τη μέθοδο που ακολούθησε στη μετάφραση, ο Λούθηρος έγραψε: «Πρέπει να ρωτάμε τη μητέρα στο σπίτι της, τα παιδιά στο δρόμο και τους κοινούς ανθρώπους στην αγορά, στη συνέχεια να παρατηρούμε πώς μιλούν και κατόπιν να μεταφράζουμε ανάλογα». Η Γραφή του Λούθηρου συνέβαλε στο να τεθεί η βάση για μια συστηματοποιημένη γραπτή γλώσσα η οποία έγινε αποδεκτή σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Το μεταφραστικό ταλέντο του Λούθηρου συνδυαζόταν με τη συγγραφική του ικανότητα. Λέγεται ότι έγραφε μία διατριβή κάθε δύο εβδομάδες καθ’ όλη την παραγωγική περίοδο της ζωής του. Μερικές από αυτές ήταν τόσο μαχητικές όσο και ο συγγραφέας τους. Αν ειπωθεί ότι τα πρώτα συγγράμματά του είχαν καυστικό ύφος, τότε ο χρόνος δεν άμβλυνε καθόλου την πένα του Λούθηρου. Οι μετέπειτα πραγματείες του έγιναν ιδιαίτερα δηκτικές. Σύμφωνα με το Λεξικό για τη Θεολογία και την Εκκλησία (Lexikon für Theologie und Kirche), τα έργα του Λούθηρου αποκαλύπτουν «υπέρμετρο θυμό» και «έλλειψη ταπεινοφροσύνης και αγάπης», καθώς και μια «εξαιρετικά αναπτυγμένη αίσθηση αποστολής».

Όταν ξέσπασε ο Πόλεμος των Χωρικών και τα πριγκιπάτα πνίγηκαν στο αίμα, ζητήθηκε η άποψη του Λούθηρου για την εξέγερση. Ήταν δικαιολογημένα τα παράπονα των χωρικών κατά των φεουδαρχών; Ο Λούθηρος δεν προσπάθησε να εξασφαλίσει τη λαϊκή υποστήριξη δίνοντας μια απάντηση που θα ευαρεστούσε την πλειονότητα. Πίστευε ότι οι υπηρέτες του Θεού πρέπει να υπακούν σε εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία. (Ρωμαίους 13:1) Εκφέροντας την άποψή του ευθέως, ο Λούθηρος είπε ότι έπρεπε να κατασταλεί η επανάσταση με χρήση βίας. «Όποιος μπορεί, ας μαχαιρώσει, ας χτυπήσει, ας σκοτώσει», είπε. Ο Χανς Λίλιε σχολίασε ότι αυτή η απάντηση κόστισε στον Λούθηρο «την έως τότε μοναδική δημοτικότητά του ανάμεσα στο λαό». Επιπλέον, οι μετέπειτα πραγματείες του Λούθηρου αναφορικά με τους Εβραίους που αρνήθηκαν να μεταστραφούν στη Χριστιανοσύνη, κυρίως η Περί των Εβραίων και των Ψεμάτων Τους (Von den Juden und ihren Lügen), υποκίνησαν πολλούς να χαρακτηρίσουν το συγγραφέα αντισημίτη.

Η Κληρονομιά του Λούθηρου

Η Μεταρρύθμιση, την οποία υποκίνησαν άνθρωποι όπως ο Λούθηρος, ο Καλβίνος και ο Ζβίγγλιος, οδήγησε στη δημιουργία μιας νέας προσέγγισης στη θρησκεία η οποία ονομάστηκε Προτεσταντισμός. Η κύρια κληρονομιά του Λούθηρου στον Προτεσταντισμό ήταν η κεντρική διδασκαλία του περί δικαίωσης μέσω πίστης. Το καθένα από τα γερμανικά πριγκιπάτα συμπαρατάχθηκε είτε με την Προτεσταντική είτε με την Καθολική πίστη. Ο Προτεσταντισμός εξαπλώθηκε και κέρδισε τη λαϊκή υποστήριξη στη Σκανδιναβία, στην Ελβετία, στην Αγγλία και στην Ολλανδία. Σήμερα έχει εκατοντάδες εκατομμύρια οπαδούς.

