Άρθρο του Κωνσταντίνου Γκαντάτσιου*

Πολύς λόγος γίνεται τώρα τελευταία για την Ανεξαρτησία της Κρήτης από την Ελλάδα. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, κυρίως στον χώρο του διαδικτύου, με αφορμή μερικά γεγονότα άρχισε να ανακινείται ένα θέμα με όρους, όπως Κρητική σημαία, Κρητική Πολιτεία, Αυτόνομη Κρήτη και Ανεξάρτητη Κρήτη ή Λαϊκή Δημοκρατία της Κρήτης.

Στους περισσότερους και μη έχοντες γνώση του θέματος, προκαλεί έκπληξη, αμηχανία, θυμό. Τα κρούσματα απανωτά και όλα χαρακτηρίζονται τυχαία σπεύδοντας να τα μπαλώσουν. Έτσι δεκάδες γνωστά πανεπιστημιακά ιδρύματα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αναφέρουν την Κρήτη ως αυτόνομο κράτος. Η συνέχεια έρχεται από τον Καναδικό ταχυδρομικό οργανισμό όπου εκεί αναφέρεται ότι μπορεί κανείς να στείλει χρήματα ή αλληλογραφία στη νήσο Κρήτη ως ανεξάρτητο κράτος. Τυχαίο γεγονός και η άγνοια των διοργανωτών χαρακτηρίστηκε και στην Κορσική στα «παιχνίδια των Νήσων» όπου εκεί η Κρήτη εμφανίστηκε στα φυλλάδια αλλά και στη σημαία με το έμβλημα της Κρητικής Πολιτεία, εν αντιθέσει με το νησί της Κέρκυρας που εμφανίστηκε κανονικά με την Ελληνική σημαία. Τα τυχαία όμως γεγονότα δεν σταματούν εδώ συνεχίζονται και σε διαφημίσεις μεγάλης εταιρείας τηλεπικοινωνιών (βοά το διαδίκτυο), καθώς και σε κρητική αεροπορική εταιρεία όπου η εν λόγω αεροπορική εταιρία επέλεξε ως έμβλημά της, την σημαία της Κρητικής Πολιτείας. Μετά από διαμαρτυρίες αναγκάστηκε να το αποσύρει και να το αντικαταστήσει. Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις στις οποίες αναφέρθηκα σύντομα και συνοπτικά για να μην κουράσω τον αναγνώστη.

Τα επιχειρήματα που προβάλλονται από τους υποστηρικτές της κίνησης
της «Ανεξάρτητης Κρήτης» έχουν συνήθως οικονομική φόντο λέγοντας ότι η Κρήτη μπορεί να σταθεί και μόνη της στα πόδια της έχοντας αυτάρκεια σε αγαθά οπότε δεν υπάρχει λόγος να βρίσκεται υπό την σκέπη της Ελλάδας. Άλλοι με πιο δόλιο τρόπο λένε ότι η Κρήτη είναι το αδικημένο παιδί της κι απ’ τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές παίρνοντας τα λιγότερα και δίνοντας μέσω του τουρισμού πολλά. Αν όμως παρατηρήσει κανείς τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ανωτέρω ιδέας είναι κάτοικοι περιοχών όπου το παράνομο χρήμα έχει γίνει νέα σημαία.

Ας βάλουμε όμως τα γεγονότα σε μια τάξη απαντώντας στα ερωτήματα:

Τι ήταν η Κρητική Πολιτεία, Πότε και γιατί δημιουργήθηκε, Ήταν η Κρήτη ποτέ ανεξάρτητό κράτος; Ποια η σημασία της επίμαχης σημαίας που αναρτάται παντού μη γνωρίζοντας την σημασία της;

Ας πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή γυρνώντας πολλά χρόνια πίσω. Στις 9-12-1898 όπου έχουμε την άφιξη του Πρίγκιπα Γεώργιου ως ύπατου Αρμοστή της Κρήτης. Για να φτάσουμε σε αυτήν την ημερομηνία η Κρητική γη είχε ποτιστεί με άφθονο αίμα απανωτών εξεγέρσεων και επαναστάσεων οι οποίες συχνά καταπνίγονταν.

