16 Σεπτεμβρίου 1904 - 16 Σεπτεμβρίου 2010

106 χρόνια από τότε που ηλεκτροκινήθηκε ο Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος Αθηνών – Πειραιώς.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής εκείνης.

Από το βιβλίο-λεύκωμα ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ 1869-1969, που είχε κυκλοφορήσει το 1969 από τη Διοίκηση των ΕΗΣ για να τιμηθούν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι για τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Εταιρίας, αναδημοσιεύουμε το πώς παρουσιάζεται στο βιβλίο η ηλεκτροκίνηση, αλλά και τα σχόλια του τύπου, για το νέο απόκτημα της Αθήνας:

Προς την ηλεκτροκίνηση (1898 – 1904)

Ο Σ.Α.Π. ήταν πάντοτε προοδευτικός. Οι διευθύνοντες έβλεπαν ότι ο ατμήλατος σιδηρόδρομος δεν επαρκούσε πια. Ο θόρυβος του και η μαυρίλα που άφηναν οι ατμομηχανές του ήταν σοβαρά μειονεκτήματα. Σιγά σιγά άρχισε να γεννιέται η ιδέα της μετατροπής του σε ηλεκτρικό.

Στις 28 Μαρτίου του 1898 ο Υπουργός των Εσωτερικών Γ. Ν. Θεοτόκης, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Σ.Α.Π. Ν. Φιλαρέτος και ο Πρόεδρος της « Εταιρείας Προεκτάσεως» (Ψύχα) Ιωάννης Βαλαωρίτης υπέγραψαν σύμβαση για τη συγχώνευση των δύο εταιριών και την αντικατάσταση του ατμού με ηλεκτρισμό. Το προνόμιο του Σ.Α.Π., σύμφωνα με τη νέα σύμβαση, παρατάθηκε για έξι ακόμη χρόνια, δηλαδή ως το 1945. Η σύμβαση κυρώθηκε στις 11 Απριλίου / 25 Μαΐου 1900, με τον Νόμο ΒΨΦΕ΄. Παράλληλα το μετοχικό κεφάλαιο αυξήθηκε κατά 658.700 δραχμές με την έκδοση 3.274 μετοχών, για να εξαγορασθούν οι 14.000 μετοχές της παλιάς εταιρίας. Οι 4.500 παλιές μετοχές ανταλλάχθηκαν με μια νέα.

Για να τηρήση την υποχρέωση που είχε αναλάβει η εταιρία για την ηλεκτροκίνηση, προκήρυξε μειοδοτικό διαγωνισμό. Σ’ αυτόν έλαβαν μέρος οι πιο σοβαρές εταιρίες του εσωτερικού και του εξωτερικού. Όσο για την παροχή του ρεύματος και τη συντήρηση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων προκρίθηκε η «Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία». Η εταιρία αυτή είχε ιδρυθή το 1896, από τον Μηχανικό Κωνσταντίνο Νικολαΐδη, και εξαγόρασε από την «Εταιρεία Εργοληπτών» ολόκληρη την επιχείρηση ηλεκτροφωτισμού της Αθήνας.

Η νέα εταιρία έκτισε καινούριο εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος στο Νέο Φάληρο και διευθυντές ορίσθηκαν ο Κωνσταντίνος Νικολαΐδης, ο αρχιμηχανικός Σπύρος Αγαπητός και, αργότερα, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Στάμου, επίσης αρχιμηχανικός. Οι νέες εγκαταστάσεις ήταν πια σε θέση να ηλεκτροκινήσουν τον σιδηρόδρομο Αθηνών – Πειραιώς και τους τροχιοδρόμους της Αθήνας, του Πειραιά και των περιχώρων. Το ρεύμα λοιπόν ήταν εξασφαλισμένο, έπρεπε όμως να γίνουν μελέτες για το πώς θα κινείται ο σιδηρόδρομος. Ο Σ.Α.Π. ζητούσε το πιο τέλειο σύστημα. Έτσι, η εταιρία έστειλε τον διαχειριστή της στην Ευρώπη για να ιδή από κοντά τα συστήματα που εφάρμοζαν τα διάφορα κράτη. Ύστερα από πολλές μελέτες αποφασίσθηκε να γίνεται η διοχέτευση του ρεύματος με ισόγεια τρίτη ράβδο, που θα ήταν τοποθετημένη επάνω σε μονωτήρες στο διάκενο των δύο γραμμών.