Πολλοί που δεν συμμερίζονται όλες τις πεποιθήσεις του Λούθηρου εξακολουθούν να τρέφουν μεγάλη εκτίμηση για αυτόν. Η πρώην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, η οποία περιλάμβανε εντός των συνόρων το Άισλεμπεν, την Ερφούρτη, τη Βιτεμβέργη και το Βάρτμπουργκ, γιόρτασε το 1983 την 500ή επέτειο από τη γέννηση του Λούθηρου. Αυτό το Σοσιαλιστικό Κράτος τον αναγνώρισε ως μια εξαιρετική προσωπικότητα της ιστορίας και του πολιτισμού της Γερμανίας. Επιπλέον, κάποιος Καθολικός θεολόγος της δεκαετίας του 1980 συνόψισε την επίδραση που άσκησε ο Λούθηρος και σχολίασε: «Κανένας μεταγενέστερος δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος του Λούθηρου». Ο καθηγητής Άλαντ έγραψε: «Κάθε χρόνο κυκλοφορούν τουλάχιστον 500 νέα έντυπα σχετικά με τον Μαρτίνο Λούθηρο και τη Μεταρρύθμιση —και μάλιστα σχεδόν σε όλες τις κύριες γλώσσες του κόσμου».

Ο Μαρτίνος Λούθηρος ήταν εύστροφος, είχε καταπληκτική μνήμη, χειριζόταν επιδέξια το λόγο και ήταν πολύ εργατικός. Ήταν επίσης ανυπόμονος και ειρωνικός, και αντιδρούσε παθιασμένα σε ό,τι θεωρούσε υποκριτικό. Ενώ βρισκόταν στην επιθανάτια κλίνη του στο Άισλεμπεν το Φεβρουάριο του 1546, κάποιοι φίλοι του ρώτησαν τον Λούθηρο αν παρέμενε σταθερός όσον αφορά τις πεποιθήσεις που είχε διδάξει στους άλλους. «Ναι», απάντησε. Ο Λούθηρος πέθανε, αλλά πολλοί εξακολουθούν να προσκολλώνται σε αυτές τις πεποιθήσεις.

• Αναδημοσίευση από τη ΣΚΟΠΙΑ 15 Σεπτεμβρίου 2003

Συνεχίζοντας, ότι αρχίσαμε χθες με την προβολή της εκδρομής του Σαββάτου στα Καλάβρυτα, επιστρέφουμε και σήμερα με επτά νέες φωτογραφίες από το Διακοπτό. Από όπου θα έπαιρναν τον οδοντωτό σιδηρόδρομο, για να ανέβουν στα Καλάβρυτα με έναν ξεχωριστό τρόπο. Για να πάρετε μια γεύση, όσοι δεν έχετε ταξιδέψει μ’ αυτό το μέσο, δείτε ΕΔΩ.


Και μερικά πράγματα για το Διακοπτό. Πρόκειται για μια παραθαλάσσια κωμόπολη του Νομού Αχαΐας χτισμένη στις ακτές του Κορινθιακού κόλπου. Αποτελεί έδρα του ομώνυμου πρώην δήμου (νυν δημοτική ενότητα). Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός βρέθηκε να έχει πληθυσμό 2.183 κατοίκους. Εμείς, όσο είδαμε από το χώρο γύρω στο σταθμό του οδοντωτού, μας άρεσε.


Απέχει 161 χλμ. από την Αθήνα και 54 χλμ. από την Πάτρα. Η μετάβαση στο Διακοπτό, μπορεί εύκολα να γίνει, εκτός από αυτοκίνητο, και με τη χρήση των συχνότατων δρομολογίων του ΚΤΕΛ Αχαΐας με προορισμό το Αίγιο και την Πάτρα (καθώς και με τα τακτικά δρομολόγια για το Διακοπτό), όπως επίσης και με την χρήση τραίνων του Προαστιακού με ανταπόκριση στο Κιάτο.


