Στις μέρες που ήμασταν στην Κρήτη τα καταφέραμε και πήγαμε σε ένα παραδοσιακό χωριό, με συνεχή ανάπτυξη, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και με κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ενώ αξίζει κανείς να επισκεφτεί το Μουσικό εργαστήρι ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ, το οποίο ιδρύθηκε το 1982 από τον Ross Daly, με κύριο αντικείμενο τη μύηση νέων ανθρώπων σε μια δημιουργική προσέγγιση μουσικών παραδόσεων σχεδόν από ολόκληρο τον κόσμο, και που από το 2002 σε συνεργασία με το Δήμο "Νίκος Καζαντζάκης", στεγάζει τις δραστηριότητες του σε ένα παλιό κτίριο, καλόγουστα διαμορφωμένο, στο Χουδέτσι.


Είχαμε την ευκαιρία να περπατήσουμε λίγο στα δρομάκια του. Το Χουδέτσι , με 863 κατοίκους το 2001, βρίσκεται 22 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου, σε υψόμετρο 440-470 μέτρων. Από το 1995 υπάγεται στο Δήμο "Νίκος Καζαντζάκης" της επαρχίας Πεδιάδος του Νομού Ηρακλείου. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η αμπελουργία και η ελαιοκαλλιέργεια. Το χωριό φημίζεται και για τα επιτραπέζια σταφύλια του. Λειτουργεί μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο.


Όπως μάθαμε από τις πληροφορίες που αντλήσαμε από το διαδίκτυο, υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για την προέλευση της ονομασίας του χωριού. Σύμφωνα με ένα θρύλο, η ονομασία "Χουδέτσι" οφείλεται στον πρώτο άρχοντα κάτοικο του χωριού, τον Χούνδιο. Όπως ισχυρίζεται ο Paul Faure, η λέξη Χουδέτσι πρέπει να βγήκε από το αραβικό "quds" που σημαίνει άγιος, χωρίς όμως να εξηγεί το γιατί. Μια άλλη εκδοχή για την ονομασία Χουδέτσι, είναι η προέλευση της λέξης από τη σύνθεση των λέξεων χους (χώμα) και δέος (φόβος).


Συσχετισμός που ερμηνεύεται όπως επιθυμεί ο καθένας. Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα με έγγραφα ενετικά (Cudeci, Chudeci), τουρκικά και άλλα, αναφέρεται για πρώτη φορά το 1279. Πριν από αυτή την χρονολογία δεν υπάρχουν στοιχεία, τουλάχιστον γραπτά, που να κάνουν λόγο για το όνομα του οικισμού. Όμως το χωριό παραμένει μέχρι τις μέρες μας προσεγμένο και από τους τωρινούς κατοίκους του και χαίρεσαι να το περπατάς στα δρομάκια…


Όπως μαρτυρούν οι ανασκαφές και τα ευρήματα (πήλινο κεφάλι Αθηνάς με κράνος, υδαταγωγοί, στην περιοχή Φλαμπουριάρης), ο οικισμός πρέπει να υπήρχε από τη Μινωική εποχή ή ίσως και πιο παλιά. Κι ωστόσο όπου κι αν βρεθείς, στα δρομάκια του χωριού Χουδέτσι. Όπως και στο μαγαζί που καθίσαμε, «Το Στέκι», ένα πολύ όμορφο καφέ στο κέντρο του χωριού και δίπλα από το εργαστήριο του Ross Daly … Η κυρία Μαρία που το έχει, ήταν ιδιαίτερα φιλόξενη…


Η παλαιότερη γνωστή μνεία στο χωριό γίνεται σε συμβόλαιο του 1279, όπου αναφέρεται ως Tudeti, κακή μεταγραφή της λέξης Chudeci σύμφωνα με τον Στέργιο Σπανάκη. Αναφέρεται σε έγγραφα του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα που χρονολογούνται από το 1379 και το 1395. Αλλά εμάς ως επισκέπτες, λίγο μας ένοιαζαν τα στοιχεία αυτά που παραπέμπουν στην ιστορία του τόπου… Πιο πολύ μας ένοιαζε η όμορφη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα.


Στην ενετική απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρεται στην επαρχία Πεδιάδος με 233 κατοίκους και στην τουρκική του 1671 με 27 χαράτσα και το όνομα Hodec. Το 1834 απογράφηκαν 20 οικογένειες Χριστιανών και 5 Τούρκων, ενώ το 1881 αριθμούσε 339 Χριστιανούς και 12 Τούρκους. Και σήμερα συναντάς αυτή την πολυπολιτισμικότητα. Ίσως έχει βοηθήσει και το γεγονός ότι έρχονται άνθρωποι που γνωρίζουν και αγαπούν τη μουσική. Το διαπιστώνει αυτό στο περπάτημα σου.


Ναι, μας άρεσε πολύ το Χουδέτσι... Το Σάββατο που πήγαμε είχε εκεί κι ένα γάμο με του νεόνυμφους από το χωριό με αποτέλεσμα να ήταν εκεί όλο το χωριό και φίλοι τους στο μαγαζί που έκαναν το γλέντι. Αν και η μέρα ήταν ζεστή εμείς, όταν έπεσα ο ήλιος κρυώναμε και δεν είχαμε ντυθεί κατάλληλα… Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά και όπως διαβάσαμε υπάρχει μια πηγή στο κέντρο της πόλης. Δεν την είδαμε, αλλά θα το έχουμε υπόψη μας στο επόμενο ταξίδι μας εκεί…