Αφού κατέληξε στην απόφαση αυτή, η εταιρία υπέβαλε στο Υπουργείο των Εσωτερικών τα σχέδια και τα διαγράμματα, καθώς και άλλες μελέτες, για την κατασκευή διαβάσεων επάνω από τη σιδηροδρομική γραμμή. Στα σχέδια υπήρχε πρόβλεψη και για τα βαγόνια που έπρεπε να προμηθευθή η εταιρία.

Το Υπουργείο των  Εσωτερικών ενέκρινε τις διαβάσεις, και το 1902 άρχισε η κατασκευή τους. Όσο για τους μονωτήρες και τις συνδέσεις ανέλαβε να τις προμηθεύση η « Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία». Το κόστος τους έφθασε τα 142.000 χρυσά φράγκα. Η κατασκευή των διαβάσεων ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1904 και έτσι το υπουργείο παρέλαβε τελειωμένο το έργο στις 20 Αυγούστου του 1904 με ειδική επιτροπή παραλαβής. Στο μεταξύ η εταιρία αποφάσισε να εφοδιασθή με είκοσι αυτοκίνητες ηλεκτρικές άμαξες, είκοσι ρυμουλκούμενες και δύο ηλεκτράμαξες, από την εταιρία «Τόμσον Χούστον».

Το 1902 ανεγέρθηκε νέο εργοστάσιο στο χώρο του σταθμού του Θησείου και το 1903 ιδρύθηκε άλλο κοντά στο σταθμό του Πειραιά.

Σύμφωνα με την υποχρέωση που είχε αναλάβει ο Σ.Α.Π., η ηλεκτροκίνηση έπρεπε ν’ αρχίση μέσα σε τρία χρόνια από τη δημοσίευση του νόμου ΒΨΞΕ’ της 25 Μαΐου του 1900 στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως». Έτσι, η προθεσμία έληγε στις 25 Μαΐου του 1903. Τον Ιούνιο όμως του 1903 η «Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία» εδήλωσε ότι, εξαιτίας πυρκαϊας που σημειώθηκε στο γαλλικό εργοστάσιο στο οποίο είχε παραγγελθή το υλικό, η παράδοσή του θα καθυστερούσε. Ο Σ.Α.Π. εζήτησε τότε από το Υπουργείο των Εσωτερικών να παρατείνη την προθεσμία λόγω ανωτέρας βίας ως τις 31 Δεκεμβρίου του 1903. Το υπουργείο ενέκρινε το αίτημα. Αλλά και αυτή η παράταση δεν έφθασε. Ζητήθηκε και δεύτερη, και αυτή χορηγήθηκε.  Ζητήθηκε και τρίτη, παραχωρήθηκε και αυτή. Ήταν η τελευταία. Έτσι, η ηλεκτροκίνηση άρχισε μόλις στις 10 Σεπτεμβρίου του 1904. Και ο σιδηρόδρομος λειτούργησε για το κοινό στις 16 Σεπτεμβρίου.

Στο μεταξύ, κατά τις αρχές του 1904, ο έως τότε διαχειριστής της εταιρίας

Ν. Τριανταφυλλίδης υπέβαλε την παραίτησή του, γιατί, όπως εδήλωσε, του ήταν αδύνατο να παρακολουθήση τη μετατροπή του ατμοκίνητου σιδηροδρόμου σε ηλεκτροκίνητο. Η παραίτησή του ανακοινώθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1904, σε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου από τον Πρόεδρο του Γ.Σκουζέ. Το Συμβούλιο παρακάλεσε τότε τον Σύμβουλο Νικόλαο Θ. Βλάγκαλη να αναλάβη και τη διαχείριση της εταιρίας μαζί με τον ανεψιό του, τον Αλέξανδρο Κ. Βλάγκαλη.