Από το Διακοπτό ξεκινά την διαδρομή του, ο οδοντωτός σιδηρόδρομος με προορισμό τα Καλάβρυτα περνώντας από το φαράγγι του Βουραϊκού. Στο Διακοπτό ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει δραστηριότητες τόσο στο βουνό όσο και στη θάλασσα. Εμείς γι’ αυτό ακριβώς το λόγο φτάσαμε μέχρι εδώ με το πούλμαν εκδρομής, της εκκλησίας μας.


Τι παρατηρήσαμε με μια πρώτη ματιά; Στο κέντρο του Διακοπτού υπάρχουν μαγαζιά, εστιατόρια και καφετέριες. Υπάρχουν επίσης πολλά ξενοδοχεία. Τη θερινή περίοδο ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τις όμορφες, καθαρές και φυσικά διαμορφωμένες παραλίες που υπάρχουν κατά μήκος του αιγιαλού της περιοχής. Χαρακτηριστική η ταβέρνα του "Κώστα" που την έχουμε τιμήσει, σε άλλες εποχές.


Ίσως θα θέλατε να μάθετε και μερικά πράγματα για τον οδοντωτό σιδηρόδρομο… Πριν από 120 περίπου χρόνια, άρχισε να λειοτυργεί ο οδοντωτός σιδηρόδρομος Διακοπτού - Καλαβρύτων, ξεκινώντας από την παραλιακή πόλη του Διακοπτού και παράλληλα με τα χνάρια του ποταμού, έφτιαξε γέφυρες, τρύπησε σήραγγες, έριξε "δόντια" και κατάφερε να σκαρφαλώσει μέχρι τα Καλάβρυτα.


Από τότε και μέχρι σήμερα, ο Βουραϊκός ποταμός και ο Οδοντωτός πορεύονται μαζί. Το τραινάκι ενσωματώθηκε τόσο καλά στο φυσικό περιβάλλον, που μοιάζει σαν να ήταν πάντα εκεί. Ο τρόπος της κατασκευής του δεν επιβάρυνε το οικοσύστημα του φαραγγιού. Με το ξύλο και την πέτρα της περιοχής, οι τεχνικοί έκαναν για χάρη του τραίνου έργα που νομίζεις ότι τα έφτιαξε η φύση από μόνη της.

Πρώτο σημείωμα από την εκδρομή της εκκλησίας μας, στα Καλάβρυτα… Θα προσπαθήσω να βάλω σε μια τάξη – σειρά, τα συναισθήματα μιας εκδρομής που μας άρεσε πολύ και είναι πολλά, αν προσέξετε τον τίτλο που δώσαμε στο σημερινό σημείωμα… Το λέγαμε στις εκδρομές μας, όταν ήμασταν παιδιά; Θυμάστε; Εδώ πρωί, ώρα 7:48, όταν ξεκινήσαμε από την πλατεία Αττικής.


Έκανα λοιπόν το αυτονόητο. Άρχισα να φωτογραφίζω, ανά χρονικά διαστήματα από το παράθυρο μου στο διώροφο πούλμαν μας. Είναι ότι έβλεπα εγώ… Και αυτή την εκδρομή τη ζήσαμε μαζί βήμα –βήμα. Το ένιωσα στα σχόλια στα σχόλια σας στα κοινωνικά δίκτυα που ανέβαζα φωτογραφίες "ζωντανά" από ολόκληρη τη διαδρομή. Εδώ είμαστε πια, στο Σκαραμαγκά.


Η μέρα εξελίχθηκε όμορφα, αν και μας είχαν τρομάξει οι άνθρωποι που λένε τον καιρό, στην τηλεόραση, καθώς μιλούσαν για βροχή και πολύ κρύο στη διαδρομή μας. Τελικά είδαμε ήλιο και μια φυσιολογική παγωνιά... Αν και όπως φαίνεται και στις πρώτες φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, ο ουρανός ήταν φορτωμένος από μαύρα σύννεφα. Στα διόδια της Ελευσίνας.