Ο Πρίγκιπας Γεώργιος έγινε δεκτός με πανηγυρισμούς και πρωτοφανής εκδηλώσεις γράφει ο Μανούσος Κούνδουρος στο ημερολόγιό του: «το εθνικόν γεγονός συνεπληρώθη. Ο Πρίγκηψ Γεώργιος κατήλθε σήμερα ενταύθα με τον τίτλον του Ύπατου Αρμοστή των Δυνάμεων παρόντες οι ναύαρχοι των τεσσάρων Δυνάμεων Ποττιέ, Νόελ, Μπέτολλο και Σκρίδλωφ τον υποδέχθηκαν στην Σούδα. Ο Πρόεδρος παρέδωσε ενώπιον του λαού την υπέρτατη διοίκησην της Νήσου. Κρητική δε σημαία υψωθείσα την στιγμήν εκείνη δια κανονιοβολισμών…..Ο τύπος της είναι: χωρίζεται δια λευκού σταυρού, ως η ελληνική σημαία, εις τέσσαρα μέρη, εξ ων αυτών τα τρία κυανά, το δε άνω το προς τον κοντόν (κοντάρι), είναι ερυθρόν, εις το μέσο του οποίου υπάρχει αστήρ λευκός· τούτου μια εκ των ακτίνων, η προς τα κάτω είναι μακρυτέρα…»

Η Κρητική σημαία αναρτήθηκε στο φρούριο Φιρκά, αλλά διατηρήθηκε η τουρκική σημαία στο φρούριο της Σούδας. Οι Τέσσερις Δυνάμεις το νησί υπό την προστασία των μεγάλων δυνάμεων διαμοιράζοντας το νησί. Έτσι οι Ιταλοί ανέλαβαν τα Χανιά, οι Ρώσοι το Ρέθυμνο, οι Άγγλοι το Ηράκλειο και οι Γάλλοι το Λασίθι. Σημειωτέον τα Χανιά ως πρωτεύουσα της Κρητικής πολιτείας βρισκόταν υπό καθεστώς συλλογικής προστασίας. Ορίστηκε 16μελης επιτροπή απαρτιζόμενοι από 12 χριστιανούς και 4 Μουσουλμάνους. Γίνονται εκλογές στις 9-1-1898 και αμέσως σχηματίζεται η πρώτη Κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας.

Η πρώτη αυτή κυβέρνηση είχε να επιτελέσει δύσκολο έργο μη γνωρίζοντας των όγκο των προβλημάτων. Άρχισε να δουλεύει πυρετωδώς εκδίδοντας δικό της νόμισμα τη δραχμή (πανομοιότυπου της Ελλάδος), ιδρύει την Κρητική Τράπεζα και δίνει βαρύτητα στην υγεία και στην Εκπαίδευση, καθώς και χωροφυλακή επανδρωμένη από Ιταλούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς.

Τα πράγματα όμως παρόλο το επίπονο έργο δεν ήταν τόσο ρόδινα όσο φαίνονταν δεν άργησε να φανεί η διάσταση των απόψεων στο επίμαχο ζήτημα της Ένωσης με την Μητέρα Ελλάδα. Ο Πρίγκιπας Γεώργιος παρέμενε πιστός και αγκυλωμένος στις δεσμεύσεις που υπαγορεύτηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Το διαπίστωσε ιδίοις όμμασι κατά την καλοκαιρινή επίσκεψή του στο Παρίσι όπου έθεσε το θέμα και είδε την απροθυμία των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες επέμεναν στην διατήρηση του υπάρχοντος μοντέλου καθεστώτος.