Αλλά τον Ιούλιο του 1904 ο Νικόλαος Βλάγκαλης αποχώρησε από τη θέση του διαχειριστή και διορίσθηκε διευθυντής (διαχειριστής) ο Αλέξανδρος Κ. Βλάγκαλης. Ο Αλέξανδρος Βλάγκαλης όμως ήταν πολύ νέος, μόλις 31 ετών, και η ηλικία του προκαλούσε κάποιους δισταγμούς στους υπεύθυνους της εταιρίας. Οι δισταγμοί τους αποδείχθηκαν αβάσιμοι. Ο Βλάγκαλης στάθηκε άξιος της αποστολής του και δεν είναι υπερβολή, αν πούμε, ότι σ’ αυτόν οφείλεται η καταπληκτική εξέλιξη των ηλεκτρικών σιδηροδρόμων.

Οι φόβοι των υπευθύνων της εταιρίας γρήγορα διασκεδάσθηκαν.  Ο πολύς κόσμος όμως; Ο ηλεκτρισμός ήταν κάτι το καινούριο, ο λαός απληροφόρητος.  Άρχισε να επαναλαμβάνεται εκείνο που είχε συμβή πριν από τριάντα πέντε χρόνια, όταν πρωτοστρώθηκε η γραμμή του ατμοκίνητου σιδηροδρόμου. Δεν έλεγαν, βέβαια, τώρα οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες, όπως οι χωρικοί του 1860 ή του 1869, ότι «ήλθαν οι κουτόφραγκοι να μας καταστρέψουν», αλλά αντίκρυζαν με μεγάλη δυσπιστία τα έργα που προχωρούσαν για την ηλεκτροκίνηση.

Η σύζυγος του Αλ. Βλάγκαλη, η Ραλλού, ιστορούσε αργότερα: «Το κοινόν, όχι μόνος εφοβείτο την χρησιμοποίησιν ηλεκτρισμού δια την κίνησιν του σιδηροδρόμου, αλλά και ευκόλως επείθετο, από τας πλέον απίθανους διαδόσεις, διαδόσεις αίτινες προεκάλουν πανικόν. Ούτως, εκυκλοφόρει η διάδοσις, ότι οι επιβάται των ηλεκτρικών αμαξοστοιχιών υφίστανται ηλεκτροπληξίαν και ότι η εταιρεία είχεν οργανώσει ειδικόν συνεργείον, το οποίον περισυνέλεγε τα πτώματα και τα έρριπτεν εις την θάλασσαν! Ο σύζυγός μου δια ν’ αντιμετωπίση αυτήν την δυσάρεστον κατάστασιν, και εις παραδειγματισμόν των φοβουμένων, απεφάσισεν, όπως, καθ’ εκάστην εσπέραν, τον συνοδεύω και εγώ εις καταβάσεις δια του ηλεκτροκίνητου σιδηροδρόμου, προς Πειραιά, και εις αναβάσεις εκείθεν, προς Αθήνας. Με εχρησιμοποίει λοιπόν, ως ζων παράδειγμα της ελλείψεως κινδύνων! Ολίγον δε κατ’ ολίγον υπερεπήδησε τας δυσκολίας της πρώτης περιόδου των ηλεκτρικών σιδηροδρόμων.»

Ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος ήταν ακόμη κάτι το εντελώς καινούριο για την Αθήνα και την Ελλάδα. Ο κόσμος τον έβλεπε με δειλία. Οι εφημερίδες αφιέρωναν τακτικά σχόλια γι’ αυτόν τον ανόητο φόβο. Έτσι, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1904, λίγες ημέρες πριν απ’ τα εγκαίνια, σ’ ένα σχόλιό τους με τον τίτλο « Ο Ηλεκτρικός», οι «Καιροί» έγραφαν:

«Τόσος είναι ο φόβος ο οποίος κατέλαβε τον κόσμον από τον ηλεκτρικόν σιδηρόδρομον, ώστε οι διαβάται των οδών να φοβώνται να πατήσουν και εις αυτάς τας σιδηράς γραμμάς του τραμ. Χθές την εσπέραν, δύο περιπατηταί της οδού Σταδίου, διερχόμενοι την γραμμήν του τραμ ανετινάχθησαν έντρομοι. Ενόμισαν ότι ησθάνθησαν ισχυρόν τιναγμόν εις τους πόδας των. Τι είναι αυτή η ιδέα! Αυτό έχει και τα καλά του. Έτσι με τον φόβον θα προσέχουν και θα παθαίνουν ολιγώτεροι.»