Και ήταν καλή η παρέα μας, ώστε όλη η εκδρομή εξελίχθηκε πολύ ωραία. Ήταν που είχαμε και καιρό να πάμε έτσι οργανωμένα. Η διαδρομή, όμορφη. Σ’ αυτό το σημείωμα θα δείτε πιο πολύ δρόμο… Αυτό έμεινε και σε μας, αυτό αρέσει και στην εκδρομή, ιδιαίτερα όταν ο οδηγός είναι καλός και προσεκτικός. Εδώ είμαστε στο ύψος της Κακιάς Σκάλας.


Η Ακροκόρινθος, αριστερά μας, δείχνει ότι έχουμε κιόλας φτάσει στην Πελοπόννησο. Καταγράφουμε ανθρώπινες στιγμές. Γεμίζουμε σελίδες, λίγο μετά την επιστροφή μας σπίτι, ύστερα από μια όμορφη, κουραστική μέρα στην εκδρομή μας. Τα συναισθήματα ξεχειλίζουν και στα δίκτυα, ακόμα προσπαθούμε να απαντούμε, αν είναι δυνατόν σε όλους…


Εδώ ήπιαμε τον καφέ μας. Η πρώτη στάση μας, κάπου στο Κιάτο. Δεν ήμασταν και πολύ τυχεροί, καθώς την ίδια ώρα είχαν φτάσει άλλα δύο πούλμαν και πώς να εξυπηρετήσουν, σε καλούς χρόνους, τόσους ανθρώπους. Το καφέ μας τον τελειώσαμε στο πούλμαν. Στις 11 έπρεπε να είμαστε στο Διακοφτό για να πάρουν τον οδοντωτό, όσοι ήθελαν.


Και ως προς το χρόνο, τα καταφέραμε… Δεν ήταν και λίγοι όσοι διάλεξαν τον οδοντωτό σιδηρόδρομο. Τελικά στο πούλμαν μείναμε μόνο επτά άτομα να ανέβουμε τη διαδρομή ώς τα Καλάβρυτα… Δύσκολη και όλο στροφές, μας κούρασε είναι αλήθεια. Αλλά την απολαύσαμε τη διαδρομή. Ας μείνουμε όμως σήμερα στο Διακοφτό. Αύριο, θα σας δώσουμε περισσότερες φωτογραφίες από εδώ….

Σήμερα θα σας δώσω μερικές φωτογραφίες από την σαρκική αδελφή μου, Στασούλα, που μένει στο χωριό Θραψανό. Εδώ, με τον άνδρα της, Αγησίλαο Βολυράκη, στην κουζίνα του σπιτιού τους. Μπροστά στο τραπέζι, απλωμένοι ξηροί καρποί που συνοδεύουν συνήθως τη ρακή. Το μπουκάλι της, φαίνεται αμυδρά στη βάση, αριστερά της φωτογραφίας.


Τα τραπέζια της Στασούλας είναι παροιμιώδη, όπως και η ίδια για τη φιλοξενία της. Εδώ είναι με τα παιδιά της, τους γιους της Μανώλη και Λευτέρη, τις νύφες της, Βούλα και Ειρήνη και τα εγγόνια της… Από αριστερά η Αναστασία του Λευτέρη, δίπλα της η Αναστασία του Μανώλη και οι Αγησίλαοι του Μανώλη και του Λευτέρη… Λείπει η Μαρία του Μανώλη που είναι, μάλλον, η φωτογράφος.