Ο Ελ. Βενιζέλος από την είχε προειδοποιήσει τον Πρίγκιπα έχοντας διαγνώσει τις προθέσεις των Τεσσάρων Δυνάμεων, επέμενε πως η Ένωση με την Ελλάδα θα επέρχονταν σταδιακά με πρώτο βήμα την αποχώρηση των ξένων στρατιωτικών μονάδων από το κρητικό έδαφος. Δήλωσε ευθαρσώς στον Πρίγκιπα τις θέσεις του λέγοντάς του το εξής βαρύγδουπο: «Ως ένας εκ των τριακοσίων χιλιάδων Κρητών, δεν σας εκχωρώ το δικαίωμά μου, ώστε μόνος σεις να ρυθμίζετε αυτοβούλως την εθνικήν πολιτικήν του τόπου μου…» όπως καταλαβαίνετε άρχισε οι ρήξη με συμβουλάτορες αντιβενιζελικούς, το Παλάτι απέπεμψε τον Ε. Βενιζέλο από τη θέση του Συμβούλου της Δικαιοσύνης.

Οι γέφυρες επικοινωνίας με το Παλάτι είχαν πλέον διακοπή οριστικά, γύρω από τον Βενιζέλο σχηματίστηκαν ενωμένοι οι δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του Πρίγκιπα. Έτσι ενωμένη η αντιπολίτευση συνέταξε μια διακήρυξη στις 26-2-1905 που ουσιαστικά ήταν ο προάγγελος της επαναστάσεως της Θερίσου ζητώντας μέσα από αυτήν καθαρά: «…..Πρώτον και κύριον μέλημα ημών η επίτευξις του από αιώνων επιδιωκόμενου σκοπού της ενώσεως μετά της ελευθέρας Ελλάδος….».

Στις αρχές του έτους προκηρύχθηκαν εκλογές και η αντιπολίτευση σύσσωμη αποφάσισε να μην κατέβει καταγγέλλοντας τα ανελεύθερα και αντιδημοκρατικά μέτρα του Πρίγκιπα. Συγκεντρώθηκαν στην Θέρισο κηρύσσοντας ένοπλο αγώνα κατά της Αρμοστείας με ηγέτη τον Ε. Βενιζέλο. Επί τη ευκαιρία της 25^ης Μαρτίου 1905 ο Ε. Βενιζέλος εκφώνησε πανηγυρικό λόγο στα Κεραμειά λέγοντας μεταξύ άλλων: «…ο αρραβών διήρκησε τόσον πολύν, ώστε το στάδιον της μνηστείας κατήντησεν απεχθές, καθόσον δεν επήλθε η πρόοδος η προσδοκώμενη και συμφυής προς την απόκτησιν της ελευθερίας…. Την ένωσιν λένε θα την κάνουν μόνον όταν θελήσεη ο υιός του Βασιλέως της Ελλάδος .Διαμαρτύρομαι….δεν δυνάμεθα να αναθέσουμε το εθνικόν μας μέλλλον εις μιαν οικογένειαν..» Να σημειωθεί δε πως οι επαναστάτες είχαν ανηρτημένο ως λάβαρο όχι την σημαία της Κρητικής Πολιτείας αλλά την Ελληνική.

Ήδη στην Κρήτη υπήρχαν δύο κυβερνήσεις μία της Αρμοστείας και μια του Βενιζέλου. Οι μεγάλες δυνάμεις βλέποντας την πτώση της δημοτικότητας της πρώτης προσπάθησαν να εξομαλύνουν τα πράγματα δίνοντας την δυνατότητα στην οργάνωση Κρητικής Χωροφυλακής με Έλληνες πλέον αξιωματικούς και την ανάκληση των ξένων στρατευμάτων από το νησί. Μετά την παραίτηση του Πρίγκιπα Γεωργίου και τον διορισμό του Αλ. Ζαϊμη άρχισε πάλι να λειτουργεί ένας άρτιος μηχανισμός. Το 1908 μια ευτυχής συγκυρία (η προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην Αυστρία και η ανακήρυξη της Βουλγαρίας σε βασίλειο) έδωσε νέα τροπή στην επίλυση του κρητικού ζητήματος.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις παρακολουθούσαν από μακρόθεν και σιωπηρώς τα δρώμενα παρά τις συνεχείς πιέσεις και αρνήσεις της Τουρκίας. Όταν στο φρούριο του Φιρκά υψώθηκε η Ελληνική Σημαία η Μεγάλες Δυνάμεις απαίτησαν την υποστολή της, ουδείς Κρητικός βρέθηκε να το κάνει γεγονός που ανάγκασε τις Μεγάλες Δυνάμεις να ορίσουν άγημα στρατιωτών για να υποστείλουν την Ελληνική Σημαία.