Και στις 10 Σεπτεμβρίου του 1904 ξανάγραφαν, μιλώντας για τελευταία φορά για τον ατμήλατο σιδηρόδρομο. Ο τίτλος ήταν: «Η εορτή του Αγγλικού Στόλου. Η φωταγώγησις των πλοίων».

Και το κείμενο: «Χθες την εσπέραν, ως είχομεν προαναγγείλει, εγένετο η εορτή του αγγλικού στόλου εν Νέω Φαλήρω επ’ ευκαιρία του παρατεθέντος γεύματος εις την Αυτού Υψηλότητα τον διάδοχον και την πριγκίπισσαν Σοφίαν.»

Ενωρίτερον, από τας 7μ.μ. ήρχισε να συρρέη πλήθος κόσμου εις το Νέον Φάληρον, δια να απολαύση την θέαν του μεγαλοπρεπούς αγγλικού στόλου, φωταγωγημένου θαυμασίως κατά την διάρκειαν του γεύματος. Ολόκληρος η πλατεία και η εξέδρα έβριθον κόσμου παντός είδους. Αι διαρκώς καταφθάνουσαι αμαξοστοιχίαι μετέφερον εις το Φάληρον πλήθος κόσμου κατερχομένου, ίνα θαυμάση τα μεγαλοπρεπή θωρηκτά του στόλου της Μεγάλης Βρετανίας. Κατά την 7μ.μ., δια του σιδηροδρόμου Πειραιώς, κατήλθον εις Φάληρον, κατόπιν προσκλήσεως του Άγγλου Ναυάρχου κ. Δώνβιλ, ο Πρωθυπουργός κ. Θεοτόκης εν περιβολή φράγκου και φέρων τα παράσημά του.»

Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1904, με τον τίτλο « Ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος», γράφουν πάλι οι «Καιροί»:

«Χθές η προς παραλαβήν του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθηνών – Πειραιώς συσταθείσα επιτροπή, περατώσασα τάς εργασίας της, υπέβαλεν εις τον κ. Πρωθυπουργόν την  έκθεσίν της. Δι’ αυτής η επιτροπή αποφαίνεται, ότι εν γένει τα του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου έχουσι καλώς και ότι δεν υπάρχει κανέν εμπόδιον, όπως αρχίση η λειτουργία αυτού. Μόνον όρους τινάς επρότεινε η επιτροπή, όπως μη υπάρξη έλλεψίς τις, ήτις να δυσχεράνη την εκμετάλλευσιν του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Μεταξύ των όρων τούτων συγκαταλέγεται και ο όρος, όπως υποχρώθει  η εταιρία να χρωματίση την σήραγγα λευκή και την φωτίση δι’ ηλεκτρικών λαμπτήρων δια κάθε ενδεχόμενον.»

Είναι βέβαιον ότι το Υπουργείον θα διατάξη την εφαρμογήν των προτεινομένων όρων, ίνα δυνηθή να επιτρέψη την έναρξιν της λειτουργίας του σιδηροδρόμου.»

ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1904 – 1928)

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ

Ο Ηλεκτρικός αρχίζει – Σχόλια του τύπου

Ο ηλεκτροκίνητος σιδηρόδρομος άρχισε να λειτουργή στις 16 Σεπτεμβρίου του 1904. Άσχετα με τους αρχικούς φόβους και με τους δισταγμούς, που τους έπαιρναν μάλλον ως επίκαιρο θέμα οι ευθυμογράφοι της εποχής, όλοι καμάρωναν για το νέο απόκτημα της Αθήνας. Όλοι είχαν πια επίγνωση ότι ένα πολιτιστικό έργο είχε συντελεσθή στην Ελλάδα.