Τα εγγόνια της Στασούλας, οι αγάπες της... Εδώ είναι τα παιδιά του Μανώλη, Αναστασία, Μαρία και Αγησίλαος. Κοντινή. Μάλλον πρόκειται για σελφ. Τα συνηθίζουν αυτά οι νέοι… Πραγματικά, είναι όμορφο να είναι όλη αυτή η παρέα, σπίτι σου… Και να τους περιποιείσαι εσύ, με πολύ αγάπη. Για τη Στασούλα δε, που κάτι τέτοιο είναι κομμάτι της ψυχής της, το πράγμα είναι ακόμα καλύτερο.


Οι δύο Αγησίλαοι… Τα αρσενικά εγγόνια της Στασούλας. Ο μεγάλος φαίνεται ότι τιμά ήδη την ρακή που τον έχει κεράσει η γιαγιά του. Είναι μεγάλος πια… Ο μικρός πάλι έχει το δικό τρόπο να σε μαγνητίζει. Αρκετά σοβαρός για την ηλικία του, σε κερδίζει γρήγορα και εύκολα. Θυμάμαι το περσινό καλοκαίρι, συζητάγαμε σπίτι μου. Ο μικρός είναι καταπληκτικός!


Ο μικρός Αγησίλαος του Λεύτερη, καθισμένος στις σκάλες της εξωτερικής αυλής που οδηγεί στον πρώτο όροφο του σπιτιού της γιαγιάς Στασούλας, όπου έχω περάσει αρκετά καλοκαίρια, όταν ήμουν μόνος μου και έφτιαχνα το πατρικό μου… Πανέξυπνος, δραστήριος, δημιουργικός, σε καθηλώνει καθώς βλέπεις πάνω του πράγματα που δεν τα περιμένεις από την ηλικία του.


Η Στασούλα στο πατρικό μου… Εκεί γεννήθηκε και μεγάλωσε και η ίδια. Τώρα και όσο λείπουμε εμείς στην Αθήνα, το φροντίζει. Η φωτογραφία που βλέπουμε, αν κρίνουμε από τα ρούχα που φορά η Στασούλα, θα πρέπει να είναι ακόμα καλοκαίρι ή τουλάχιστον φθινόπωρο. Θέλω και δημόσια να της πω, ένα μεγάλο «ευχαριστώ» για όλα…

Η εικονογράφηση στη σελίδα 11 του Γ. Παπαχρήστου στα ΝΕΑ στο τελευταίο τους, συλλεκτικό φύλλο, της Έφης Ξένου είναι χαρακτηριστική… Το λουκέτο είναι ορατό. ¨Όταν σουν κλείνουν το οξυγόνο, είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν υπάρχει περιθώριο για ζωή. Όλα τελειώνουν… Μια εποχή έκλεισε οριστικά για τον ΔΟΛ.


Τελευταίο φύλλο της εφημερίδας των ΝΕΩΝ, συλλεκτικό. Στην πρώτη τους σελίδα δεν υπάρχουν ειδήσεις από την επικαιρότητα. Είδηση είναι για πρώτη και τελευταία φορά οι εργαζόμενοι τους, εκείνοι που κάθε μέρα μέχρι σήμερα από τις στήλες τους κατέθεταν την ψυχή τους, ανεξάρτητα από το αν συμφωνούσε ή διαφωνούσε κανείς με τα γραφόμενα τους.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ 11/02/2017

Δεν υπάρχει πιο σκληρό πράγμα από το να βλέπεις ένα έντυπο να βάζει λουκέτο και να μένουν στο δρόμο εκατοντάδες εργαζόμενοι, δημοσιογράφοι, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. Συμβαίνει αυτές τις μέρες στο συγκρότημα Τύπου Χρ. Λαμπράκη, ύστερα από τις επιλογές της ιδιοκτησίας, αλλά και την απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Δεν θα συζητήσουμε εδώ τι φταίει και κατεβάζει ρολά ένα παραδοσιακό συγκρότημα Τύπου ο ΔΟΛ, που εκδίδει ΤΑ ΝΕΑ και ΤΟ ΒΗΜΑ, που έχει στην κατοχή του έναν ραδιοφωνικό σταθμό τον ΒΗΜΑ FM και αρκετά ειδησεογραφικά Site, όπως το in.gr από τα παλαιότερα στο χώρο. Και δεν θα το κάνουμε, επειδή όλες τις προηγούμενες μέρες, η συζήτηση γύρω από αυτό το ζήτημα έχει πλέον εξαντληθεί.