Μεσολάβησαν οι βαλκανικοί πόλεμοι και η επιτυχής έκβασης αυτών επέφερε την πολυπόθητη λύση και τον καημό των Κρητών για την ένωση με την Μητέρα Ελλάδα. Στις 14 Φεβρουαρίου 1913 αφαιρέθηκαν από το φρούριο της Σούδας οι σημαίες των Μεγάλων Δυνάμεων και της Τουρκίας. Ο Σουλτάνος παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα στην Κρήτη με την συνθήκη στις 1 Νοεμβρίου 1913. Η προσάρτηση της νήσου είχε επιτευχθεί και ανακηρύχθηκε επίσημα με την κάθοδο του Βασιλέως Κωνσταντίνου στην Κρήτη στις 1 Δεκεμβρίου 1913, ημέρα Κυριακή.

Οι λαϊκές εκδηλώσεις ήταν πρωτοφανείς. Κατά την επίσημη τελετή ύψωση της Ελληνικής σημαίας στου φρούριο Φιρκά στήθηκε επιγραφή όπου έλεγε:

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 1669-1913

ΗΤΟΙ 267 ΕΤΗ, 7 ΜΗΝΕΣ, 7 ΗΜΕΡΑΙ ΕΤΗ ΑΓΩΝΙΑΣ.

Με όλα τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς με τα ιστορικά γεγονότα που προσπάθησα όσο το δυνατόν να τα συμπυκνώσω σε λίγες αράδες για να μην κουράσω τον αναγνώστη καταλαβαίνουμε πως η Κρήτη ουδέποτε ΥΠΗΡΞΕ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΚΡΑΤΟΣ», αλλά μια (ημι)αυτόνομη και πλήρως ελεγχόμενη περιοχή από τις Μεγάλες Δυνάμεις με την συμμετοχή του Σουλτάνου. Επίσης εξάγεται το συμπέρασμα πως ουδέποτε οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν και έχυσαν το αίμα τους ή σπιλώθηκαν για να παραμείνει η Κρήτη ως Αυτόνομη, Ανεξάρτητη ή όπως αλλιώς θέλουν να μας την λανσάρουν κάποιοι εντός και εκτός Ελλάδος

Θέλω να πιστεύω πως όλα αυτά που γράφονται για το 2013 και πως συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια (πράγμα που δεν υπάρχει πουθενά και σε καμία συνθήκη) προέρχεται από άγνοια των ιστορικών γεγονότων και όχι από κάποια κατευθυνόμενη και καθοδηγούμενη προπαγάνδα.

Αν συμβαίνει το δεύτερο πρέπει να ανησυχούμε σοβαρά και έχουμε ευθύνη αν δεν ενημερωθούμε και δεν αντιδράσουμε.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε

• Ιστορία της Κρήτης Θ. Δετοράκη
• Σφραγίσματα Κρητικής Ελευθερίας Θ.Δετοράκης
• Εφημερίδα Πατρίς Ένθετα Η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση Α και Β τεύχος
• Επίτομος Ιστορία της Κρητης Στ. Ξανθουδίδη , έτος 1909
• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τομ ΙΕ΄ Πυρσός
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Παπαρηγόπουλος
• Η Κρήτη Ι.Μ.Χριστοφοράκη Οδηγός Ταξιδιώτου

*Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό «Πολιτών Λόγος» του Δήμου Μινώα Πεδιάδας αρ. τευχ.1