Αλλά οι δημοσιογράφοι εξακολουθούσαν να τονίζουν την εύθυμη πλευρά. Άλλωστε είναι πάντα διδακτική για τον πολύ κόσμο η γελοιογραφία ενός αστήρικτου φόβου, γελοιογραφία με σκίτσο ή λόγια. Με το πνεύμα αυτό ο χρονογράφος των «Καιρών», με το ψευδώνυμο «Φαληριώτης», εκθέτει τις εντυπώσεις του από το πρώτο ταξίδι του με τον Ηλεκτρικό στις 18 Σεπτεμβρίου του 1904, δύο ημέρες μετά την έναρξη της λειτουργίας του. Και στο χρονογράφημα του, που έχει τον τίτλο « Με τον Ηλεκτρικό», γράφει τα εξής:

« - Ένα δια το Φάληρον πρώτης.

« - Μετ’ επιστροφής;

« - Απλούν, απλούν. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος αν θα φθάσω  ζωντανός… μ’ ένα βλέμμα ολίγον ηλίθιον. Και μαζί με την άφωνον αυτήν απάντησιν μου έδωσε και το απλούν εισιτήριον, χωρίς να προσθέση τίποτε άλλο. Όταν απεσύρθην από την θυρίδα ένας κύριος, ο οποίος την στιγμήν εκείνην ευρίσκετο οπίσω μου, με επλησίασε δειλά και με μίαν φωνήν ολίγον τρέμουσαν:

« - Μα λέτε, κύριε, να διατρέχουμε κανένα κίνδυνον;

« - Είσθε έγγαμος, κύριε, έχετε γυναίκα, παιδιά;

Ο άγνωστος κύριος έλαβε την όψιν σουδαρίου και ήρχισε να ρίπτη ανήσυχα βλέμματα γύρω του.

« - Όχι, είμαι ελεύθερος, εψέλλισε, αλλά γιατί μου κάνετε αυτήν την ερώτησιν;

« - Απλώς έτσι. Δηλαδή φόβος μεγάλος δεν υπάρχει. Ο κίνδυνος όμως πάντοτε υφίσταται.  Έχει, βλέπετε, κανείς να κάμη με ηλεκτρισμό, έναν εχθρό αόρατο, ο οποίος, εκεί που καπνίζεις το τσιγάρο σου ανύποπτος, χωρίς να σου ζητήση την άδειαν και χωρίς ούτε να σε προειδοποιήση καν, μπορεί να έλθη φρίστ, να περάση από το σώμα σου και φρίστ… να φύγη αμέσως πάλι και, ενώ πηγαίνεις δι’ υπόθεσιν σου στον Πειραιά, να αλλάξης δρόμο και να τραβήξης δια το νεκροταφείον.

Τον ατμό τουλάχιστον τον ακούεις να ξεφεύγη μένα εύθυμο σφύριγμα καλοπληρωμένου αγωγιάτου από την μηχανή και τον βλέπεις απ’ το παραθυράκι σου να τρέχει να συναντήση τα σύγνεφα, τους ουρανίους αδελφούς του, και μάλιστα κάποτε περνά φιλικώτατα από εμπρός σου και σου θωπεύει το πρόσωπο με αβρότητα ψεκάδων κολώνιας. Ο ηλεκτρισμός όμως, κύριε, είναι ένας δολοφόνος που σε κτυπάει ξαφνικά και σε τεντώνει χάμω πτώμα, σ’ ένα δευτερόλεπτο. Ο ηλεκτρισμός… μα φεύγετε; Δε θα κατεβήτε;

« - Θα κατέβω αργότερα. Ενθυμήθηκα κάποια δουλειά μου. Χαίρετε κύριε.

Κι ο άγνωστος κύριος δρασκέλισε μ’ ένα πήδημα τη θύρα του σταθμού Ομονοίας και με το δεύτερο ευρέθη στη μέση του δρόμου…

Φαληριώτης»

Παραθέτουμε και ένα άλλο χρονογράφημα, από την εφημερίδα «Αθήναι» αυτή τη φορά. Αυτό είναι του Ξενόπουλου. Έχει τον τίτλο «Παράξενη Ζωή. Δια τον φόβον των Αθηναίων». Αξίζει να το διαβάσωμε, γιατί είναι χαρακτηριστικό:

«Ανύποπτοι οι κεχηναίοι, οι κύπτοντες αυτάς τας ημέρας από το κιγκλίδωμα του παρά την Ομόνοιαν σιδηροδρομικού σταθμού, παρίστανται εις μίαν στιγμήν του Αθηναϊκού πολιτισμού, παράδοξον και χαρακτηριστικήν.