Αυτό που μας απασχολεί περισσότερο από όλα, αυτή την ώρα, είναι ότι 500 και πλέον άνθρωποι που ζουν τις οικογένειες τους από αυτή τη δουλειά θα μπουν στις μακρές λίστες της ανεργίας… Και ξέρουμε τι σημαίνει αυτό στους δύσκολους, μνημονιακούς καιρούς που ζούμε… Ο δρόμος οδηγεί στην απελπισία.

Κρατήσαμε την περασμένη Τετάρτη στα χέρια ένα φύλλο των ΝΕΩΝ γεμάτο σπαραγμό από τις φωνές των αρθρογράφων τους. Για την εφημερίδα που πνέει τα λοίσθια και που οι εργαζόμενοι της, επτά μήνες τώρα είναι απλήρωτοι, ενώ η προοπτική της επόμενης μέρας, μοιάζει κατάμαυρη όπως και είναι.

Και είναι προς τιμήν των συναδέλφων που τη διευθύνουν ότι σ’ αυτό το συλλεκτικό τεύχος η επικαιρότητα μοιάζει να έχει συρρικνωθεί και οι αρθρογράφοι στις στήλες τους δεν τη σχολιάζουν. Προτιμούν να μιλήσουν γι’ αυτό που ζουν, όλες αυτές τις τελευταίες ημέρες της αβεβαιότητας.

Σπαράζει η καρδιά σου να διαβάζεις τα κείμενα τους. Και δεν μιλώ για τους επώνυμους, αυτοί ίσως βολευτούν γρήγορα (όπως στην περίπτωση Πρετεντέρη…)

Έχει μεγαλύτερη αξία ότι δίδεται ο λόγος και σε ανώνυμους συναδέλφους, όπως η διορθώτρια, Σοφία Αδαμαντίδου που εργάζεται 17 χρόνια στον ΔΟΛ. Οι άνθρωποι αυτοί, συνήθως δεν είναι γνωστοί αν και κάνουν μια πολύ σοβαρή εργασία καθώς, χάρις σε εκείνους τα κείμενα των συντακτών, διαβάζονται από τους αναγνώστες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν επιμελούνται μόνο την ορθογραφία, αλλά και την ουσία των περιεχομένων των κειμένων των δημοσιογράφων.

Πολύ ρεαλιστικά η Σοφία, γράφει: Έφτασε η στιγμή που η ταινία της ζωής σου, δεν έχει το χάπι έντ που περίμενες. Είναι η ώρα που οι προσδοκίες, τα όνειρα σου μετατρέπονται σε εφιάλτη, είναι ο καιρός που μετά το άγχος, το στρες, την αγωνία ολόκληρων μηνών, βλέπεις τις ελπίδες σου να σβήνουν, τη μια μετά την άλλη και να σε πετάνε στο δρόμο. Είναι η στιγμή που πρέπει να έρθεις και να αντιμετωπίσεις την πραγματικότητα, να γίνεις ρεαλίστρια, να αντιμετωπίσεις το φάσμα της ανεργίας, το ενδεχόμενο ότι μπορεί να μην ξαναβρείς εργασία, να απαντήσεις στις ερωτήσεις των παιδιών σου και να τους εξηγήσεις, γιατί δεν μπορείτε πια να κάνετε τα πράγματα που κάνατε πριν.

Γροθιά στο στομάχι είναι ολόκληρο το άρθρο της Σοφίας. Και δεν είναι μεγάλο. Σίγουρα δεν είναι πάνω από 300 λέξεις. Αλλά, οι μεγάλες αλήθειες δεν χρειάζονται και πολύ χώρο για να αποτυπωθούν. Η τέχνη του γραφιά είναι, να το καταφέρνει αυτό σε μικρό σχετικά χώρο.

Μόνο όποιος έχει ζήσει τι σημαίνει να κλείνει μια εφημερίδα που εργάζεται. μπορεί ίσως να καταλάβει το δράμα αυτών των ανθρώπων. Κι εγώ στην πολύχρονη ενασχόληση μου με τη δημοσιογραφία, έχω ζήσει ανάλογα συναισθήματα. Γι’ αυτό και με πονάει πολύ το λουκέτο στον ΔΟΛ.

• Το κομμάτι αυτό θα δημοσιευτεί αύριο Σάββατο 11/2/2017 στην εβδομαδιαία κρητική εφημερίδα ΡΕΘΕΜΝΟΣ και στη στήλη μου «Επισημάνσεις».

Μερικές πληροφορίες από το ΕΝΟΡΑΣΗ για το παιδί… Διάφοροι εβραϊκοί και ελληνικοί όροι που μεταδίδουν ποικίλες πληροφοριακές λεπτομέρειες χρησιμοποιούνται αναφερόμενοι στους ανθρώπινους απογόνους. Ο κοινός εβραϊκός όρος που αποδίδεται «παιδί» είναι γέλεδ. (Γε 21:8) Ο συγγενικός όρος γιαλντάχ αναφέρεται σε «κορίτσι» ή σε «κοπέλα». (Ιωλ 3:3· Γε 34:4· Ζαχ 8:5) Και οι δύο λέξεις προέρχονται από τη ρίζα γιαλάδ, που σημαίνει «γεννώ». Δύο άλλες εβραϊκές λέξεις που χρησιμοποιούνται για τα παιδιά (‛ωλέλ και ‛ωλάλ) προέρχονται από τη ρίζα ‛ουλ, που σημαίνει «θηλάζω». (1Σα 22:19· Ιερ 6:11· Γε 33:13) Ο συνήθης εβραϊκός όρος που αποδίδεται «αγόρι» ή «νεαρός» είναι νά‛αρ. (Γε 19:4· Κρ 8:20)


Ωστόσο, αυτός ο όρος χρησιμοποιείται επίσης αναφορικά με βρέφη, όπως στην περίπτωση του Μωυσή όταν ήταν τριών μηνών. (Εξ 2:6· παράβαλε 2Σα 12:16.) Η βασική έννοια της εβραϊκής λέξης ταφ (παιδάκια· μικρά) είναι περπατώ «με ανάλαφρα βήματα». (Γε 43:8· 45:19· Ησ 3:16) Μεταξύ των όρων του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι οι λέξεις τέκνον (παιδί), τεκνίον (παιδάκι), παιδίον (παιδάκι) και ἄρσην (αρσενικό παιδί). (Ματ 10:21· Ιωα 13:33· Ματ 2:8· Απ 12:13) Άλλοι όροι του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι οι λέξεις νήπιος (1Κο 13:11) και βρέφος. (Λου 1:41) Σε μερικές περιπτώσεις, οι λέξεις της εβραϊκής και της ελληνικής που σημαίνουν «γιος» αποδίδονται “παιδί”.—Γε 3:16· Λου 20:34· βλέπε ΓΙΟΣ.


Ο Δημιουργός, ο Ιεχωβά, διευθέτησε να πολλαπλασιάζεται η ανθρώπινη φυλή με τη γέννηση παιδιών που, με τη σειρά τους, θα ενηλικιώνονταν και αργότερα θα γίνονταν και τα ίδια γονείς. Η εντολή που δόθηκε σχετικά με την αναπαραγωγή αναφέρεται στο εδάφιο Γένεση 1:28. Η επιθυμία των ανθρώπων να αποκτήσουν παιδιά είναι φυσιολογική. Τους αρχαίους Ισραηλίτες τούς απασχολούσε ιδιαίτερα η τεκνοποίηση λόγω της υπόσχεσης που είχε δώσει ο Θεός ότι θα τους έκανε ισχυρό έθνος και λόγω του ότι από αυτούς θα ερχόταν το σπέρμα του Αβραάμ μέσω του οποίου θα έφερναν ευλογία στον εαυτό τους όλες οι οικογένειες της γης. (Γε 28:14) Η απόκτηση πολλών παιδιών θεωρούνταν ευλογία από τον Θεό. (Ψλ 127:3-5· 128:3-6) Η στειρότητα θεωρούνταν όνειδος.—Γε 30:23.