Δύο αμαξοστοιχίαι συναντώνται κάτω εις το υπόγειον. Η μία είναι η παλαιά, η ατμήλατος. Η άλλη είναι η νέα, η ηλεκτρική. Κι όταν η μία έρχεται, η άλλη φεύγει. Δια μίαν στιγμήν ο ατμός συμπίπτει με τον ηλεκτρισμόν. Δια μίαν στιγμήν αποχαιρετώνται. Είς μίαν στιγμήν αποχωρίζονται.

Δια τον φόβον των Αθηναίων, η Εταιρεία διατηρεί ακόμη και τας δύο αμαξοστοιχίας. Η μία είναι δια τους συντηρητικούς, διά τους μισονεϊστάς, διά τους δειλούς και τους φιλησύχους. Η άλλη είναι διά τους νεωτεριστάς και τους τολμηρούς, διά τους έχοντας την γενναιότητα ν’ αψηφούν τους κινδύνους του νέου.

Διά μίαν στιγμήν αποχαιρετώνται. Εις μίαν στιγμήν αποχωρίζονται.

Το θέαμα είναι σπάνιον και ενδιαφέρον. Οφείλεται εις μερικάς περιπτώσεις, και βέβαια δεν θα διαρκέση πολύ. Ολίγας ημέρας ακόμη, και το ένα ρεύμα απορροφά το άλλο, η μία αμαξοστοιχία χωνεύει την άλλην, ο ηλεκτρισμός νικά τον ατμόν. Και οι κύπτοντες από το κιγκλίδωμα του σταθμού, θα βλέπουν εις το εξής μίαν δύναμιν, ένα σύστημα, μόνον ένα Θεόν.

Η πάλη μεταξύ του παλαιού και του νέου, του ερχομένου και του απερχομένου, του παρελθόντος και του μέλλοντος, δεν θα φαίνεται πλέον εντοπισμένη εκεί κάτω, εις το ίδιον σημείον, εις την ιδίαν στιγμήν. Και θα είναι ανάγκη να την αναζητήση η φαντασία εις τα διάφορα σημεία τόπου και χρόνου, εις όλην την επιφάνειαν αυτής της χώρας και εις όλην της την ιστορίαν όπου παρόμοιοι αγώνες, μεταξύ παλαιών και νέων, λανθάνοντες ή απτοί, νοητοί ή ορατοί, εσημείωσαν κατά τα τελευταία έτη την θριαμβευτικήν πορείαν προς την πρόοδον και τον πολιτισμόν.

ΓΡ. Ξ»

(Γρ. Ξενόπουλος)

Σημείωση:

Στο Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων ΣΑΠ-ΕΗΣ-ΗΣΑΠ εκτίθεται ένα από τα ξύλινα βαγόνια της εποχής εκείνης.

Το Μουσείο που δημιούργησαν οι συνταξιούχοι των ΗΣΑΠ πριν από 15 χρόνια, βρίσκεται στον σταθμό του Πειραιά και λειτουργεί κάθε μέρα από τις 9 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

Σημειώνουμε ακόμη ότι:

Στο Μουσείο έχουν εκτεθεί περίπου 2000 αντικείμενα που καταγράφουν την Ιστορική διαδρομή της Εταιρίας από το έτος 1869, ενώ στις αποθήκες του βρίσκονται άλλα 4000 περίπου, εκθέματα, εκτός από τα βιβλία, έντυπα, σχέδια και φωτογραφίες, υλικό που θα χρησιμοποιηθεί στους νέους χώρους, μετά την ολοκλήρωση των έργων της επέκτασης του Μουσείου στα 800 τετραγωνικά μέτρα.

Εργασίες οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί τον μήνα Νοέμβριο.

Πειραιάς 14 Σεπτεμβρίου 2010

Με εντολή Δ.Σ.

Ο Πρόεδρος

Μανώλης Φωτόπουλος