Στους Βιβλικούς χρόνους η γέννηση ενός αγοριού ήταν συνήθως πιο χαρωπή περίσταση από τη γέννηση ενός κοριτσιού, αν και μέσα στον οικογενειακό κύκλο οι γονείς αγαπούσαν τα κορίτσια εξίσου με τα αγόρια. Η προτίμηση για τα αγόρια οφειλόταν στο ότι το αγόρι εξασφάλιζε τη συνέχιση της γραμμής και του ονόματος της οικογένειας, καθώς και τη διατήρηση της οικογενειακής περιουσίας. Η προτεραιότητα του αγοριού υποδηλώνεται επίσης από το γεγονός ότι η περίοδος του καθαρισμού σύμφωνα με το Νόμο ήταν διπλάσια όταν γεννιούνταν κορίτσια. (Λευ 12:2-5) Ο πρωτότοκος γιος ανήκε στον Ιεχωβά και έπρεπε να απολυτρώνεται με μια προσφορά.—Εξ 13:12, 13· Αρ 18:15.


Στην αρχαιότητα, μόλις γεννιόταν ένα βρέφος, πρώτα το έπλεναν με νερό και έπειτα το έτριβαν με αλάτι. (Ιεζ 16:4) Αυτό το έκαναν για να γίνει το δέρμα στεγνό, σφιχτό και ελαστικό. Τύλιγαν το βρέφος σφιχτά με σπάργανα. (Ιωβ 38:9· Λου 2:12) Η μητέρα το θήλαζε δυόμισι με τρία χρόνια ή και περισσότερο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις—όπως όταν η μητέρα πέθαινε ή δεν είχε γάλα—προσλάμβαναν τροφούς. Στα αρχαιότερα χρόνια τα παιδιά έπαιρναν το όνομά τους κατά τη γέννησή τους, είτε από τον πατέρα (Γε 5:29· 16:15· 21:3· 35:18) είτε από τη μητέρα (Γε 4:25· 29:32· 1Σα 1:20), αλλά σε μεταγενέστερους χρόνους στον Ισραήλ τα αγόρια έπαιρναν το όνομά τους κατά την περιτομή, η οποία λάβαινε χώρα την όγδοη ημέρα. (Λου 1:59· 2:21)


Μερικές φορές το όνομα του αγοριού ήταν το ίδιο με του πατέρα του, αλλά συνήθως παρέπεμπε σε περιστατικά που είχαν συμβεί πριν ή κατά τη διάρκεια της γέννησής του ή ήταν σχετικό με το όνομα του Ιεχωβά. Με την πάροδο του χρόνου, ορισμένα ονόματα έγιναν απλώς παραδοσιακά και έχασαν την αρχική σημασία τους. Οι μητέρες χρησιμοποιούσαν διάφορες μεθόδους για να μεταφέρουν τα μικρά παιδιά τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις κουβαλούσαν το παιδί στην πλάτη ή το έβαζαν στον ώμο. Ο Ιεχωβά μέσω του Ησαΐα αναφέρθηκε έμμεσα στις μητέρες που κρατούσαν τα παιδιά τους αγκαλιά, τα σήκωναν στους ώμους τους ή τα βαστούσαν στο πλευρό, πάνω από το γοφό. (Ησ 49:22· 66:12) Επίσης, τα λόγια του Μωυσή υποδηλώνουν ότι βαστούσαν τα παιδιά στην αγκαλιά.—Αρ 11:12.